Chứng khoán suy thoái, bitcoin và các tài sản thay thế bị mất giá trị, đây là lúc đầu tư vào vàng?
Trong lịch sử, thời điểm giá vàng rẻ nhất so với Dow Jones là vào năm 1999 với mức 40 ounce vàng đổi 1 đơn vị của Dow Jones. Trớ trêu thay, đó cũng là thời điểm bong bóng dotcom bùng nổ mạnh mẽ và thị trường được dẫn dắt bởi các cổ phiếu công nghệ, tương tự giai đoạn hiện nay.
Trong suốt 7 năm qua, giá vàng đã có một cú trượt dài sau thời kỳ giá lên kéo dài từ năm 2001 đến năm 2011. Trong giai đoạn 2001 – 2011, khác với thị trường chứng khoán, vàng không bị cuộc khủng hoảng tài chính 2008 làm cho gián đoạn tăng trưởng. Ngược lại, giá vàng đã tăng liền một mạch từ mức hơn 370 USD/ounce hồi đầu năm 2001 lên tới hơn 2000 USD vào tháng 8/2011. Kể từ đó tới nay, giá vàng dao động trong khoảng 1200 – 1400 USD/ounce, trong khi thị trường chứng khoán đã tăng trưởng vượt bậc.
Tuy nhiên hiện nay, vàng đang đứng trước nhiều cơ hội để lấy lại vị thế của mình để trở thành nơi trú ẩn của giới đầu tư toàn cầu, trong bối cảnh thị trường chứng khoán trên khắp thế giới đã xuất hiện những biểu hiện rõ ràng của một thời kỳ giá xuống (bear market). Cùng với đó, căng thẳng thương mại và chủ nghĩa dân túy lên cao ở nhiều khu vực cũng khiến cho các tài sản thay thế khác trở nên bất ổn.
Trong đợt phục hồi kỹ thuật của các chỉ số Dow Jones và S&P 500 từ giữa tháng 10 đến hết tháng 11 vừa qua, cả hai chỉ số này đều không thể lấy lại những gì đã mất để trở lại mức đỉnh hồi đầu tháng 10. Cả hai chỉ số chứng khoán chính của Mỹ đều đang hướng tới các mức thấp nhất 1 năm ngay sau khi xác lập kỷ lục tăng trưởng đúng vào thời điểm căng thẳng thương mại toàn cầu và chủ nghĩa dân túy lên cao ở một số khu vực. Tại nhiều thị trường chứng khoán phát triển khác như khu vực châu Âu hoặc Nhật Bản, cũng như tại các thị trường mới nổi, tình hình cũng không có vẻ khả quan hơn.
So với cổ phiếu và các tài sản tài chính khác, vàng vẫn đang ở mức thấp. Hiện nay, lạm phát đã bắt đầu tăng lên ở Mỹ và nhiều nơi khác trên thế giới khiến các ngân hàng trung ương phải thực hiện những biện pháp thắt chặt tiền tệ. Trong ba năm qua, Cục dự trữ liên bang Mỹ Fed đã nâng lãi suất từ mức gần 0% lên 2,0 – 2,25% và dự kiến tiếp tục tăng lên 3% vào giữa năm 2019. Trong lịch sử, vàng luôn đại diện cho tài sản đầu tư giúp chống lại việc bị lạm phát làm cho xói mòn. Theo thời gian, giá vàng tăng lên trong khi đồng USD ngày càng mất giá. 100 năm trước, 1 ounce vàng có giá khoảng 20,67 USD và đủ mua một bộ vest tốt cho dành cho nam giới. Mức giá 1200 USD/ounce hiện nay cũng vừa đủ để làm điều này.
Trong khoảng nửa thập kỷ trở lại đây, các đồng tiền mật mã (Cryptocurrencies) được nhiều người chào mời như một loại tài sản mới, có thể tiếp nhận vai trò của vàng để tích trữ tài sản và bảo toàn giá trị trước các cuộc khủng hoảng. Tuy nhiên, việc giá của Bitcoin – đồng tiền mật mã có quy mô vốn hóa lớn nhất – giảm tới hơn 70% trong năm nay khi mà một cuộc khủng hoảng chính thức còn chưa diễn ra, gần như đã xóa tan niềm tin về thị trường tiền mật mã. Không có bất kỳ một đồng tiền mật mã nào đủ tin cậy để giữ vững giá trị so với đầu năm, trong khi rất nhiều đồng tiền không có bất cứ chút giá trị nào. Thêm vào đó, thị trường này vẫn rất khó tiếp cận đối với đa số nhà đầu tư.
Trong khi đó, vàng đã có lịch sử hàng ngàn năm được biết tới như là công cụ hiệu quả nhất để lưu trữ giá trị đồng thời là thước đo cho sự giàu có. Ngày nay, vai trò này của vàng vẫn chưa hề thay đổi ở nhiều nơi trên thế giới, bao gồm Trung Quốc và Ấn Độ. Thậm chí tại Mỹ, vàng còn được sử dụng để làm tiền tệ trước năm 1930.
Giá vàng đang rẻ tới mức nào?
Một cách để đo lường mức độ đắt rẻ của vàng là so sánh giá vàng với giá chứng khoán, chẳng hạn như Chỉ số bình quân công nghiệp Dow Jones. Tại mức kỷ lục 26.743 điểm của Chỉ số Dow Jones hồi đầu tháng 10, cần khoảng 22 ounce vàng để mua được một đơn vị Dow Jones (tính bằng số điểm Dow Jones chia cho giá vàng tại cùng thời điểm). Mức thấp nhất của sự tương quan này trong 30 năm trở lại đây xảy ra vào năm 2011, ở mức 6,36 ounce vàng đổi một đơn vị chỉ số Dow Jones. Thời điểm đó, giá vàng đang ở đỉnh 2000 USD/ounce trong khi chỉ số Dow Jones vừa mới thoát đáy.
Số ounce vàng cần dùng để đổi 1 đơn vị Dow Jone trong 100 năm qua
Như vậy, so sánh tương đối giá vàng với chỉ số Dow Jones đang ở mức rẻ ngang với giai đoạn trước 2005. Trong lịch sử, thời điểm giá vàng rẻ nhất so với Dow Jone là vào năm 1999, khi vàng giao dịch ở mức 290 USD/ounce và chỉ số Dow Jones ở quanh mức 11.500 và tỷ số vàng/Dow Jones ở mức 40 ounce vàng đổi 1 đơn vị của Dow Jones. Trớ trêu thay, đó cũng là khi bong bóng dotcom bùng nổ mạnh mẽ và thị trường được dẫn dắt bởi các cổ phiếu công nghệ, tương tự giai đoạn hiện nay. Kể từ sau khi bong bóng công nghệ sụp đổ, vàng đã có đợt tăng giá kéo dài trong hơn một thập kỷ.
Khối lượng vàng trên thế giới là hữu hạn. Chỉ có khoảng 6 tỷ ounce vàng đã được khai thác trên toàn cầu trị giá hơn 7000 tỷ USD, tương đương khoảng 30 – 35% vốn hóa chỉ số S&P 500. Các hoạt động khai thác chỉ bổ sung một sản lượng vàng tăng thêm khoảng 2% mỗi năm và ngày càng thu hẹp.
Trong lịch sử, giá vàng và USD có mối tương quan âm. Khi đồng USD mạnh lên, người ta sẽ giảm nắm giữ vàng. Nhưng khi đồng USD suy yếu, giá vàng sẽ tăng lên nhanh chóng. Tuy nhiên thời gian gần đây, bất chấp đồng USD được hỗ trợ mạnh mẽ bởi kỳ vọng Cục dữ trữ liên bang Mỹ Fed sẽ tiếp tục thắt chặt tiền tệ thông qua việc nâng lãi suất liên bang lên 2,5 – 3,0% trong năm 2019, giá vàng gần như vẫn đi ngang. Điều này minh chứng cho sự hoài nghi của nhà đầu tư với triển vọng nền kinh tế Mỹ và sự lo lắng của họ về tình hình bất ổn trên thế giới hiện nay.
Khi xem xét vàng dưới khía cạnh một tài sản đầu tư, Warren Buffett – Chủ tịch Tập đoàn Berkshire Hathaway – đã mô tả "Vàng được đào ra khỏi mặt đất ở châu Phi hoặc một nơi nào đó trên thế giới, sau đó được con người làm tan chảy nó, rồi đào một lỗ khác, và lại chôn nó xuống, đồng thời trả tiền cho một số người đứng xung quanh cái lỗ để bảo vệ nó. Không có tiện ích. Bất cứ ai nhìn từ sao Hỏa đều không thể hiểu chuyện gì đang xảy ra."
Tuy vậy, trong bối cảnh hiện nay, triển vọng nền kinh tế Mỹ cũng như kinh tế thế giới là không sáng sủa trong các năm tiếp theo, chủ nghĩa dân tộc lên cao ở một số khu vực, căng thẳng thương mại Mỹ – Trung leo thang với nguy cơ kéo dài và các loại tài sản thay thế đang đánh mất giá trị, nhà đầu tư trên thế giới không có nhiều lựa chọn. Rất có thể, đây chính là thời điểm để minh chứng cho nhận định sai lầm của tỷ phú Warren Buffett, giống như những năm đầu thập niên 1980 hay gần hơn là khoảng 10 năm trước.
