ChatGPT bị chê vì lắp bắp trả lời sai trước câu hỏi dễ đến nỗi trẻ con cũng biết: "Cứ tưởng tài giỏi cỡ nào!"
ChatGPT giống như một người bị đắm tàu dạt vào hoang đảo, mang theo kho sách khổng lồ nhưng lại không có lấy một chiếc đồng hồ đeo tay.
Giống như nhiều chatbot khác, ChatGPT thường được ca tụng là một trợ lý cá nhân toàn năng. Tuy nhiên, giữa vô vàn những điều khiến trí tuệ nhân tạo (AI) này bối rối, có một thứ đặc biệt khó hiểu: Nó hoàn toàn mù mờ về thời gian.
ChatGPT mà lại không biết xem giờ?
Theo The Verge, khi hỏi ChatGPT bây giờ là mấy giờ, người dùng không bao giờ chắc chắn mình sẽ nhận được câu trả lời ra sao. Đôi khi, nó thừa nhận sự bất lực của mình. "Tôi không có quyền truy cập vào đồng hồ thời gian thực trên thiết bị hay vị trí của bạn, vì vậy tôi không thể cho bạn biết giờ địa phương chính xác”, chatbot phản hồi khi người dùng yêu cầu. "Nhưng tôi biết ngày hôm nay theo hệ thống của mình là: 2025-11-20." - Dòng chữ được in đậm bởi ChatGPT, dường như là để vớt vát chút thể diện rằng nó vẫn làm tốt vài thứ khác.
Cũng có lúc ChatGPT yêu cầu cung cấp tên thành phố hoặc múi giờ, nhưng rồi lại cho thấy nó cũng chẳng thể xem giờ chính xác theo cách đó. "Bây giờ là 12:42 trưa tại New York”, nhưng thực tế thì lại là 11:08 sáng. Và thỉnh thoảng, nó cung cấp thời gian chính xác đến từng phút, nhưng chỉ cần hỏi lại vài phút sau, nó lại trả lời sai bét.
Đây không phải lần đầu tiên sự mù mờ về thời gian của ChatGPT được đặt ra đối với thứ được coi là “cái gì cũng biết này”.
Câu chuyện thời gian thường xuyên là chủ đề bàn tán trên Reddit và các diễn đàn về ChatGPT. Một người dùng đã hối thúc OpenAI phải "lưu tâm đến việc này" vì nó mang lại "tiếng xấu" cho một mô hình AI vốn sở hữu "năng lực nhận thức vượt xa con người" .
Các tính năng như tìm kiếm web đã cung cấp một số giải pháp tình thế. Nhưng nhiều năm sau khi ra mắt, phiên bản ChatGPT thuần túy vẫn hoàn toàn thờ ơ với tiếng tích tắc của đồng hồ. Tình huống này nghe có vẻ nực cười, nhưng thực ra lại có một lý do đơn giản.
Lý do ChatGPT không biết xem giờ
Việc báo giờ là tác vụ tầm thường đối với bất kỳ máy tính hay điện thoại nào nhờ các vi mạch nhỏ xíu tích hợp bên trong. Tuy nhiên, các hệ thống AI tạo sinh như các mô hình ngôn ngữ lớn và mô hình thị giác đang vận hành ChatGPT, Google Gemini hay Claude của Anthropic lại được xây dựng cho một mục đích hoàn toàn khác.
Theo mặc định, chúng tiếp nhận truy vấn của người dùng và dự đoán câu trả lời hoàn toàn dựa trên dữ liệu huấn luyện. Quá trình này không bao gồm các cập nhật liên tục theo thời gian thực về những thứ như giờ giấc, trừ khi chúng chủ động tìm kiếm thông tin đó trên Internet.
"Một mô hình ngôn ngữ hoạt động trong không gian riêng của ngôn ngữ và từ ngữ. Nó chỉ tham chiếu đến những thứ đã được đưa vào không gian này," Yervant Kulbashian, một chuyên gia về robot AI, người từng viết về khái niệm thời gian dưới góc nhìn của AI vào năm 2024, chia sẻ với tờ The Verge .
Nó giống như một người bị đắm tàu dạt vào hoang đảo giữa đại dương, được trang bị một kho sách khổng lồ nhưng lại không có lấy một chiếc đồng hồ đeo tay.
Tại sao OpenAI không đơn giản là xây một cây cầu đến hòn đảo đó và cấp cho ChatGPT quyền truy cập vào đồng hồ hệ thống? Câu trả lời ngắn gọn là: Họ có thể.
"Nó có thể báo giờ nếu bạn cho nó quyền truy cập đồng hồ. Nếu không, theo một cách nào đó, câu trả lời chỉ vừa mới được sinh ra ngay tại khoảnh khắc ấy mà thôi”, Pasquale Minervini, nhà nghiên cứu về xử lý ngôn ngữ tự nhiên tại Trường Tin học thuộc Đại học Edinburgh (Scotland), cho biết.
Thông tin về thời gian có lẽ đã được "nhúng vào ngữ cảnh" của ứng dụng. Trước đó, Minervini đã kích hoạt chức năng "Search" (Tìm kiếm) trên ứng dụng, đồng nghĩa với việc ChatGPT được phép khai thác các công cụ thời gian tích hợp trên máy tính của ông, cũng như trên web, để lấy dữ liệu thời gian.
OpenAI cũng xác nhận điều tương tự. "Các mô hình vận hành ChatGPT không có quyền truy cập tích hợp sẵn vào thời gian hiện tại, vì vậy để có các dữ kiện cập nhật, ChatGPT đôi khi cần gọi lệnh tìm kiếm để lấy thông tin mới nhất," phát ngôn viên Taya Christianson viết trong thư trả lời The Verge .
Một tính năng đơn giản nhưng phức tạp
Việc giữ cho các LLM luôn nhận thức được thời gian cũng có những sự đánh đổi, chuyên gia Kulbashian nhấn mạnh.
ChatGPT có một không gian hữu hạn được gọi là "cửa sổ ngữ cảnh"– hay phần thông tin mà nó có thể "nhớ" tại bất kỳ thời điểm nào. Mỗi lần ChatGPT tham chiếu đồng hồ hệ thống, nó lại thêm một mẩu thông tin vào cửa sổ ngữ cảnh đó. Hãy tưởng tượng ẩn dụ này: Giống như ai đó xếp chồng những chiếc đồng hồ chết lên bàn làm việc của bạn mỗi giây trôi qua. "Nếu bạn cứ thêm đồ vật lên bàn, đến một lúc nào đó bạn buộc phải đẩy bớt những thứ khác xuống," Kulbashian giải thích.
Nếu cập nhật quá thường xuyên, mớ hỗn độn thông tin thời gian này có thể trở thành "nhiễu" đối với hệ thống AI. "Bạn có thể sẽ làm con robot bị rối loạn," Kulbashian nói. "Giống như khi chúng ta đang trò chuyện, và cứ chốc chốc lại có người nhảy vào nói: '5:45 rồi', 'Bây giờ là 5:46'." Ngược lại, những thông tin như ngày tháng lại tương đối dễ dàng để đưa vào câu lệnh hệ thống ngay khi bắt đầu cuộc trò chuyện – điều mà một vụ rò rỉ của ChatGPT gần đây dường như đã xác nhận.
Người dùng ChatGPT có thể xem giờ mà không gặp quá nhiều rắc rối bằng cách yêu cầu chatbot tìm kiếm thông tin đó một cách cụ thể. (Một số chatbot khác, như Google Gemini, sẽ tự động tìm kiếm thời gian). Bạn cũng có thể sử dụng giao thức ngữ cảnh mô hình nguồn mở để kết nối ứng dụng AI với dữ liệu của mình.
Mặc dù vậy, việc để các mô hình AI tìm kiếm trên web hoặc truy cập dữ liệu cá nhân cũng đi kèm rủi ro, chẳng hạn như bot bị tấn công bởi các câu lệnh độc hại nằm rải rác trên Internet, Minervini cảnh báo.
Minervini, người chuyên tìm ra các điểm mù trong công nghệ AI tiêu dùng như một phần trong nghiên cứu của mình, cho biết thực tế còn cả một danh sách các tác vụ liên quan đến thời gian mà AI chưa thể thành thạo.
Ông đã thử nghiệm bằng cách đưa hình ảnh các đồng hồ kim cho các mô hình AI hàng đầu và nhận thấy chúng gặp khó khăn trong việc đọc vị trí của hai kim đồng hồ. Lịch, theo ông, cũng là một thứ "kỳ quặc" đối với AI.
Có lẽ vấn đề lớn hơn đối với người dùng phổ thông là ChatGPT không thể làm rõ các giới hạn của mình một cách đáng tin cậy. Một trợ lý con người nếu đơn giản là không biết giờ thì có thể thông cảm được; nhưng một người thường xuyên nói dối về việc biết giờ thì chắc chắn sẽ bị sa thải. Tuy nhiên, tất nhiên là các mô hình ngôn ngữ lớn không nói dối – chúng chỉ đang thực hiện công việc quen thuộc là dự đoán những gì bạn muốn nghe mà thôi.
Bà Christianson từ OpenAI cho biết: "Chúng tôi đang tiếp tục cải thiện tính nhất quán trong việc nhận biết khi nào nó cần thực hiện điều đó (xem giờ)."
