Đi vệ sinh 14 lần, có lần kéo dài 4 tiếng: Kỹ sư Trung Quốc bị sa thải, tòa tuyên “vượt xa nhu cầu thể chất”
Một kỹ sư tại miền Đông Trung Quốc đã bị sa thải vì… đi vệ sinh quá lâu, với mỗi lần kéo dài hơn một giờ đồng hồ, thậm chí có lần lên tới bốn tiếng.
Dư luận Trung Quốc những ngày qua xôn xao trước một vụ tranh chấp lao động tưởng chừng rất nhỏ, nhưng lại gợi mở nhiều câu hỏi lớn về ranh giới giữa quyền lợi người lao động và kỷ luật doanh nghiệp. Một kỹ sư tại miền Đông Trung Quốc đã bị sa thải vì… đi vệ sinh quá lâu, với mỗi lần kéo dài hơn một giờ đồng hồ, thậm chí có lần lên tới bốn tiếng.
Người đàn ông họ Lý, quê ở tỉnh Giang Tô, làm việc cho một công ty công nghệ từ năm 2010 và đã ký hợp đồng lao động không thời hạn vào năm 2014. Trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 5/2024, công ty ghi nhận ông Lý đi vệ sinh tổng cộng 14 lần trong giờ làm việc, mỗi lần đều vượt xa mức thông thường. Đỉnh điểm là một lần ông ở trong nhà vệ sinh suốt bốn tiếng, gần như “biến mất” khỏi vị trí làm việc trong cả buổi.
Lý do mà ông Lý đưa ra là bản thân mắc bệnh trĩ, khiến việc đi vệ sinh kéo dài và khó kiểm soát. Để chứng minh, ông xuất trình các loại thuốc điều trị trĩ do bạn gái mua trực tuyến vào tháng 5 và tháng 6/2024, cùng hồ sơ phẫu thuật nội trú từ tháng 1/2025. Tuy nhiên, theo lập luận của công ty, phần lớn các bằng chứng y tế này xuất hiện sau thời điểm ông đã nhiều lần rời vị trí làm việc quá lâu mà không báo trước.
Theo Liên đoàn Công đoàn Thượng Hải – đơn vị công bố vụ việc – công ty đã nhiều lần tìm cách liên lạc với ông Lý qua ứng dụng trò chuyện nội bộ khi nhận thấy anh “mất tín hiệu” trong giờ làm việc. Tuy nhiên, các tin nhắn và yêu cầu phản hồi đều không được trả lời, trong khi tính chất công việc của ông Lý đòi hỏi phải thường xuyên trực tuyến và phản hồi kịp thời. Sau khi rà soát dữ liệu chấm công và trích xuất video giám sát, công ty quyết định chấm dứt hợp đồng lao động với ông.
Theo hợp đồng lao động đã ký, việc rời khỏi vị trí làm việc trong một khoảng thời gian nhất định mà không được phép sẽ bị coi là vắng mặt. Nếu tổng số ngày vắng mặt lên tới ba ngày làm việc trong vòng 180 ngày, công ty có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng. Trước khi ra quyết định, công ty cũng đã xin ý kiến và được sự đồng thuận của công đoàn cơ sở.
Không chấp nhận kết quả này, ông Lý khởi kiện công ty ra tòa, cho rằng việc sa thải là trái pháp luật và yêu cầu bồi thường 320.000 nhân dân tệ (khoảng 45.000 USD). Tuy nhiên, trong quá trình xét xử, tòa án nhận định rằng thời gian ông Lý dành trong nhà vệ sinh “vượt xa nhu cầu sinh lý thông thường”. Đồng thời, ông không hề thông báo trước cho công ty về tình trạng sức khỏe, cũng không xin nghỉ ốm hay điều chỉnh công việc theo đúng quy định trong hợp đồng lao động.
Sau hai phiên tòa, cơ quan xét xử đã đứng ra hòa giải. Xét đến việc ông Lý đã gắn bó với công ty hơn một thập kỷ và gặp khó khăn sau khi mất việc, tòa án thuyết phục doanh nghiệp hỗ trợ một khoản trợ cấp mang tính nhân đạo là 30.000 nhân dân tệ (khoảng 4.200 USD, khoảng 1,1 tỷ đồng). Vụ kiện khép lại, song dư âm của nó vẫn tiếp tục lan rộng trên mạng xã hội.
Thực tế, đây không phải là trường hợp cá biệt. Năm 2023, một lao động khác tại Giang Tô cũng bị sa thải vì thường xuyên đi vệ sinh, với tổng thời gian nghỉ có ngày lên tới sáu tiếng. Tòa án khi đó đã ủng hộ quyết định của doanh nghiệp với lập luận tương tự: quyền sử dụng nhà vệ sinh không đồng nghĩa với việc rời bỏ vị trí làm việc trong thời gian dài mà không báo cáo.
Xa hơn, năm 2016, một tài xế bị sa thải vì dừng xe đi vệ sinh sáu phút trong lúc đáng lẽ phải đón khách, dẫn tới việc bỏ lỡ năm cuộc gọi và mất đơn hàng. Công ty yêu cầu anh bồi thường 21.550 nhân dân tệ (khoảng 3.000 USD - khoảng 78,9 triệu đồng). Tòa án sau đó phán quyết tài xế phải chịu một phần trách nhiệm và chỉ buộc bồi thường 2.000 nhân dân tệ.
Ở chiều ngược lại, một số doanh nghiệp Trung Quốc từng hứng chịu làn sóng chỉ trích dữ dội khi lắp đặt đồng hồ bấm giờ trong nhà vệ sinh để kiểm soát thời gian nghỉ của nhân viên, làm dấy lên lo ngại về xâm phạm quyền riêng tư. Theo Luật Lao động Trung Quốc, người lao động có quyền được bảo vệ về an toàn và vệ sinh lao động, bao gồm việc sử dụng nhà vệ sinh phù hợp trong giờ làm việc.
Vụ việc của ông Lý vì thế không chỉ là câu chuyện cá nhân, mà còn phản ánh một thực tế gai góc trong môi trường lao động hiện đại: ranh giới giữa sự cảm thông với hoàn cảnh sức khỏe của người lao động và kỷ luật vận hành của doanh nghiệp ngày càng mong manh.
Trên mạng xã hội, ý kiến cũng chia rẽ rõ rệt. Có người thẳng thắn: “Nếu tôi là sếp, tôi cũng sẽ sa thải anh ta”. Trong khi đó, một bình luận khác lại nhìn từ góc độ đồng nghiệp: “Nếu tôi làm cùng, chắc chắn sẽ rất khó chịu. Anh ta ở trong nhà vệ sinh hàng giờ liền đồng nghĩa với việc người khác phải gánh phần việc của anh”.
Giữa những tranh cãi ấy, vụ việc vẫn để lại một thông điệp rõ ràng: trong kỷ nguyên quản trị bằng dữ liệu và giám sát chặt chẽ, mọi quyền lợi – dù là nhỏ nhất như một lần đi vệ sinh cũng cần được đặt trong khuôn khổ minh bạch, đối thoại và trách nhiệm hai chiều giữa người lao động và doanh nghiệp.
