Chỉ bằng 1 thay đổi nhỏ, Apple đã phá vỡ cỗ máy kiếm tiền khủng khiếp nhất thế giới của Facebook, tương lai 'kho báu' quảng cáo trăm tỷ USD chưa biết sẽ ra sao

Facebook đã xây dựng một trong những cỗ máy kiếm tiền khủng khiếp nhất mà thế giới từng thấy. Nhưng rồi, Apple xuất hiện và chèn ngay một chiếc cờ lê vào các bánh răng của cỗ máy đó.

Đó là một trong những nhận định về tình hình của Facebook vào tuần trước, khi công ty mẹ của Facebook là Meta công bố bản báo cáo thu nhập đáng báo động. Ngay lập tức, vốn hóa của gã khổng lồ mạng xã hội bốc hơi 250 tỷ USD chỉ trong 1 ngày – cú giảm giá trị tới 26%.

Qua chuyện này, nhiều người ghét Facebook lại có cơ hội khẳng định một số điều họ từng nghĩ đến như Facebook đang mất đi một lượng người dùng đáng kể, công ty chấp nhận thua lỗ 10 tỷ USD để phát triển metaverse nhưng chưa có kết quả hay TikTok đang dần lấy đi miếng bánh thị phần và trở thành đối thủ nặng ký của Facebook. Những suy nghĩ này phần nào đúng nhưng việc Apple trực tiếp làm tổn hại đến doanh thu của Facebook là điều chắc chắn đúng.

Facebook cho biết việc Apple thay đổi cách quảng cáo hoạt động trên ứng dụng iOS – cụ thể là giờ đây các nhà sản xuất ứng dụng và nhà quảng cáo gặp khó khăn hơn trong việc theo dõi hành vi người dùng, sẽ khiến Facebook mất tới 10 tỷ USD doanh thu trong năm nay.

Dù vậy, Facebook vẫn đang kiếm được khoản tiền khổng lồ từ quảng cáo. Dự báo, họ sẽ thu về 129 tỷ USD doanh thu quảng cáo trong năm nay. Nhưng điều đó có nghĩa là hoạt động kinh doanh quảng cáo của Facebook sẽ chỉ tăng trưởng khoảng 12% so với mức 36% của năm trước. Phố Wall từng ca ngợi rằng Facebook phát triển với tốc độ tên lửa nhưng có lẽ bây giờ, nó đang gặp trục trặc và có thể nổ tung.

Tuy thay đổi của Apple đã ảnh hưởng đến Facebook nhưng nhiều người ngoài cuộc và người đang làm việc tại Facebook cho rằng cuối cùng, Facebook vẫn tìm ra cách xử lý bởi họ là một gã khổng lồ với hàng "tấn" tiền mặt cũng như sở hữu những kỹ sư xuất sắc nhất.

Facebook dùng từ "gió ngược" để miêu tả tình cảnh của mình với Apple. Nhiều nhà quan sát tự hỏi liệu Facebook có đang làm quá chuyện để nhận sự thông cảm của các cơ quan quản lý đang tìm cách kiềm chế quyền lực của mình và chuyển hướng chú ý sang Apple, cũng là công ty đang bị giám sát chống độc quyền.

Facebook đang nói với công chúng rằng thay đổi liên quan đến quảng cáo của Apple là chuyện nghiêm trọng. Theo COO Sheryl Sandberg, quảng cáo theo mục tiêu của Facebook đang ngày càng trở nên kém chính xác hơn vì họ biết ít thông tin về hành vi người dùng hơn.

Điều đó đồng nghĩa với việc các nhà quảng cáo trên Facebook phải chi nhiều tiền hơn với hi vọng tiếp cận được người dùng iPhone. Hơn nữa, họ cũng phải chấp nhận rằng từng xu mà mình bỏ ra có thể không đáng như lúc trước.

Sau khi Apple thực hiện thay đổi, nhiều nhà quảng cáo đã tìm đến những dịch vụ khác như marketing qua email hay tìm cách tiếp cận người dùng Android – nơi biện pháp chống theo dõi chưa được áp dụng.

"Thị trường vẫn đang tìm cách để sống chung với những quy định mới của Apple trên iOS và chuyển sang những kênh quảng cáo tự nhiên hơn trên đó", một chuyên gia nhận định.

Facebook cho biết họ đang cố gắng khắc phục để cải thiện mọi thứ cho các nhà quảng cáo trong thời gian tới thông qua giải pháp "đo lường sự kiện tổng hợp". Đây là khái niệm về việc dù không thể cho nhà quảng cáo biết những cá nhân nào bấm vào liên kết hay tải ứng dụng sau khi xem quảng cáo, Facebook có thể cho họ biết một nhóm người dùng lớn hơn đã thực hiện điều đó.

Tùy thuộc vào quan điểm của bạn, đó là một cải tiến lớn đối với quyền riêng tư của người dùng hoặc là một bước lùi lớn đối với các nhà quảng cáo trên internet. Nhưng cả Google và Snap đều đã tung ra những sản phẩm tương tự và nói với các nhà đầu tư rằng chúng đang hoạt động tốt. Các lãnh đạo cấp cao của Facebook thừa nhận rằng phiên bản của họ vẫn chưa như vậy và có thể sẽ mất thêm vài tháng.

Xin nhắc lại, Facebook là gã khổng lồ sẽ không biến mất trong tương lai gần. Và cũng hoàn toàn hợp lý khi cho rằng họ sẽ loay hoay nhưng cuối cùng vẫn giải quyết được chuyện này bởi họ đang quá lớn. Các nhà quảng cáo cũng không có nhiều lựa chọn tốt hơn việc quảng cáo trên Facebook.

Nhưng bạn cũng có thể thấy Facebook ngầm thừa nhận rằng ngay cả khi các công cụ của họ trở nên tốt hơn, chúng sẽ không bao giờ hoạt động hiệu quả trên iOS như trước đây.

Họ cũng đang chuyển hướng kinh doanh sang các nền tảng khác, không chỉ ở Marketplace mà còn là cửa hàng kỹ thuật số trên Facebook và Instagram. Bên cạnh đó là nền tảng Reels dù Facebook hiện chưa cho chạy quảng cáo trên đây. Mục đích của họ là xây dựng từ bây giờ để thu trái ngọt về sau.

Sâu xa hơn, có thể coi "vấn đề Apple" là động lực để Facebook thúc đẩy dự án Metaverse. Sẽ mất nhiều năm để thu lời từ Metaverse, thậm chí điều đó có thể không bao giờ xảy ra.

Nhưng nếu Metaverse đem lại lợi nhuận, Mark Zuckerberg đã xây dựng được nền tảng phần mềm và phần cứng nơi anh và các nhà quảng cáo có thể tương tác trực tiếp với người dùng mà không bị Apple hay bất kỳ ai khác can thiệp.

Điều này đưa chúng ta trở lại với Apple, công ty luôn khẳng định rằng họ thực hiện thay đổi vì coi trọng quyền riêng tư của người dùng chứ không phải vì muốn gây tổn hại cho Facebook. Và cần phải nói rõ rằng Apple cũng không muốn Facebook biến mất vì người dùng của Apple thích Facebook. Đối với hàng trăm triệu người, một chiếc iPhone không có Facebook, Instagram hoặc WhatsApp là một chiếc iPhone vô dụng.

Tuy nhiên, Apple cũng thể hiện thái độ coi thường mô hình kinh doanh cốt lõi của Facebook. Dù không chỉ đích danh nhưng CEO Apple – Tim Cook, đã nhiều lần công khai chỉ trích những mô hình "ưu tiên các thuyết âm mưu và kích động bạo lực chỉ vì tỷ lệ tương tác cao", "không chỉ dung túng mà còn thưởng cho nội dung làm xói mòn lòng tin của công chúng với việc tiêm vaccine".

"Nếu một doanh nghiệp được xây dựng dựa trên việc dắt mũi người dùng, khai thác dữ liệu thì nó không xứng đáng với lời khen ngợi của chúng tôi mà cần phải được cải tổ", Tim Cook nói.

Có khi nào Apple đang quan tâm sâu sắc đến quyền riêng tư của người dùng và nhận ra thời cơ để kìm hãm một trong những đối thủ cạnh tranh của mình và xây dựng mảng kinh doanh quảng cáo riêng?

Nhưng thay vì tự hỏi động cơ của Apple là gì, có lẽ chúng ta nên dành thời gian suy nghĩ về sức mạnh mà Apple sở hữu. Trong khi các cơ quan quản lý trên toàn thế giới đang vật lộn để kiềm chế quyền lực và ảnh hưởng của Facebook, thì Apple, chỉ bằng một thay đổi trong hệ điều hành của mình, đã có thể đẩy Facebook vào thế bất lợi.

Nguồn: Vox

Gia Vũ