Để Brazil mất kiểm soát vì Covid-19, Tổng thống Bolsonaro trả giá đắt

Dịch Covid-19 tại Brazil đang ngày càng trở nên mất kiểm soát khi nước này trở thành ổ dịch lớn thứ 2 thế giới, trong khi đó Tổng thống Jair Bolsonaro đang kêu gọi các thống đốc dỡ bỏ các biện pháp hạn chế để mở cửa trở lại nền kinh tế.

Tổng thống Brazil phát biểu trước đám đông người ủng hộ trong cuộc biểu tình phản đối giãn cách hội ngày 19/4/2020. Ảnh: AFP

Tính đến chiều 24/5, Brazil ghi nhận 349.133 ca mắc và 22.165 ca tử vong do Covid-19. Brazil hiện là nước có số ca mắc Covid-19 nhiều thứ 2 thế giới, và tỷ lệ tử vong do dịch bệnh này là 6,4%. Trước đó, thị trưởng Sao Paulo Bruno Covas cảnh báo rằng, các bệnh viện công ở thành phố lớn nhất của Brazil này đang “sắp sụp đổ” khi hơn 90% giường bệnh đã kín bệnh nhân. Ông Covas đồng thời thúc giục Tổng thống Bolsonaro đóng cửa đất nước. Trong khi đó, Tổng thống Mỹ cũng đang cân nhắc hạn chế những người đến từ Brazil do dịch bệnh tại quốc gia Nam Mỹ này đang vượt tầm kiểm soát.

Cách tiếp cận “khác người”

“Tình hình ở Brazil trở nên nghiêm trọng hơn mỗi ngày và số ca mắc, số ca tử vong vẫn tiếp tục phá những kỷ lục mới mỗi 24 giờ. Ngày càng thấy rõ rằng chính phủ trung ương thiếu năng lực trong việc ngăn chặn sự gia tăng của những con số này. Chính phủ của Tổng thống Bolsonaro, cùng với các doanh nhân [Brazil] đang vận động để đất nước mở cửa trở lại các hoạt động kinh tế và đẩy người dân vào rủi ro. Ở nhiều bang, hệ thống y tế đã sụp đổ và ở các khu vực nghèo nhất, người dân thậm chí còn không được chăm sóc y tế và phải chết ở nhà”, theo Alan Dantas, nhà báo, biên tập viên tạp chí chính trị trực tuyến Dossier Sul của Brazil.

Nhà báo Dantas còn đề cập tới các nước láng giềng như Argentina và Venezuela như những ví dụ thành công trong việc kiểm soát được tình hình dịch bệnh nhờ các biện pháp giãn cách xã hội chặt chẽ và tới nay mới ghi nhận lần lượt 11.351 và 1.010 ca mắc.

“Brazil đã mất kiểm soát vì Covid-19 và giờ dịch bệnh đã làm chết người nhiều hơn các vấn đề y tế khác. Vấn đề lớn ở đây là chính là do cách tiếp cận và xử lý tình hình của chính phủ Tổng thống Jair Bolsonaro, không quan tâm tới dịch bệnh và đem cái chết của người dân ra làm trò đùa”, theo Dantas.

Ngay từ ban đầu, Tổng thống Bolsonaro đã cho rằng Dịch Covid-19 chỉ là “trò bịp của truyền thông” và “cúm nhẹ”, đồng thời công khai chỉ trích các biện pháp giãn cách xã hội.

“Một ngày nào đó, tất cả chúng ta rồi cũng sẽ chết” Ultimo Segundo dẫn lời ông Bolsonaro nói cuối tháng 3/2020.

Một tháng sau đó, cách tiếp cận của ông đối với đại dịch toàn cầu vẫn không hề thay đổi, dù lúc này số ca mắc và tử vong do Covid-19 tại Brazil đã bắt đầu tăng đột biến.

“Vậy thì sao? Tôi xin lỗi. Các bạn muốn tôi làm gì”, The Guardian dẫn lời ông Bolsonaro khi ông trả lời phóng viên về tình hình dịch Covid-19.

Đằng sau lời kêu gọi mở cửa đất nước của ông Bolsonaro là sự vận động mạnh mẽ từ các doanh nghiệp, đoàn thể, cũng như các vận động tài chính, theo nhà báo Dantas.

Trước đây, Tổng thống Bolsonaro từng khẳng định sự cần thiết phải ưu tiên kinh tế. “Mọi người đang chết ư? Phải, đúng thế. Nhưng sẽ còn rất rất nhiều người chết nữa nếu nền kinh tế bị hủy hoại bởi các biện pháp phong tỏa mà các thống đốc ban bố”, Euronews dẫn lời ông Bolsonaro tuyên bố đầu tháng này.

Theo nhà báo, câu chuyện “khủng hoảng kinh tế” của ông Bolsonaro là nhằm thuyết phục người dân rằng nền kinh tế sẽ sụp đổ nếu các thống đốc không dỡ bỏ các lệnh phong tỏa.

Ông Bolsonaro tự đẩy mình vào thế bị cô lập

“Tình hình của ông Bolsonaro có xu hướng ngày càng bất ổn. Cách tiếp cận và xử lý tình hình của ông khi đối mặt với đại dịch và cuộc khủng hoảng mà Brazil đang trải qua đã khiến tỷ lệ ủng hộ của ông ngày càng xuống thấp”, nhà báo Dantas nhận định.

Tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Bolsonaro đã giảm từ 47,8% hồi tháng 1 xuống 39,2%, theo khảo sát của CNT/MDA, trong khi tỷ lệ bất mãn với Tổng thống tăng từ 47% lên 55,4%.

Theo ông Dantas, việc từ chức của Hai bộ trưởng Y tế liên tiếp cùng Bộ trưởng Tư pháp Sergio Moro cho thấy ông Bolsonaro đang ngày càng trở nên bị cô lập trong kịch bản chính trị quốc gia.

Bộ trưởng Tư pháp Sergio Moro từ chức sau khi ông Bolsonaro sa thải Tư lệnh Cảnh sát liên bang Mauricio Valeixo nhằm tìm cách bao che cho con trai của ông khỏi bị truy tố hình sự.

“Tôi không tham gia vào chính phủ để phục vụ một ông chủ. Tôi làm việc là để phục vụ đất nước, pháp luật”, cựu bộ trưởng Tư Pháp Moro nói với Time Magazine về việc ông từ chức khi đó.

“Kịch bản hiện nay sẽ kéo theo nhiều câu hỏi liên quan tới sự tiếp tục của chính phủ Bolsonaro về trung hạn và thậm chí cả kịch bản luận tội chống lại Tổng thống Bolsonaro”, Dantas nhấn mạnh.

Cuộc khảo sát qua điện thoại do XP Investimentos tiến hành cuối tháng 4/2020 cho thấy mức tín nhiệm chính phủ thấp kỷ lục khi 27% người Brazil đánh giá chính phủ của họ là ‘tốt’, hoặc ‘rất tốt’, trong khi những người đánh giá ‘kém’ hoặc ‘rất kém’ đã tăng lên 49%.

Một cuộc khảo sát khác được công bố vào cuối tháng 4 do hãng IDEIA Big Data thực hiện cũng cho thấy tỷ lệ tán thành chính phủ giảm 8% trong một tuần xuống còn 22%, cùng với đó tỷ lệ không tán thành lên tới mức kỷ lục 47%.

Không chỉ tỷ lệ ủng hộ từ người dân giảm sút, Tổng thống Bolsonaro cũng liên tiếp bị chỉ trích vì tấn công Quốc hội và Tòa án tối cao trong một bài phát biểu trước hàng trăm người ủng hộ, trong đó ông kêu gọi chấm dứt các biện pháp phong tỏa chống Covid-19.

Thậm chí, ngay cả những đồng minh cũ trong Quốc hội cũng tham gia kêu gọi luận tội Tổng thống Bolsonaro. Theo khảo sát gần đây nhất của Datafolha, khoảng một nửa dân số Brazil ủng hộ việc xem xét bãi nhiệm Tổng thống.

Mới đây, ngày 22/5, Tòa án tối cao Brazil công bố video về một cuộc họp nội các, trong đó ông Bolsonaro phàn nàn việc ông không thể có được thông tin từ các quan chức hành pháp của đất nước đồng thời tuyên bố bảo vệ các thành viên trong gia đình ông. Đoạn video dài 2 giờ đồng hồ với một số đoạn được biên tập được công khai như một phần bằng chứng liên quan đến cáo buộc Tổng thống cố can thiệp vào một cuộc điều tra hình sự nhằm vào con trai ông./.

Hoàng Phạm