Giải mã những giấc mơ lặp lại dưới góc nhìn tâm lý học
Nếu có một giấc mơ cứ lặp đi lặp lại, nhiều khả năng chúng đang phản ánh một mâu thuẫn chưa được giải quyết trong cuộc sống thực của bạn.
Mơ thấy một giấc mơ đã từng có trước đó, hay còn gọi là giấc mơ lặp lại là một hiện tượng khá phổ biến. Cứ 3 người thì có 2 người báo cáo rằng mình gặp phải hiện tượng này. Những giấc mơ này không chỉ có cùng chủ đề mà còn có thể lặp lại tất cả các chi tiết từ đêm này qua đêm khác.
Họ thấy mình bị kẻ lạ mặt rượt đuổi, phải đối mặt với một cơn bão, khỏa thân ở nơi công cộng hay đơn giản là quên không đi thi là những kịch bản thường gặp nhất. Giấc mơ lặp lại đa phần đem đến các cảm xúc tiêu cực như sợ hãi, tức giận, buồn bã và tội lỗi.
Nhưng cũng có một số giấc mơ lặp lại khá tích cực, thậm chí đem lại cảm giác hưng phấn như khi mơ thấy nhà bạn có một căn phòng bí mật, một số người mơ thấy mình đang bay hoặc những giấc mộng liên quan đến tình dục.
Nhưng các giấc mơ lặp lại bắt nguồn từ đâu? Các nhà khoa học nghiên cứu giấc mơ cho biết giấc mơ lặp đi lặp lại thường phản ánh những mâu thuẫn chưa được giải quyết trong cuộc sống thực của người mơ.
Chúng thường xuất hiện trong khoảng thời gian họ gặp căng thẳng. Trong khi một số giấc mơ có thể lặp lại một vài lần rồi thôi, một số người phải đối mặt với giấc mơ lặp lại trong vài năm từ khi họ còn là một đứa trẻ tới khi trưởng thành, hay thậm chí toàn bộ phần đời còn lại khi họ đã lớn tuổi và già đi.
Những xung đột trong cuộc sống thực chưa được giải quyết
Các nhà khoa học từ lâu đã cho rằng giấc mơ là một cơ chế giúp chúng ta điều chỉnh cảm xúc và thích nghi với những sự kiện căng thẳng vào ban ngày. Những cảm xúc mà bạn gặp trong mơ có thể giúp bạn xử lý một sự kiện đau đớn hoặc khó khăn nào đó mà bạn đang gặp phải ngoài đời thực.
Vì vậy, trong trường hợp của những giấc mơ lặp đi lặp lại, nội dung của nó có thể đại diện cho một nỗ lực không thành công để giải quyết khó khăn này. Nhiều giả thuyết đồng ý rằng những giấc mơ lặp lại có liên quan đến những khó khăn hoặc xung đột chưa được giải quyết trong cuộc sống thực của người mơ.
Bằng chứng là những giấc mơ lặp lại thường xuất hiện khi họ đang trải qua một giai đoạn bất ổn trong tâm lý, có các triệu chứng lo âu và trầm cảm . Những giấc mơ có xu hướng lặp lại trong những tình huống căng thẳng và chấm dứt khi ai đó đã giải quyết xong mâu thuẫn cá nhân của họ.
Thú vị là những giấc mơ lặp lại thường phản ánh một cách ẩn dụ sự lo lắng của người mơ. Ví dụ, một người gần đây bị sang chấn tâm lý chẳng hạn như bị lạm dụng tình dục thường mơ về một cơn sóng thần. Đây là một ví dụ của phép ẩn dụ điển hình đại diện cho cảm xúc bất lực, hoảng sợ hoặc sợ hãi tột độ.
Tương tự, một người mới trải qua các cảm xúc xấu hổ thường mơ thấy mình khỏa thân hoàn toàn giữa chốn đông người. Một người đang căng thẳng với dự án mới có thể mơ thấy mình trở lại thành một học sinh cấp ba và đang chuẩn bị cho kỳ thi. Những ai vừa trải qua thất bại sẽ mơ thấy họ trượt đại học hoặc phỏng vấn.
Những kịch bản ẩn dụ này thường có tác dụng giúp chúng ta giải quyết hay "tiêu hóa" những mâu thuẫn cảm xúc của người mơ trong đời sống thực. Do đó, mặc dù các hoàn cảnh bạn đang gặp phải là khác nhau, nếu chúng kích hoạt cùng một cảm xúc thì bạn có thể sẽ gặp lại cùng một giấc mơ.
Những cung bậc của giấc mơ lặp lại
William Domhoff, một nhà nghiên cứu tâm lý học người Mỹ cho biết các giấc mơ lặp lại không nhất thiết phải lặp lại toàn bộ nội dung hay chi tiết của câu truyện bên trong đó. Thứ quan trọng nhất mà các giấc mơ này chia sẻ là cảm xúc chủ đạo, xoay quanh vấn đề mà người mơ chưa giải quyết được trong cuộc sống.
Chẳng hạn như trong giai đoạn căng thẳng của một dự án mới, bạn có thể thường xuyên mơ về việc mình bị chậm trễ deadline. Nhưng giấc mơ sẽ ẩn dụ hóa nỗi lo lắng của bạn vào nhiều tình huống, chẳng hạn như bạn sẽ mơ thấy mình bị trễ giờ tàu xe, đến phòng thi muộn, bị lạc đường hoặc bị một kẻ lạ mặt hay ác thú rượt đuổi…
Trong một vài tình huống, sự lặp lại không nằm ở sự kiện, mà ở nhân vật. Bạn có thể gặp cùng một người nhiều lần trong nhiều giấc mơ khác nhau. Hoặc cũng có thể mơ thấy một đồ vật xuất hiện nhiều lần trong nhiều tình huống.
Chỉ một số ít những giấc mơ mà ở đó, từng chi tiết và nội dung của câu chuyện được lặp lại một cách y hệt hết đêm này qua đêm khác. Thường đó là những sang chấn tâm lý cực kỳ mạnh ảnh hưởng đến người mơ, chẳng hạn như khi họ phải chứng kiến sự ra đi hết sức đau lòng của một người thân yêu.
Domhoff cho biết mức độ lặp lại của từng giấc mơ phản ánh những nỗ lực giải quyết cảm xúc của người mơ. Sự lặp lại dữ dội nhất cho thấy họ đang thực sự gặp khó khăn trong cuộc sống. Khi sự lặp lại dần bị phai mờ thành các hình ảnh ẩn dụ ngày càng mờ nhạt, nó cho thấy dấu hiệu của trạng thái tâm lý đang được cải thiện.
Hiện tượng sinh lý phía sau giấc mơ lặp lại
Mặc dù vậy, có một bí ẩn: Nếu như cảm xúc của mỗi người và vấn đề của chúng ta đều khác nhau, tại sao đôi khi chúng ta hay mơ thấy cùng một chủ đề trong các giấc mơ lặp lại? Một lời giải thích có thể là do phông văn hóa.
Hàng ngày chúng ta tiếp xúc và chia sẻ rất nhiều sự kiện thời sự, ví dụ như chiến tranh, dịch bệnh, các tiểu thuyết tình cảm hoặc phim về chủ đề xác sống… Các sản phẩm văn hóa này này mã hóa rất nhiều tình huống mà não bộ của bạn có thể sử dụng để tạo ra giấc mơ.
Ví dụ, nhiều người chia sẻ một giấc mơ lặp lại phổ biến nhất là khi họ thấy mình bị rượt đuổi. Tình huống bị rượt đuổi cung cấp rất nhiều không gian để thể hiện những cảm xúc lo lắng, sợ hãi và hồi hộp mà tất cả chúng ta đều thường gặp phải khi căng thẳng.
Một số chủ đề giấc mơ khác có thể được giải thích một phần bằng các hiện tượng sinh lý diễn ra trong khi ngủ. Một nghiên cứu năm 2018 của các nhà khoa học Israel phát hiện nhiều người cùng mơ thấy mình bị gãy răng, chỉ đơn giản vì họ mắc chứng nghiến răng khi ngủ.
Khi chúng ta ngủ, bộ não không hề bị tắt hoàn toàn, nó vẫn tiếp tục ghi nhận các tín hiệu bên ngoài và bên trong cơ thể bạn. Thính giác, xúc giác và thậm chí cả thị giác của bạn vẫn tiếp tục ghi nhận các kích thích.
Điều đó có nghĩa là các chủ đề mơ thường thấy khác, chẳng hạn như không thể tìm thấy nhà vệ sinh hoặc khỏa thân ở ngoài đường, thực sự có thể xuất phát từ việc bạn đang buồn đi vệ sinh thật, hoặc bạn ngủ không mặc đồ hay mặc đồ quá rộng.
Một số hiện tượng sinh lý khác đặc trưng cho giấc ngủ REM, khi đó, hệ thần kinh vận động của bạn bị tắt – một chức năng giúp bạn không bị mộng du – cũng có thể gây ra những chủ đề mơ giống nhau giữa nhiều người, nhất là những giấc mơ bị bóng đè hoặc trong đó người mơ bị liệt.
Tương tự, một số nhà nghiên cứu cũng đề xuất rằng giấc mơ bay, trong đó, bạn thấy mình có thể bay được liên quan đến hệ thống tiền đình – khu vực kiểm soát khả năng giữ thăng bằng trong tai của bạn - đang bị gặp vấn đề. Giấc mơ bị rơi khỏi một tòa nhà hay vực thẳm về cơ bản cũng giống như vậy.
Tất nhiên, những cảm giác này không đủ để giải thích sự tái diễn của những giấc mơ này ở một số người và sự xuất hiện đột ngột của chúng trong thời gian căng thẳng, nhưng chúng có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng những giấc mơ điển hình nhất của toàn thể chúng ta.
Thoát khỏi những vòng lặp
Như đã nói, những giấc mơ lặp lại thường đem lại những cảm xúc tiêu cực cho người mơ. Việc mơ đi mơ lại một giấc mơ kỳ lạ đôi khi còn có thể khiến bạn hoang mang. Vậy các nhà khoa học có cách nào giúp chúng ta thoát khỏi những vòng lặp này hay không?
Một liệu pháp đơn giản mà khá hữu hiệu đó là hãy viết lại giấc mơ của mình. Bạn có thể hình dung lại cơn ác mộng và viết nó xuống nhật ký trong khi bạn tỉnh táo. Nhưng khi viết xuống, hãy cố tình thay đổi các chi tiết mà bạn không muốn lặp lại chúng một lần nữa, biến phiên bản giấc mơ của bạn trở nên tươi sáng và tích cực hơn. Nhiều người đã áp dụng cách này và thành công.
Một số người khác có thể thử các biện pháp kích hoạt giấc mơ Luci , hay giấc mơ sáng suốt. Giấc mơ sáng suốt là những giấc mơ mà bạn biết mình đang mơ và có thể điều khiển bản thân mình. Khả năng này cho phép bạn ra các quyết định trong giấc mơ lặp lại và có khả năng chọn lựa điều gì sẽ xảy ra tiếp theo thay vì một kịch bản cũ.
Tuy nhiên, có một điều bạn cần biết là không phải tất cả các giấc mơ lặp lại đều xấu. Chúng thậm chí có thể hữu ích trong chừng mực nào đó. Hãy phân tích kỹ giấc mơ lặp lại của bạn, xem nó đang ẩn dụ cho vấn đề nào trong đời sống thực của bạn hay không?
Chú ý đến các yếu tố lặp đi lặp lại trong những giấc mơ có thể giúp bạn hiểu rõ bản thân mình hơn và giải quyết được những dằn vặt trong cuộc sống. Nó có thể là một lời chỉ dẫn từ vô thức, cho đến khi bạn tháo gỡ được khó khăn giấc mơ sẽ không còn lặp lại nữa.
Tham khảo Theconversation
