Cú đặt cược liều mạng có thể khiến Elon Musk đưa Tesla 'lao thẳng xuống vực': Cậy nhiều tiền giảm giá xe vô độ, chờ đợi lãi từ 1 mảng kinh doanh còn chưa thành hình

Cú đặt cược để thống trị ngành ô tô toàn cầu của Elon Musk đang gặp phải bước ngoặt mới và gây ra những ý kiến trái chiều. Một vài người xem Musk như Henry Ford trong kỷ nguyên Model T. Một số khác lại xem ông như Steve Jobs – người đã mở ra kỷ nguyên iPhone. Tuy nhiên, điều gì sẽ xảy ra nếu Musk là Rick Wagoner – người đã đưa GM lao thẳng xuống vực?

Tesla đang giảm giá một số mẫu xe điện của họ, khoảng 12 lần riêng trong năm nay. Mẫu xe bán chạy nhất tại Mỹ của họ thậm chí có giá hiện rẻ hơn tới 1/3. Chiến lược này rõ ràng là chưa có tiền lệ - cũng không rõ liệu việc này sẽ báo trước những đứt gãy nhiều hơn trong ngành công nghiệp hay là tín hiệu cho thấy sự tuyệt vọng, liều lĩnh của Musk.

Phe so sánh Musk với Ford gồm ông chủ hiện tại của chính Ford. Cụ thể, tuần trước CEO Jim Farley của Ford nói rằng: “Nhìn lại năm 1913, các hành động của Musk gồm phát triển một sản phẩm mở ra thời kỳ mới, sáng tạo cách làm và giảm chi phí đang làm chúng ta nhớ lại tình huống giống Ford”.

Với những người theo phe xem Musk giống như Steve Jobs, họ cho rằng Musk đang mang chiến lược thung lũng Silicon vào ngành công nghiệp xe điện. Cũng giống như việc iPhone hạ bệ Nokia và Motorola, Musk muốn và cần phải loại bỏ những công ty xe điện mới như Rivian và Lucid.

GM là câu chuyện mang tính cảnh báo. Wagoner đã tăng cường các ưu đãi thay vì chấp nhận rằng GM đã sản xuất quá nhiều xe sau vụ tấn công 11/9. “Keep America Rolling” là chiến dịch khiến GM đi vào đường cùng, khiến họ và Chrysler phá sản vào năm 2009.

Đáng chú ý, nhiều kế hoạch mà Musk thực hiện trước đây cũng gây tranh cãi. Vào năm 2018, 2 nhà bán khống nổi tiếng Jim Chanos và David Einhorn đã đặc cược ngược lại so với Cathie Wood và Ron Baron về việc liệu Tesla sẽ có thể sống sót sau những khó khăn ban đầu để sản xuất xe hàng loạt, 1 mình đứng trên ngôi vương. Cổ phiếu công ty sau đó đã tăng hơn 750% trong 5 năm.

Chiến lược mới nhất của Musk khiến mọi người chờ đợi xem điều gì sẽ xảy ra tiếp theo trong một ngành công nghiệp mà Tesla đã hoàn toàn thay đổi trong thập kỷ qua. Sau khi đại dịch dẫn tới những đứt gãy lớn nhất với ngành công nghiệp ô tô, Musk đang đặt cược rằng các đối thủ cạnh tranh sẽ không có lựa chọn nào khác là phải đáp lại việc ông giảm giá xe.

“Chúng tôi đang cố gắng chống chọi”, Luca de Meo, CEO của nhà sản xuất xe Pháp là Renault nói vào tuần này. Trò chuyện vào tháng 1, ông nói các nhà sản xuất xe ô tô sẽ cần tạo ra tiền từ việc bán xe điện. “Nếu không, ngay từ đầu đây sẽ trở thành việc kinh doanh rất không lành mạnh”.

Ngay cả khi các đối thủ tìm cách vượt qua cơn bão giảm giá, thì việc xem xét kỹ hơn bản thân Tesla cho thấy mọi thứ đang thay đổi trong đế chế của chính Musk.

Trong những năm đầu tiên, Tesla mở rộng quy mô và bắt đầu từ một nhà máy ô tô duy nhất ở California. Sau khi mở nhà máy thứ hai ở Thượng Hải vào đầu năm 2020, công ty đã đưa ra một dự báo cực kỳ tham vọng: Doanh số giao xe tăng trung bình 50% trong nhiều năm, với năng lực sản xuất được mở rộng nhanh nhất có thể.

Tesla đã thực hiện tốt một phần kế hoạch, mở hai nhà máy sản xuất ô tô mới trong hai tháng đầu năm ngoái: Nhà máy đầu tiên ở gần Berlin và nhà máy thứ hai ở Austin.

Điều mà Musk đã không phát triển trong vài năm qua là tạo thêm các dòng sản phẩm của Tesla. Hai nhà máy ở Đức và Texas chỉ tăng công suất để sản xuất xe thể thao đa dụng Model Y, loại xe chở khách mới nhất mà công ty đã bổ sung vào danh mục sản phẩm của mình. Model Y đã thành công rực rỡ và là lý do chính khiến trong 5 quý đầu tiên sau khi Tesla dự kiến mức tăng trưởng trung bình hàng năm là 50%, hãng đã tăng số lượng giao hàng nhanh hơn nhiều so với mức đó.

Nhưng trong bốn quý vừa qua, mức tăng trưởng của công ty đã giảm xuống dưới tốc độ đó.

Vậy, Model Y đang trở nên hơi cũ kỹ hay vấn đề nằm ở các dòng sản phẩm còn lại của Tesla, loại nào lỗi thời hơn?

Nhu cầu đối với Model Y rất đáng chú ý khi nó được bán với giá hơn 65.000 USD vào năm ngoái tại Mỹ. Không có nhiều cơ hội để một phương tiện đắt đỏ tiến xa hơn trong bảng xếp hạng doanh số bán hàng trong thời điểm thuận lợi, chứ chưa nói đến trong môi trường lãi suất tăng cao.

Với mức giá khởi điểm hiện chỉ dưới 47.000 USD và một phiên bản mới được cho là sắp ra mắt, Model Y có cơ hội đứng đầu bảng xếp hạng doanh số bán hàng toàn cầu, một kỳ tích mà vài năm trước không ai có thể nghĩ tới.

Model 3 cần được nâng cấp diện mạo nhiều hơn vì dòng xe này sắp kỷ niệm sinh nhật lần thứ sáu mà chưa trải qua một cuộc thiết kế lại lớn nào.

Ở mức độ mà Musk được so sánh với Henry Ford hoặc Steve Jobs, dường như được dựa trên sự thành công của Model Y và Model 3. Phương tiện duy nhất khác đứng đầu bảng xếp hạng doanh số EV toàn cầu là một chiếc xe mini trị giá 4.500 USD được sản xuất bởi một liên doanh giữa các nhà sản xuất Trung Quốc và GM.

Với hai chiếc xe điện đang được sản xuất với số lượng lớn đạt được hiệu quả kinh tế theo quy mô chưa từng có và những đổi mới trong sản xuất từ cấu trúc xe nguyên khối đến pin đơn giản hơn, Tesla có thể giảm chi phí cùng với giá xe của mình. Các đối thủ như Rivian và Lucid còn lâu mới tới điểm hòa vốn, và điều tương tự cũng có thể xảy ra đối với Ford và các công ty đương nhiệm khác hiện đang đẩy mạnh hoạt động xe điện của họ.

Xây dựng mảng kinh doanh xe điện bền vững đã khó. Hướng đi mới của Musk hiện đang khiến nhiệm vụ đó trở nên khó khăn hơn với đa số các đối thủ khác.

Giám đốc tài chính GM là Paul Jacobson cho biết hôm thứ ba rằng: “Chúng tôi có một đối thủ cạnh tranh có kết quả thực sự tốt và lợi nhuận thực sự cao. Chúng tôi cần đảm bảo việc giảm chi phí”.

Các nhà sản xuất ô tô đã quen với việc hoạt động với tỷ suất lợi nhuận “mỏng như dao lam”. Chính vì vậy, Musk rất lạc quan, chỉ mới tuần trước ông khẳng định rằng Tesla về mặt lý thuyết có thể chấp nhận lợi nhuận bằng không trước và kiếm tiền sau nhờ phần mềm tự lái.

Có rất nhiều lý do để hoài nghi về điều này, không ít trong số đó là việc ông đã “nổ” quá đà về khả năng xe tự hành của Tesla từ lâu.

Sau khi Tesla không đạt được mục tiêu tăng trưởng vào năm ngoái là tăng doanh số bán xe lên 40%, hãng đã đặt mục tiêu sản xuất cho năm nay gần bằng với tốc độ đó, nếu không muốn nói là chậm hơn. Ngay cả sau khi tất cả các khoản chiết khấu mà Musk đã thực hiện trong quý đầu tiên, số lượng giao hàng vẫn tăng 37% so với một năm trước đó.

Việc giảm giá có nghĩa là tỷ suất lợi nhuận gộp của Tesla - vốn đã là tâm điểm từ lâu của các nhà đầu tư – sẽ không còn như trước. Tesla đã dự báo rằng con số này sẽ duy trì ở mức trên 20% trong năm nay.

Giám đốc điều hành Ford là Farley đang đưa ra một so sánh giữa chiến lược thế kỷ 21 của Musk và việc Henry Ford phát minh ra dây chuyền lắp ráp di động 110 năm trước. Nhưng Farley cũng đã ám chỉ đến một bài học quan trọng mà Ford cuối cùng đã học được sau khi không sẵn sàng thay thế Model T khiến GM và những công ty khác sau này bắt kịp.

“Điều mà anh ấy sẽ học được”, Farley nói về Musk, “là sự mới mẻ của sản phẩm có ý nghĩa rất lớn”.

Nguồn: Bloomberg

Phương Linh