Cơn bão khủng khoảng mang tên Covid-19 đang ập đến: Giới Startup Việt nên làm gì để tồn tại và phát triển?
Khi bạn càng cảm thấy khó khăn, vấn đề càng trở nên hóc búa. Đối diện với thử thách khi khủng hoảng cận kề là cách duy nhất giúp bạn chứng minh với bản thân và mọi người bạn thực sự là ai. Như nhà tâm lý học người Hy Lạp, Epictetus, từng nói, “Hoàn cảnh không tạo nên một con người mà chỉ vạch trần bản chất của người đó”.
Dù bạn là ai, bạn hoạt động trong lĩnh vực nào hay đang thực hiện công việc của bạn có tốt đến đâu, thì chắc chắn sẽ có lúc bạn gặp phải những trở ngại ngáng đường. Những lúc như vậy, chúng ta đều bị khủng hoảng nặng hoặc nhẹ, tùy theo mức độ của vấn đề.
Và việc vượt qua khủng hoảng một cách ngoạn mục hay để mặc nó nhấn chìm bản thân chính là điểm phân biệt cốt lõi giữa những người thành công và những kẻ thất bại. Với dịch Covid-19, đây là lúc thử thách bản lĩnh của tất cả các doanh nghiệp cũng như startup Việt Nam.
Cơn bão đang đến
Tác giả nổi tiếng Brian Tracy từng nhấn mạnh một quy luật tất yếu của cuộc sống: Hãy chấp nhận sự thật rằng, khủng hoảng hay những gì xảy ra đột ngột ngoài ý muốn là một việc khó tránh khỏi trong cuộc sống. Hơn nữa, chúng lại càng không nằm trong tầm kiểm soát của chúng ta. Điều duy nhất chúng ta có thể làm đó là chuẩn bị tâm thế cũng như những phương án tối ưu nhất để đương đầu khi khủng hoảng ập tới.
Dù là ai, đang làm gì, là cá nhân hay tổ chức nào, bạn đều sẽ gặp phải các vấn đề khó khăn, những thay đổi bất ngờ và những khủng hoảng cần phải xử lý ngay để không bị đá văng ra khỏi trạng thái cân bằng hiện tại.
Trung bình hai đến ba tháng, các doanh nghiệp lại bước vào một đợt khủng hoảng mới. Nếu những khủng hoảng này không được giải quyết nhanh chóng và hiệu quả, nó có thể đe dọa đến sự tồn vong của doanh nghiệp đó. Tương tự như vậy, mỗi cá nhân cũng luôn phải đối diện với những khủng hoảng về tài chính, gia đình và sức khỏe có thể khiến bạn lao đao theo chu kỳ trên.
Có nhiều kiểu khủng hoảng bạn sẽ phải trải qua như sản lượng bán hàng và doanh thu sụt giảm, dòng tiền thấp,... Bạn có thể mất đi khách hàng hoặc mối kinh doanh lớn. Bạn có thể phải chịu những chi phí hoặc thay đổi bất ngờ ngoài dự kiến khiến bạn thua lỗ hay thậm chí mất đi cả công việc của mình.
Người trong nội bộ hay ngoài công ty có thể trở thành đối thủ cạnh tranh hoặc có những hành động không trung thực. Bạn có thể bị lừa hay bị “đâm sau lưng“ bởi chính bạn bè, đồng nghiệp của mình. Thật ngạc nhiên, đây lại đều là những điều phổ biến mà ai cũng sẽ phải gặp phải trong đời.
Khủng hoảng có thể xuất hiện khi khách hàng chính của bạn phá sản, không có khả năng trả nợ và đẩy bạn vào tình thế tài chính bấp bênh. Ngân hàng của bạn có thể ngừng cấp vốn. Nguồn thu chính và vốn đầu tư cạn kiệt. Bạn có thể bất ngờ bị sa thải một cách vô cớ và không chốn dung thân chỉ trong một đêm. Khủng hoảng cũng có thể đến khi bạn gặp các vấn đề với gia đình, tài chính hoặc sức khỏe. Trong bất cứ trường hợp nào, bạn đều có thể thấy mình đang đâm đầu vào ngõ cụt, trong lúc khủng hoảng, hoặc bạn sẽ thành công cả về tài chính lẫn cảm xúc hoặc bạn chỉ cố gắng tồn tại đề cầm cự ở trạng thái cân bằng.
Dịch Covid-19 đang diễn ra cho thấy bất kỳ ai từ cá nhân tới doanh nghiệp hay quy mô quốc gia, toàn cầu đều không tránh khỏi những cơn khủng hoảng.
"Các công ty lớn thì có nguồn lực để xử lý rủi ro trong mùa dịch, còn các bạn trẻ khởi nghiệp không có điều kiện, rồi nguồn lực cũng không đủ để nghĩ ra các phương án giảm rủi ro hoặc tìm một hướng đi khác để cân bằng những thiếu hụt, khó khăn ở điều kiện hiện tại… Đấy là những bất lợi lớn nhất của các doanh nghiệp khởi nghiệp ", ông Huỳnh Kim Tước, Giám đốc Trung tâm ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ (thuộc Sở Khoa học - Công nghệ TP.HCM) trả lời phỏng vấn về cơn bão đang đến với giới startup trong bối cảnh dịch Covid-19 trên báo Thanh niên.
Cũng theo ông Tước, các dự án khởi nghiệp đang trong giai đoạn ươm tạo vẫn bị tác động rất nhiều, như vòng thử thị trường hay kết nối để gặp gỡ nhà đầu tư cũng bị hạn chế do các sự kiện kết nối khởi nghiệp từ đầu năm đến giờ không thể diễn ra. Rồi kết nối khách hàng cũng gặp trở ngại, như muốn cung ứng một ứng dụng vào nền tảng các doanh nghiệp, nhưng trong khi các doanh nghiệp cũng đang gặp lao đao thì không thể quan tâm đến nhu cầu thay đổi cái mới, nên điều đó cũng làm cho sản phẩm khởi nghiệp không có điều kiện để tiếp cận.
Ứng phó với thử thách
Từ năm 1934 đến năm 1961, nhà sử học Arnold Toynbee đã cho ra mắt bộ sách 12 tập mang tên A Study of History (tạm dịch: Nghiên cứu về lịch sử) tìm hiểu về sự hình thành và suy vong của 26 nền văn minh trong suốt hơn 3.000 năm. Những bài học ông đúc kết cũng có thể ứng dụng được cho cuộc sống cũng như kinh doanh.
Dựa trên nghiên cứu của mình, Toynbee đã phát triển thuyết Ứng phó với thách thức của lịch sử (Challenge- Response Theory of History). Ông nhận ra rằng, các đế chế khởi đầu từ một bộ tộc luôn phải đối diện với những thách thức đến từ bên ngoài thường sẽ là một nhóm người muốn xâm chiếm. Trong kinh doanh, đó là sự cạnh tranh tích cực và những biến động trên thị trường.
Toynbee cho rằng, để ứng phó hiệu quả với các nguy cơ bên ngoài, nhà lãnh đạo phải tái cơ cấu tổ chức một cách nhanh chóng nếu muốn nó tồn tại.
Một khi nhà lãnh đạo đưa ra quyết định và hành động đúng đắn, toàn bộ tổ chức sẽ đủ sức đương đầu với thử thách, đánh bại đối thủ cạnh tranh và phát triển mạnh mẽ, vững chắc hơn.
Tuy nhiên trong quá trình củng cố và phát triển, bàn thân tổ chức cũng có thể gặp phải sự đối đầu từ các tập đoàn, đơn vị lớn hơn và đối mặt với nhiều thách thức hơn. Chừng nào nhà lãnh đạo và tổ chức đó còn tiếp tục đứng lên vượt qua những thử thách khó khăn mà họ phải đương đầu, chừng đó họ còn tiếp tục tồn tại và phát triển. Đối diện với những khó khăn không ngừng, dù là một đế chế nhỏ như Mông Cổ cũng có thể trở thành một quốc gia, một dân tộc hùng mạnh, kiểm soát được đất đai, tài nguyên và người dân của mình.
Với startup, theo anh Quách Đức Anh, nhà sáng lập Akira Education và là người trải qua nhiều cuộc khủng hoảng cho rằng có 3 điều cần làm trong giai đoạn này.
Thứ nhất là cắt giảm chi phí. Theo đó chẳng ai có thể biết được khủng hoảng sẽ kéo dài bao lâu, vì vậy cần tìm cách cắt giảm chi phí càng nhiều càng tốt. Doanh nghiệp sống thêm được 1 ngày là có thêm 1 tia hy vọng. Đặc biệt, khi cả thị trường gặp khủng hoảng, doanh nghiệp nào trụ lại được sau cùng khi cơn bão qua đi thì doanh nghiệp đó sẽ giành chiến thắng. Tốt nhất, nên tìm cách bảo toàn nguồn lực (vốn, nhân sự, nhiệt huyết, sự ủng hộ…), chờ ngày sóng gió qua đi ta lại giong buồm ra khơi.
Thứ hai là chuẩn bị cho tình huống xấu nhất. Ít nhất là việc chuẩn bị này sẽ giúp tâm lý mình vững vàng hơn, và giúp mình có được quyết định tốt hơn nếu trường hợp tệ nhất xảy ra.
Thứ ba là hãy thẳng thắn với nhân sự. Sẽ có người ủng hộ và có người không ủng hộ, thậm chí sẽ rời bỏ công ty. Nhưng việc trao đổi thẳng thắn và kịp thời sẽ giúp đội ngũ thêm đoàn kết và giải tỏa rất nhiều vấn đề phát sinh. Ví dụ như giảm bớt các lời đồn thổi trong công ty, giảm bớt sự căng thẳng không cần thiết cho tập thể khi đối diện với khủng hoảng.
