Đề xuất cấp nhà ở, lương vượt khung cho nhân tài khoa học công nghệ

Trong thời đại chuyển đổi số và cạnh tranh toàn cầu về tri thức, việc thu hút và trọng dụng nhân tài, đặc biệt trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, trở thành yêu cầu cấp thiết để nâng cao năng lực nội sinh và sức cạnh tranh quốc gia.

Tại họp báo của Bộ Khoa học và Công nghệ chiều 5/8, ông Mai Ánh Hồng, Phó vụ trưởng Tổ chức cán bộ cho biết, dù có cải thiện, mức độ đãi ngộ tài chính cho nhà khoa học tại Việt Nam chưa cạnh tranh so với các quốc gia phát triển. Bên cạnh đó, các yếu tố phi tài chính như môi trường nghiên cứu chuyên nghiệp, cơ sở vật chất, văn hóa làm việc, cơ hội phát triển sự nghiệp cũng cần được cải thiện đồng bộ.

Theo ông Mai Ánh Hồng, nhân tài, nhân lực chất lượng cao là yếu tố quyết định để phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, nhưng không thể thu hút bằng chính sách cứng nhắc.

Bộ Khoa học và Công nghệ xác định phải có cơ chế đãi ngộ linh hoạt, trong đó "vượt khung lương, cấp nhà ở, điều kiện làm việc không nên xem là đặc ân, mà là điều kiện tối thiểu để những người có khả năng tạo đột phá yên tâm làm việc".

Các chính sách cụ thể đang được Bộ xây dựng gồm: cơ chế chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu; tăng quyền tự chủ cho tổ chức khoa học công lập; ưu đãi vượt trội để phát triển công nghiệp bán dẫn; cơ chế thu hút, sử dụng và trọng dụng nhân tài; quy định phân chia lợi ích từ kết quả nghiên cứu.

Bộ cũng triển khai đề án "Phát triển, trọng dụng nhân tài, nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia", đi cùng với các chương trình quốc gia có mục tiêu cụ thể để thu hút nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài về làm việc, cũng như chuyên gia nước ngoài có kinh nghiệm.

"Các chương trình này có thể bao gồm gói hỗ trợ tài chính đặc biệt, điều kiện làm việc ưu việt, và cơ hội phát triển sự nghiệp rõ ràng", VnExpress dẫn lời ông Hồng chia sẻ.

Ngoài chính sách tài chính, Bộ sẽ đầu tư hạ tầng và môi trường nghiên cứu, nâng cấp phòng thí nghiệm trọng điểm, trung tâm nghiên cứu đạt chuẩn quốc tế, xây dựng các khu công nghệ cao, vườn ươm công nghệ để tạo điều kiện cho đổi mới sáng tạo.

Bộ Khoa học và Công nghệ khuyến khích doanh nghiệp tăng đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), hợp tác với viện nghiên cứu, trường đại học để đưa kết quả khoa học vào sản xuất, kinh doanh, phát triển thị trường cho sản phẩm khoa học và công nghệ.

Về hợp tác quốc tế, Bộ tạo điều kiện cho nhà khoa học Việt Nam tham gia các dự án toàn cầu, kết nối với mạng lưới nghiên cứu quốc tế, đồng thời thu hút các tập đoàn công nghệ lớn đặt trung tâm R&D tại Việt Nam.

Các rào cản hành chính sẽ được cắt giảm, tăng quyền tự chủ tối đa cho nhà khoa học, đi kèm nguồn lực như tài chính, thiết bị, cơ sở dữ liệu phục vụ nghiên cứu. Việc đánh giá sẽ dựa trên kết quả đầu ra như công bố quốc tế, bằng sáng chế và sản phẩm thương mại hóa, thay vì chú trọng vào quy trình thực hiện.

Đại diện Vụ Tổ chức cán bộ cho hay, Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được Quốc hội thông qua hồi tháng 6 đã tạo hành lang pháp lý thông thoáng, trao quyền cho nhà khoa học về sở hữu trí tuệ, tài chính, quyền khai thác thương mại, đồng thời cho phép cơ chế đãi ngộ linh hoạt, kể cả vượt khung lương. Luật cũng đưa ra chính sách tài chính và phi tài chính nhằm thu hút nhân lực chất lượng cao, đặc biệt là chuyên gia người Việt ở nước ngoài.

Quốc hội cũng thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số, cụ thể hóa các chính sách phát triển, trong đó ưu đãi cho ngành bán dẫn, đặt nền tảng pháp lý cho trí tuệ nhân tạo và tài sản số.

Các luật mới mở ra cơ chế "vượt khung", nhưng mức độ cụ thể và phạm vi áp dụng thực tiễn sẽ cần được quy định rõ trong các văn bản hướng dẫn triển khai. Đại diện Bộ đánh giá các quy định mới chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi có nghị định, thông tư hướng dẫn, đảm bảo đồng bộ các quy định khác như Luật Ngân sách, Luật Viên chức... với trình tự thủ tục đơn giản, linh hoạt.

Theo ông Mai Ánh Hồng, các cơ chế, chính sách mới, đặc biệt là Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Luật Công nghiệp công nghệ số được kỳ vọng "sẽ tạo môi trường thực sự hấp dẫn", là tiền đề quan trọng để thu hút, giữ chân và phát huy tối đa tiềm năng của nhân tài, mang lại đột phá chiến lược cho các lĩnh vực công nghệ mũi nhọn của Việt Nam.

Nguyễn Phượng