"Haters" là những người bạn, không phải virus: Lời phê bình của họ - biết tiếp thu chắc chắn tốt hơn, còn nếu không hãy bỏ ngoài tai

Vì lý do nào đó, ai đó sẽ có cái cớ để gieo vào đời bạn những nỗi bất an, sự tiêu cực và nỗi sợ hãi của chính họ và bạn sẽ phải đối phó với việc đó.

Kẻ phê bình khó chịu nhất trong cuộc đời bạn

Rất dễ dàng để phàn nàn về việc người ngoài bình phẩm về bạn, tuy nhiên kẻ phê bình khó chịu nhất thường sống trong chính con người bạn. Có đủ dũng khí để vượt qua những tổn thương và sự không chắc chắn là thử thách lớn nhất bạn cần đối mặt trên con đường đạt đến mục tiêu của cuộc đời.

Khi tôi bắt tay vào dự án đầu tiên của mình, điều cản trở tôi không phải những lời bàn tán của người ngoài mà là nỗi lo sợ bị người khác đánh giá là vô dụng khi bỏ một công việc ngày 8 tiếng để lập một website gì đó. Tôi gần như không chia sẻ với bất kỳ người bạn nào về những việc tôi đang làm trong gần một năm trời vì sợ bị đánh giá.

Khi tôi bắt đầu viết lách, những bình luận ác ý không ngăn cản tôi thực hiện dự định của mình, nỗi sợ hãi trước những gì người khác nghĩ về những vấn đề tôi quan tâm mới là hòn đá cản đường tôi. Tôi viết và giữ riêng tư trong một năm trước khi có đủ dũng khí chia sẻ công khai các bài viết của mình.

Đó là hai ví dụ về những nỗi sợ và sự phê bình tự tạo thường ngăn cản chúng ta tiến đến những mục tiêu của bản thân. Bạn có thể mất cả đời để nhận ra rằng chỉ vì ai đó đánh giá bạn không có nghĩa họ quan tâm tới việc bạn có lựa chọn làm điều gì khác hay không. Thường thì người sân si bình phẩm rồi để đấy. Bạn có thể mặc kệ họ và tiếp tục làm việc của mình.

Điều này nói sẽ dễ hơn làm vì theo lẽ thường tình, ai cũng muốn được công nhận. Một số người khao khát điều này hơn những người khác nhưng nhìn chung ai cũng muốn được tôn trọng và đề cao đến một chừng mực nào đó. Tôi cũng vậy. Tôi biết rằng khi tôi dám đánh cược và chia sẻ bài viết của mình rộng rãi, tôi sẽ lo lắng không biết bạn bè, người thân, những người tôi quen sẽ nghĩ gì về mình. Việc này có lợi hay hại cho danh tiếng của tôi? Tôi có cần lo nghĩ về danh tiếng không?

Vì lĩnh vực tôi chọn là viết lách, những câu hỏi này càng làm tôi rối bời.

Một mặt, tôi tin vào chính mình và biết rằng tôi rất muốn được cống hiến điều gì đó cho thế giới. Nhưng mặt khác, tôi sợ mọi người không chấp nhận công sức của tôi, phê bình những chia sẻ của tôi về những thứ tôi quan tâm hay tin tưởng.

Nói về việc thử thách bản thân bằng cách ra khỏi vòng an toàn, tôi từng viết: “Hoặc bạn bị đánh giá vì bạn làm được điều gì đó hoặc bạn chẳng là ai cả trong mắt người ngoài vì bạn giấu kín sự tuyệt vời của mình.” Cuối cùng thì tôi kết luận rằng việc cống hiến được điều gì đó quan trọng hơn việc bảo vệ bản thân khỏi những lời chỉ trích.

Sự thật về những lời bình phẩm

Sự thật về những lời bình phẩm là gần như chúng chỉ tồn tại trong đầu bạn.

Có vẻ như việc quan tâm quá mức đến những bình luận tiêu cực diễn ra một cách tự nhiên với phần đông chúng ta. Theo nhà tâm lý học người Mỹ Roy Baumeister và các nhà nghiên cứu tại Đại học Florida, chúng ta ghi nhớ những cảm xúc tiêu cực rõ ràng và cụ thể hơn.

Trong một nghiên cứu có tên “Bad is stronger than good”, Baumeister tóm tắt các nghiên cứu chuyên môn chứng minh chúng ta có xu hướng ghi nhớ những chỉ trích tiêu cực hơn là những lời khen ngợi và ngay cả những người hạnh phúc cũng thường nhớ những sự kiện không mấy vui vẻ hơn là những chuyện vui. Baumeister và cộng sự chỉ ra rằng với bộ não của chúng ta, phải có 5 sự kiện tích cực mới có thể bù lại cho 1 sự kiện tiêu cực.

Tôi sẽ nói về những chiến thuật để vượt qua hiện tượng này. Nhưng trước tiên tôi muốn chia sẻ một vài trong số những bình luận tiêu cực tôi mới nhận được dạo gần đây.

Những bình luận đáng ghét nhất

Thường thì tháng nào cũng có ai đó phàn nàn rằng những bài viết của tôi hoàn toàn vô dụng. Ví dụ, một bạn đọc mới để lại bình luận: “Biết thế chẳng tốn thời gian đọc bài này làm gì.”

Một người khác thì hùng hồn rằng: “Ông tác giả tưởng là ai cũng dốt nên mới nghe theo cái bài này.”

Ít ra thì những người này đã bình luận dưới một bài viết. Các email nặc danh còn gây ức chế hơn khi người ta mặc kệ những việc bạn làm và chuyển sang tấn công cá nhân, đánh giá con người bạn.

Có người từng nói tôi là: “Một kẻ làm công việc chỉ toàn ngồi một chỗ, không biết bận rộn là gì. Hay là không có trách nhiệm…”

Một quý ông khác quả quyết: “Ông tác giả vô tích sự.”

Đó là tất cả những sự ghét bỏ dành cho một người viết về cách xây dựng các thói quen tốt, sống lành mạnh hay tạo dựng một cuộc sống thú vị. Mọi chuyện sẽ tồi tệ đến mức nào nếu tôi viết về những chủ đề nhạy cảm như chính trị hay tôn giáo?

Điều đó đưa chúng ta đến với một kết luận: Bất kể bạn làm gì, sẽ luôn có ai đó bắt lỗi bạn. Vậy làm cách nào để vượt qua tình trạng này và tiếp tục với công việc của mình? Gợi ý sau đây có thể giúp ích cho bạn…

Tập trung vào con đường trước mắt, không phải bức tường

Nhiều tay đua chuyên nghiệp coi Mario Andretti là tay đua thành công và đa tài nhất mọi thời đại. Trong sự nghiệp thi đấu của mình, Andretti đã giành chiến thắng trong các giải đua Indianapolis 500, Daytona 500, Công thức 1 và giải Pike’s Peak International Hill Climb. Ông là một trong hai tay đua duy nhất trong lịch sử chiến thắng trong các giải Công thức 1, IndyCar, World Sportscar Championship, và NASCAR.

Trong một buổi phỏng vấn với tạp chí SUCCESS, Andretti được hỏi về bí kíp số một của ông để trở nên thành công trong sự nghiệp đua xe. Ông ấy đã trả lời: “Đừng nhìn vào bức tường. Xe của bạn sẽ đi theo hướng nhìn của bạn.”

Với các tay đua trẻ mới bắt đầu sự nghiệp thi đấu, đây là một trong những bài học quan trọng nhất họ được học. Khi bạn lái xe với tốc độ 200 dặm/giờ, bạn cần tập trung vào con đường phía trước. Nếu bạn nhìn vào bức tường, bạn sẽ đâm vào nó.

Điều này cũng đúng với cuộc đời, sự nghiệp và cách bạn đối phó với những người bình phẩm về bạn.

Những lời chỉ trích và sự tiêu cực từ những người khó tính cũng giống một bức tường. Nếu bạn chú ý đến nó, bạn sẽ đâm vào nó. Bạn sẽ chìm nghỉm trong cảm xúc tiêu cực, sự tức giận và nghi ngờ bản thân. Tâm trí bạn sẽ đi đến nơi bạn dành sự chú ý. Phê bình và sự tiêu cực không cản được bạn đến vạch đích nhưng chúng chắc chắn làm bạn phân tâm.

Tuy nhiên, nếu bạn tập trung vào con đường trước mắt và tiến về phía trước, bạn có thể tăng tốc an toàn qua những bức tường và rào chắn xung quanh.

Đây là cách tiếp cận sự chỉ trích tôi muốn dành cho bạn. Khi ai đó buông ra một lời bình luận tiêu cực, hãy coi đó như dấu hiệu để bạn tiếp tục dồn tâm sức cho công việc của mình và tập trung vào con đường phía trước. Một số người hay để bụng và thích phá hoại tâm huyết của người khác. Cuộc đời bạn quá ngắn để lo nghĩ về việc làm hài lòng những người khó tính này.

Hãy tập trung vào con đường phía trước, không phải bức tường.

Phản ứng như thế nào với những người ghét bỏ bạn

Trong một số trường hợp đặc biệt, có thể bạn muốn phản ứng lại những người chỉ trích bạn. Với tình huống này, tôi nghĩ câu chuyện về doanh nhân, diễn giả người Mỹ Gary Vaynerchuk sẽ là một ví dụ tốt để bạn tham khảo.

Khi Vaynerchuk xuất bản cuốn sách bán chạy nhất của mình là “Crush it”, ông đã nhận được hàng tá đánh giá 1 và 2 sao trên Amazon. Các bình luận tiêu cực nói rằng cuốn sách “cực kỳ tồi tệ” và là “thứ rác rưởi không đem lại bất kỳ giá trị nào.”

Và đây chính là những gì dành cho một cuốn sách bán chạy!

Thay vì phản pháo và bao biện cho cuốn sách của mình, Gary quyết định phản hồi lại rất nhiều trong số những bình luận tiêu cực với một lời xin lỗi chân thành. Ví dụ, một bạn đọc tên Frank để lại đánh giá 1 sao và phàn nàn: “Làm thế nào mà cuốn này được xuất bản nhỉ?”

Vaynerchuk đã phản hồi rằng…

Frank, tôi rất lấy làm tiếc vì không đáp ứng được kỳ vọng của anh bạn, tôi hy vọng được gặp mặt anh bạn, dành 15 phút để nói lời xin lỗi và trả lời những câu hỏi anh bạn cần giải đáp, tôi nghĩ tôi cần nhiều thông tin hơn để đáp ứng được nhu cầu của anh bạn. Tôi rất tiếc.

Dù tin nhắn dùng những cấu trúc ngữ pháp của một cậu tuổi teen, Vaynerchuk cuối cùng cũng có số điện thoại của Frank và hẹn anh ta một cuộc gặp.

Sau buổi trò chuyện, Frank viết tiếp dưới dòng bình luận cũ về cuốn sách: “Nếu Amazon có hệ thống đánh giá con người, tôi sẽ cho Gary 5 sao. Người ta không thể không bị ấn tượng bởi một người liên lạc với họ rất nhanh chóng và xử lý lời phê bình một cách lịch thiệp.”

Nếu bạn có ý định phản ứng lại với những người đánh giá bạn, có một phản hồi như ví dụ trên nên là mục tiêu mà bạn hướng đến. Thay vì phản pháo lại bằng những lời lăng mạ, hãy chiếm lấy cảm tình của họ bằng sự chân thành. Phần đông những người như vậy không muốn bị thuyết phục rằng thành quả của bạn rất tuyệt vời, họ chỉ muốn biết bạn có quan tâm đến lời họ nói hay không.

Bước tiếp theo cần làm gì

Tôi không phải chuyên gia và không có câu trả lời cho mọi câu hỏi. Tôi cũng đang học cách đối phó với những lời bình phẩm như bao người. Nhưng theo kinh nghiệm của tôi, sau đây là những gì tôi tổng hợp được về cách đối phó với những người khó tính và khó chịu.

1. Đầu tiên và rất quan trọng, không trở thành kẻ khó chịu. Đừng là một người phá hỏng công sức của người khác. Thế giới cần nhiều người cống hiến tâm huyết, chia sẻ thành quả và ý tưởng của mình hơn. Có đủ dũng khí để làm việc đó không hề dễ dàng nên hãy ủng hộ những con người bản lĩnh đó.

2. Nếu bạn phải đối mặt với những lời chỉ trích, đừng để bức tường cản bạn nhìn đường. Hãy tập trung vào con đường phía trước.

3. Nếu bạn chọn việc phản ứng lại những kẻ khó chịu, hãy làm họ bất ngờ với sự tốt bụng của mình. Có thể bạn sẽ có một người hâm mộ mới.

4. Cuối cùng và quan trọng nhất, đưa ra những lựa chọn tốt nhất cho chính bạn. Dù bạn làm gì thì cũng sẽ có người đánh giá bạn thôi.

Phương Thảo