Chiến tranh thương mại có thể kích hoạt một cuộc khủng hoảng kinh tế?
Rủi ro đang tích tụ trong hệ thống tài chính toàn cầu, và một sự leo thang hơn nữa trong những căng thẳng thương mại có thể đẩy tình hình hiện tại đến tình trạng mất kiểm soát, Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) cảnh báo.
Tuy nhiên, nhà đầu tư dường như đang tự mãn, theo Báo cáo ổn định tài chính toàn cầu mới nhất của IMF được công bố hôm thứ Tư. Báo cáo được công bố hai lần một năm này bao gồm đánh giá của IMF về điều kiện tài chính toàn cầu và nêu bật những rủi ro trong hệ thống.
Giá cổ phiếu - đặc biệt là ở Mỹ - đã nhiều lần chạm các mức cao kỷ lục trong năm qua, đó là dấu hiệu cho thấy nhà đầu tư tiếp tục chấp nhận rủi ro. Tuy vậy, những bất ổn xung quanh thương mại có thể khiến tâm lý đó nhanh chóng thay đổi và kích hoạt một đợt bán tháo đột ngột trên thị trường tài chính, báo cáo cho hay.
"Một sự leo thang hơn nữa trong những căng thẳng thương mại, cũng như rủi ro địa chính trị gia tăng và bất ổn chính sách ở các nền kinh tế lớn, có thể dẫn đến sự suy giảm đột ngột trong tâm lý chấp nhận rủi ro, kích hoạt một sự điều chỉnh diện rộng trên những thị trường vốn toàn cầu và siết chặt các điều kiện tài chính toàn cầu", IMF viết trong báo cáo.
Vào hôm thứ Ba, IMF cho biết rằng sự gián đoạn thương mại toàn cầu đang đe dọa tăng trưởng. Họ đã cắt giảm dự báo tăng trưởng toàn cầu của mình cho 2018 và 2019 thêm 0,2 điểm phần trăm xuống còn 3,7%, và giảm dự báo cho sự gia tăng trong thương mại hàng hóa và dịch vụ trên toàn thế giới.
Nguy cơ cao từ những căng thẳng đang diễn ra giữa Mỹ và các đối tác thương mại đến vào thời điểm các thị trường mới nổi đang chịu áp lực, IMF lưu ý. Các quốc gia như Thổ Nhĩ Kỳ và Argentina đã phải đối mặt với những dòng vốn lớn chảy khỏi đất nước trong bối cảnh lãi suất tăng ở Mỹ, khiến đồng nội tệ của họ bị mất giá so với đồng USD mạnh.
Các vấn đề ở những thị trường mới nổi cho đến nay phần lớn là mang tính cụ thể theo từng quốc gia, IMF cho biết.
"Hiện tại, chúng tôi thấy nhiều sự khác biệt giữa các quốc gia, vì vậy khi so sánh những nền kinh tế tiên tiến với các thị trường mới nổi, chúng tôi thấy rằng điều kiện tài chính vẫn dễ dàng ở các nền kinh tế tiên tiến và họ đã thắt chặt phần nào đối với các thị trường mới nổi", Tobias Adrian, giám đốc bộ phận thị trường tiền tệ và vốn của IMF, nói với CNBC hôm thứ Tư. "Nhưng ngay cả trên khắp các thị trường mới nổi, chúng tôi cũng thấy nhiều sự khác biệt."
"Có một số quốc gia đã bị ảnh hưởng khá nặng trong vấn đề dòng vốn chảy ra khỏi đất nước, sự mất giá đồng nội tệ và, rộng hơn là, điều kiện tài chính bị siết chặt hơn, trong khi các thị trường mới nổi khác thực sự đã trải qua vấn đề dòng vốn chảy ra khỏi đất nước và đã không bị suy giảm vật chất", ông nói thêm.
Tuy nhiên, tổ chức này cho biết họ không loại trừ việc cuộc khủng hoảng trên mở rộng sang một số lượng lớn các nền kinh tế.
Một phân tích của IMF cho thấy rằng các nền kinh tế mới nổi, trừ Trung Quốc, có thể trải qua tình trạng dòng vốn bị chảy khỏi đất nước, từ 100 tỷ USD trở lên, trong khoảng thời gian bốn quý – nghĩa là có mức độ tương đương với cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu hồi năm 2008.
Trung Quốc 'nhìn chung là ổn định'
Các điều kiện tài chính ở Trung Quốc, vốn là trung tâm của cuộc chiến thuế quan đang diễn ra với Mỹ, "nhìn chung đã ổn định" nhờ sự nới lỏng chính sách tiền tệ của Ngân hàng trung ương, IMF cho biết.
Trong năm nay, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) đã bốn lần hạ thấp lượng dự trữ mà các ngân hàng phải nắm giữ, tăng thêm lượng tiền mặt để cho các doanh nghiệp và hộ gia đình vay nhằm giảm bớt tác động của sự suy giảm trong hoạt động kinh tế. Tuy vậy, Ngân hàng trung ương này vẫn cho rằng chính sách tiền tệ của họ là "thận trọng và trung lập", và không "có xu hướng giúp đỡ".
Tuy nhiên, những hành động của PBOC đã giúp giảm bớt một số áp lực đang tích tụ trong hệ thống tài chính của Trung Quốc, IMF cho biết. Ngoài xung đột thương mại, trước đó Trung Quốc cũng bị "soi" về chuyện ngành công nghiệp ngân hàng bóng tối khổng lồ của họ và mức nợ cao mà các công ty đang mang - những vấn đề mà Chính phủ nước này đang cố gắng sửa chữa.
Adrian lưu ý rằng, khi nhìn vào nợ công ty hoặc tín dụng ở lĩnh vực phi tài chính, thì tỷ lệ đòn bẩy ở Trung Quốc đã "ổn định".
"Dù 10 năm qua tỷ lệ nợ đã gia tăng liên tục ở Trung Quốc, nhưng giờ đây nó đã ổn định và đó là một điều tốt cho sự ổn định tài chính", ông nói.
Tuy nhiên, IMF cho rằng chính quyền Trung Quốc không nên chần chừ trong nỗ lực cải cách nền kinh tế, đặc biệt là cắt giảm nợ xấu.
"Mặc dù những bước đi gần đây có thể giúp hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trong tương lai gần khi đối mặt với áp lực bên ngoài ngày càng gia tăng, nhưng chúng có thể gây rủi ro lớn hơn cho sự ổn định tài chính trong trung hạn nếu họ hoãn lại tiến trình giảm lỗ hổng tài chính", IMF viết trong báo cáo của họ.
