Chuyên gia cảnh báo 'không có bữa ăn miễn phí' trong điều hành kinh tế vĩ mô
Các chuyên gia nhận định Việt Nam đang theo đuổi mục tiêu tăng trưởng đầy tham vọng, với kỳ vọng GDP năm 2026 có thể đạt tăng trưởng 2 con số. Dù các yếu tố nội tại như sản xuất, dịch vụ và đầu tư công đều khởi sắc, song rủi ro từ tín dụng tăng nhanh, áp lực tỷ giá và chính sách tiền tệ nới lỏng đang đặt ra thách thức lớn cho ổn định vĩ mô.
Những yếu tố nào thúc đẩy tăng trưởng kinh tế?
Tại Diễn đàn "Economic Insights 2025: Chủ động thích ứng tạo đà bứt phá” do Ngân hàng MB tổ chức sáng 7/11, ông Nguyễn Xuân Thành - Giảng viên cao cấp trường chính sách công và quản lý Fulbright, Đại học Fulbright Việt Nam - cho biết, Việt Nam đang theo đuổi mục tiêu tăng trưởng mạnh mẽ, với kỳ vọng GDP năm 2026 có thể đạt 10%. Hiện, chính sách tài khóa và tiền tệ được nới lỏng mạnh mẽ nhằm đạt mục tiêu tăng trưởng cao, ít nhất 8% trong năm nay.
Theo ông Thành, những yếu tố nội tại của nền kinh tế cho thấy sức chống chịu đáng kể. Sản xuất công nghiệp phục hồi, khu vực dịch vụ tăng trưởng tốt và tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp. Thu nhập người lao động, đặc biệt là tầng lớp trung lưu, tiếp tục gia tăng là cơ sở để kỳ vọng sức cầu tiêu dùng nội địa sẽ hồi phục trong năm 2026.
ông Nguyễn Xuân Thành - Giảng viên cao cấp trường chính sách công và quản lý Fulbright, Đại học Fulbright Việt Nam.
Theo tính toán của ông Thành, đầu tư công sẽ tiếp tục là động lực chính cho tăng trưởng năm tới. Dù tiến độ giải ngân còn chậm, quy mô đầu tư công năm 2025 dự kiến vẫn tăng khoảng 25% so với năm ngoái.
Lợi thế của Việt Nam nằm ở dư địa tài khóa vẫn còn, khi nợ công đang duy trì ở mức thấp và thu ngân sách tăng mạnh. “10 tháng năm nay, thu ngân sách tăng gần 30%, trong khi chi vẫn được kiểm soát, giúp Việt Nam duy trì thâm hụt ngân sách thấp, thậm chí có thể đạt mức thặng dư tạm thời”, ông Thành dẫn chứng.
Phân tích từ dữ liệu hải quan Mỹ cho thấy, mức thuế bình quân Việt Nam phải chịu hiện nay vào khoảng 15%, thấp hơn nhiều so với Trung Quốc (35%) và Ấn Độ (30%), và tương đương với Indonesia. “Chính sự chênh lệch này giúp Việt Nam vẫn giữ được lợi thế cạnh tranh trong ASEAN, bất chấp thuế đối ứng mới”, ông Thành nói.
Theo bà Trịnh Thị Thu Hiền - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương, trong 10 tháng đầu năm, xuất khẩu của Việt Nam đạt 391 tỷ USD, trong khi nhập khẩu đạt 371 tỷ USD. Cả hai con số đều tăng trưởng so với cùng kỳ năm trước, giúp cán cân thương mại thặng dư hơn 19,5 tỷ USD. Đây được xem là nền tảng quan trọng để Việt Nam bước vào quý IV với tâm thế chủ động, hướng tới những kỷ lục mới trong thương mại hàng hóa vào cuối năm.
"Chính phủ, các bộ ngành đặc biệt là Bộ Công Thương đang chủ động đa dạng hóa thị trường nhằm giảm thiểu rủi ro và đáp ứng quy tắc xuất xứ, để hàng hóa Việt Nam được hưởng ưu đãi thuế quan trong các hiệp định thương mại tự do.
Hiện Cục Xuất nhập khẩu - Bộ Công Thương đang tích cực tham vấn doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, đồng thời đề xuất quy tắc phù hợp với đặc thù hàng hóa Việt Nam, bảo đảm tuân thủ các cam kết thương mại quốc tế", bà Hiền nói.
Thận trọng với rủi ro chính sách tiền tệ và tín dụng
Ông Sacha Dray - chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới (WB) - chỉ ra những rủi ro đáng kể trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng. Chính sách tiền tệ đang phải tập trung vào việc ổn định tỷ giá.
Toàn cảnh Diễn đàn "Economic Insights 2025: Chủ động thích ứng tạo đà bứt phá".
Tính đến tháng 9, Việt Nam đồng đã mất giá khoảng 6% so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu do chênh lệch lãi suất Việt Nam đồng, USD và các yếu tố trong nước. Điều này gây áp lực lên dự trữ ngoại hối, vốn đã giảm xuống còn 78,1 tỷ USD vào quý III vừa qua.
Một rủi ro lớn khác là tăng trưởng tín dụng quá nhanh. Đến tháng 9, tăng trưởng tín dụng đạt 19,5% so với cùng kỳ, vượt mục tiêu của Ngân hàng Nhà nước. Đáng chú ý, đà tăng này được thúc đẩy chủ yếu bởi cho vay trong lĩnh vực bất động sản.
Đánh giá về chính sách tiền tệ, ông Nguyễn Xuân Thành - Giảng viên cao cấp trường chính sách công và quản lý Fulbright, Đại học Fulbright Việt Nam - nhận định mức tăng trưởng tín dụng gần 20% năm nay là “rất cao và khó duy trì” trong năm tới. Nếu tiếp tục mở rộng quá mức, nền kinh tế có thể đối mặt rủi ro mất cân đối như giai đoạn 2006 - 2007, khi tín dụng tăng 20% và gây bất ổn vĩ mô.
Do đó, ông Thành cho rằng Ngân hàng Nhà nước cần điều hành thận trọng hơn, với mục tiêu tăng trưởng tín dụng khoảng 16% vừa đủ hỗ trợ sản xuất, vừa hạn chế lạm phát và rủi ro hệ thống.
“Mục tiêu tăng trưởng cao là cần thiết, nhưng nếu chạy theo con số bằng mọi giá, chúng ta có thể đánh đổi bằng sự bất ổn. Quan trọng nhất là phải giữ được hai cân đối lớn ngân sách nhà nước và cán cân thanh toán để nền kinh tế phát triển bền vững”, ông Thành nhấn mạnh.
Ông Thành cảnh báo: “không có bữa ăn miễn phí” trong điều hành kinh tế vĩ mô. Việc mở rộng tín dụng và đầu tư sẽ kéo theo áp lực lạm phát, tỷ giá và nợ công, đặc biệt khi tốc độ tăng trưởng tín dụng năm nay đã lên tới gần 20%.
