Hệ lụy nguy hiểm của NGHIỆN GAME: Vì sao người chơi muốn hóa thân thành “chiến binh”, “sát thủ”?
Trong thế giới ảo đầy kịch tính của game online, người chơi dễ dàng hóa thân thành “chiến binh”, “sát thủ”, hay “người hùng” chiến đấu không mệt mỏi, nhưng đằng sau cảm giác phấn khích ấy là một vòng xoáy nguy hiểm.
Khi “thế giới ảo” chiếm lĩnh đời thực
Ban đầu, game là hình thức giải trí giúp người chơi giảm căng thẳng, kết nối bạn bè, hoặc thử thách bản thân. Báo Thanh Niên dẫn lời Thạc sĩ Nguyễn Viết Hiền, giảng viên Trường Đại học Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội, đồng thời là thành viên Ban chấp hành Hội Tâm lý trị liệu Việt Nam, nghiện game là khi người chơi dành quá nhiều thời gian, sự chú ý cho game đến mức mất kiểm soát hành vi, dù biết rõ hậu quả tiêu cực.
“Ngôn ngữ và hình ảnh trong game như ‘nhiệm vụ’, ‘sát thủ’, ‘chiến đấu’, ‘điểm thưởng’... kích hoạt hệ thống tưởng tượng và phần thưởng trong não bộ, khiến người chơi hứng thú và muốn chinh phục nhiều hơn,” Thạc sĩ Nguyễn Viết Hiền phân tích. “Khi chơi liên tục, não dần thích nghi với kiểu kích thích này, làm suy yếu khả năng nhận biết hậu quả thật. Một số người nghiện game nặng còn đồng nhất bản thân với nhân vật ảo, coi bạo lực là ‘hợp lý’ để đạt mục tiêu.”
Hệ quả là nhiều người – đặc biệt là giới trẻ – bị cuốn sâu vào thế giới ảo, dần mất cân bằng trong cuộc sống thực: bỏ bê học tập, giảm giao tiếp xã hội, rối loạn giấc ngủ, thậm chí có hành vi bạo lực khi chịu tác động tâm lý.
Chia sẻ trên Thanh Niên, PGS-TS Trương Văn Vỹ, chuyên gia xã hội học tội phạm (Trường ĐH KHXH&NV – ĐHQG TP.HCM), việc nghiện game không chỉ dừng lại ở hành vi cá nhân mà còn kéo theo nguy cơ lệch chuẩn xã hội: “Game là một loại hình giải trí, nhưng khi người chơi không kiểm soát được, những hành vi bạo lực trong game có thể bị ‘sao chép’ ngoài đời thật. Phụ huynh cần đặc biệt quan tâm xem con mình đang chơi game gì và dành bao nhiêu thời gian cho nó.”
Nhận diện sớm để ngăn ngừa hậu quả
Người nghiện game thường có những biểu hiện rất đặc trưng, nếu quan sát kỹ, người thân hoặc bạn bè có thể dễ dàng nhận ra. Trước hết là sự ám ảnh với trò chơi – họ luôn nghĩ đến game, liên tục lên kế hoạch cho “trận đấu” tiếp theo, thậm chí khi đang học hay làm việc cũng tưởng tượng các tình huống trong game. Mọi hoạt động ngoài đời dường như chỉ là “khoảng chờ” giữa hai lần đăng nhập.
Khi bị ngăn cản, những người này dễ cáu gắt, bồn chồn, buồn bã hoặc nổi nóng vô cớ, biểu hiện giống hội chứng “cai nghiện” ở người lệ thuộc chất kích thích. Nhiều người còn mất dần hứng thú với đời sống thật, bỏ bê học tập, công việc, xa lánh bạn bè, hạn chế giao tiếp với người thân. So với cảm giác phấn khích, chiến thắng hay được “thăng cấp” trong game, thế giới thực dần trở nên tẻ nhạt và vô vị.
Dù nhận thức rõ việc chơi quá nhiều đang gây hại cho sức khỏe, khiến học hành sa sút và làm rạn nứt các mối quan hệ, họ vẫn không thể dừng lại. Nghiêm trọng hơn, một số người sử dụng game như công cụ trốn tránh cảm xúc, tìm đến thế giới ảo để quên đi nỗi lo âu, tội lỗi hay cô đơn trong cuộc sống. Chính sự phụ thuộc này khiến họ ngày càng lún sâu hơn, đánh mất khả năng cân bằng giữa thực tế và ảo giác.
Thạc sĩ Nguyễn Viết Hiền cho biết, việc trị liệu nghiện game không hề dễ dàng, nhất là với thanh thiếu niên và người trưởng thành. Quá trình này đòi hỏi sự phối hợp giữa trị liệu tâm lý, giáo dục nhận thức và đôi khi cần hỗ trợ y học. “Khi người chơi bị cuốn quá sâu vào game, ranh giới giữa thật – ảo mờ nhạt, họ có thể hành động trong trạng thái vô thức, gây hậu quả nghiêm trọng,” bà Hiền cảnh báo.
PGS-TS Trương Văn Vỹ nhấn mạnh thêm: “Không thể phủ nhận vai trò tích cực của công nghệ và mạng xã hội, nhưng các trò chơi mang yếu tố bạo lực, nguy hiểm đang phổ biến quá dễ dàng. Nếu không có định hướng, người trẻ rất dễ sa vào mô hình ‘chiến binh – sát thủ’ mà game dựng lên.”
Cần sự vào cuộc của gia đình và xã hội
Các chuyên gia đều cho rằng, thay vì cấm đoán tuyệt đối, phụ huynh nên đồng hành và định hướng con trong việc sử dụng công nghệ. Việc trò chuyện, thiết lập quy tắc chơi game lành mạnh và giúp con tham gia các hoạt động ngoài trời, thể thao, sáng tạo… chính là biện pháp hiệu quả nhất để ngăn nghiện game ngay từ đầu.
Nghiện game không đơn thuần là một thói quen xấu — đó là một dạng rối loạn hành vi, có thể dẫn đến hệ lụy tâm lý và xã hội sâu sắc nếu không được nhận diện kịp thời. Và khi “chiến binh” trong game bắt đầu lấn át con người thật ngoài đời, đó là lúc hồi chuông cảnh báo cần vang lên mạnh mẽ hơn bao giờ hết.
Nhận diện sớm, can thiệp kịp thời và xây dựng lối sống cân bằng chính là “liều vaccine tinh thần” để bảo vệ giới trẻ khỏi vòng xoáy nghiện game và những hệ lụy khó lường.
