HSBC: Việt Nam đang ở thế “đứng mũi chịu sào” bị ảnh hưởng từ chu kỳ công nghệ toàn cầu đang “hạ nhiệt”
Dù khép lại năm 2022 bằng mức tăng trưởng cao, theo HSBC, Việt Nam không nên ngủ quên trên chiến thắng vì ẩn dưới con số tăng trưởng đẹp đẽ này là những rủi ro tiềm ẩn đối với tăng trưởng của năm 2023. Trong đó, rủi ro lớn nhất đối với tăng trưởng là những khó khăn trong thương mại đang gia tăng.
Cảng Cái Mép. Ảnh: Minh Hoà
HSBC đánh giá, Việt Nam đã khép lại năm 2022 bằng những bước đi mạnh mẽ. Việt Nam đạt tăng trưởng vững vàng ở mức 5,9% trong Quý 4 so với cùng kỳ năm trước, nâng mức tăng trưởng GDP của cả năm lên 8,0%, đạt mức cao nhất trong vòng 25 năm qua, phù hợp với dự báo của HSBC.
Việt Nam nhiều khả năng dễ dàng lại lọt vào nhóm các nước tăng trưởng vượt trội của châu Á lần nữa, có thể chỉ sau Malaysia (HSBC: 8,4%) theo dự báo của HSBC. Mặc dù vậy, Việt Nam không nên ngủ quên trên chiến thắng vì ẩn dưới con số tăng trưởng đẹp đẽ này là những rủi ro tiềm ẩn đối với tăng trưởng của năm 2023. Trong đó, rủi ro lớn nhất đối với tăng trưởng là những khó khăn trong thương mại đang gia tăng.
Động lực bên ngoài của Việt Nam đã giảm tốc mạnh trong vài tháng qua và triển vọng không chắc chắn trong năm mới khi tăng trưởng của các đối tác thương mại lớn được dự báo sẽ chậm lại.
Thật vậy, tình hình sản xuất có phần ảm đạm của Việt Nam là hình ảnh phản chiếu của tổng cầu thế giới đang yếu đi. Xuất khẩu sụt giảm 14,0% trong tháng 12 so với cùng kỳ năm trước, sự suy yếu diễn ra trên diện rộng ở các ngành hàng chính, đặc biệt là điện tử. Trong khi đó, nhập khẩu cũng giảm mạnh 8,1% so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu là ở nhập khẩu các mặt hàng liên quan đến công nghệ.
Điều này có thể được hiểu là Việt Nam đang ở thế “đứng mũi chịu sào” bị ảnh hưởng từ chu kỳ công nghệ toàn cầu đang “hạ nhiệt” với bản chất hoạt động sản xuất hàng điện tử đòi hỏi nhập khẩu nhiều. Thật vậy, triển vọng sản xuất của Việt Nam đang bắt đầu nhìn thấy thách thức với bằng chứng là chỉ số PMI mới nhất tiếp tục lao dốc xuống 46,4 trong tháng 12, mức thấp nhất trong vòng 1,5 năm qua.
Trong khi thặng dư thương mại cải thiện trong Quý 4, lợi thế về cán cân thương mại nói chung của Việt Nam lại một lần nữa thu hẹp do tình hình xuất khẩu chậm lại và nhập khẩu năng lượng tăng cao trong nửa đầu năm 2022. Điều đó dẫn đến mức thặng dư thương mại thấp, chỉ đạt 4,1 tỷ USD (1% GDP) trong năm 2022.
Trong khi dữ liệu cán cân thanh toán của cả năm chưa được công bố, mức thặng dư thương mại thấp này nhiều khả năng sẽ không bù đắp được cho thâm hụt trong thu nhập chính và dịch vụ. Vì vậy, Việt Nam nhiều khả năng sẽ chứng kiến thâm hụt nhẹ tài khoản vãng lai năm thứ hai liên tiếp, khả năng rơi vào khoảng 1,4% GDP, ảnh hưởng đến tốc độ phục hồi đồng VND.
Mặc dù vậy, vẫn có nhiều lý do để lạc quan.
FDI vững vàng tiếp tục là mỏ neo vững chãi cho thương mại của Việt Nam mặc dù triển vọng ngắn hạ vẫn còn thách thức. Trong khi FDI mới giảm 18% trong năm 2022, chỉ giảm nhẹ 1% trong lĩnh vực sản xuất. Một nguyên nhân là những gã khổng lồ ngành công nghệ truyền thống như Samsung và LG đã công bố kế hoạch tiếp tục mở rộng với mức đầu tư trị giá 2 tỷ USD từ Samsung và 4 tỷ USD từ LG nhằm củng cố chuỗi cung ứng ở Việt Nam.
Trong khi đó, báo chí quốc tế đã đưa tin về việc Apple sẽ bắt đầu sản xuất máy tính MacBooks ở Việt Nam từ giữa năm 2023. Quyết định này không hẳn gây ngạc nhiên vì nhà cung cấp Foxconn của Apple đã thuê 50,5ha đất ở Bắc Giang vào tháng 8 năm ngoái, dự kiến để làm dự án mới có tổng đầu tư trị giá 300 triệu USD. Tất cả những diễn biến này đều cho thấy một điều: Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn ở ASEAN đối với nhà đầu tư nước ngoài.
Ngành du lịch của Việt Nam cũng còn nhiều cơ hội để tiếp tục phục hồi. Cụ thể, Trung Quốc mở cửa trở lại từ 8/1 nhiều khả năng sẽ mang lại cú hích cần thiết.
Mới đây, Trung Quốc thông báo mở cửa trở lại kể từ ngày 8/1, đây có thể là cú hích cần thiết cho du lịch Việt Nam. Cũng giống như Thái Lan, nguồn khách du lịch lớn nhất của Việt Nam chủ yếu đến từ Trung Quốc đại lục với tỷ trọng là 30%. Thêm nữa, Việt nam đang cân nhắc các biện pháp để giúp đạt được mục tiêu thu hút 8 triệu du khách.
Ví dụ như đang có ý kiến kêu gọi kéo dài thời gian miễn thị thực cho khách nước ngoài lên 30 ngày và triển khai thị thực điện tử (e-visa) cho công dân tất cả các nước. Hiện tại, Việt Nam mới chỉ miễn thị thực cho du khách đến từ 24 nước với thời hạn lưu trú 15 ngày, chủ yếu là các quốc gia thuộc tổ chức Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD - Organization for Economic Cooperation and Development) và ASEAN, trong khi Malaysia miễn thị thực cho 162 quốc gia, Philippines miễn thị thực cho 157 quốc gia và Thái Lan miễn thị thực cho 65 quốc gia.
Về lạm phát , theo HSBC, trong khi lạm phát chính của năm đã tương đối thấp ở mức 3,2%, Việt Nam tiếp tục chứng kiến áp lực lạm phát mạnh lên.
Tháng 12 là tháng thứ ba liên tiếp lạm phát vượt mức trần 4% của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam. Không chỉ lạm phát cơ bản tăng lên 5% so với cùng kỳ năm trước mà Việt Nam còn chứng kiến giá nguyên liệu thô tăng lên. Điều này có nghĩa là NHNN nhiều khả năng sẽ tiếp tục chu kỳ thắt chặt.
HSBC cho rằng NHNN sẽ nâng lãi suất tái cấp vốn 50 điểm cơ sở trong Quý 1/2023 và Quý 2/2023, nâng lãi suất tái cấp vốn lên 7,0% vào giữa năm 2023.
Đánh giá chung, HSBC kỳ vọng tăng trưởng sẽ chậm lại ở mức 5,8% và lạm phát bình quân tăng lên 4% trong năm 2023.
