CEO U70 chuyển giới đằng sau công ty cấy ghép dị chủng: Tự khởi nghiệp cứu con gái, lọt top 35 nữ tỷ phú tự thân, có công đẩy cổ phiếu tăng 54 lần

Năm 1996, cô con gái 6 tuổi của Martine Rothblatt được chẩn đoán mắc bệnh tăng huyết áp động mạch phổi hiếm gặp. Rothblatt, co-founder Sirius Satellite Radio, khi đó đã quyết định thành lập công ty công nghệ sinh học của riêng mình với mục tiêu cứu sống con gái.

“Không có gì tệ hơn việc nghe tin con gái mình sắp chết”, Rothblatt chia sẻ với Forbes vào năm 2018. “Tôi sẽ tìm cách, nếu không con bé sẽ chết. Tất cả những người mắc căn bệnh này trước đây đều đã không qua khỏi”.

Gần 3 thập kỷ sau, con gái của Rothblatt vẫn khỏe mạnh. Kỳ tích khiến cổ phiếu của United Therapeutics tăng gấp 54 lần kể từ khi IPO năm 1999. Chỉ riêng trong năm nay, nó đã tăng 50% - đủ để đưa Rothblatt trở thành tỷ phú.

Doanh nghiệp có trụ sở tại Silver Spring, Maryland này đã tạo ra doanh thu 2,1 tỷ USD vào năm ngoái, phần lớn đến từ việc bán năm loại thuốc được FDA chấp thuận để giúp các bệnh nhân điều trị tăng huyết áp động mạch phổi (PAH). Các nhà đầu tư đã rất ủng hộ United Therapeutics kể từ khi công ty công bố chương trình mua lại cổ phiếu tăng tốc trị giá 1 tỷ USD vào tháng 3.

Rothblatt, 69 tuổi, đã lãnh đạo công ty trị giá 14,7 tỷ USD với tư cách CEO kể từ khi thành lập công ty. Người phụ nữ này đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy công ty con Revivicor tham gia vào quá trình cấy ghép dị chủng, cụ thể là sản xuất nội tạng lợn để cấy ghép cho những bệnh nhân bị thận và tim giai đoạn cuối.

Joseph Thome, nhà phân tích nghiên cứu cấp cao tại TD Cowen, cho biết: “Có rất nhiều người trong danh sách chờ ghép thận và tim. Họ sẵn sàng tận dụng điều đó”.

Rothblatt, người từ lâu đã là một trong phụ nữ tự thân giàu nhất nước Mỹ, được hưởng lợi nhiều nhất. Forbes định giá tài sản ròng của bà ở mức 390 triệu USD vào năm 2015, sau khi công ty tìm ra phương pháp điều trị thành công cho PAH bằng Orenitram. Đến năm 2021, sau khi cổ phiếu United Therapeutics tăng giá, giá trị tài sản ròng của bà tăng lên khoảng 585 triệu USD.

Hiện tại, với 650.000 cổ phiếu, cộng với các quyền chọn để mua thêm cổ phiếu, tiền mặt tích lũy được trong nhiều thập kỷ kinh doanh và nhà ở tại một số tiểu bang, tạp chí này ước tính giá trị tài sản ròng của bà Rothblatt đã đạt mốc 1 tỷ USD.

Sinh ra tại San Diego vào năm 1954, bà Martine Rothblatt tốt nghiệp bằng luật và MBA từ UCLA, sau đó đảm nhận công việc luật sư viễn thông cho một công ty ở Washington, DC. Năm 1990, bà đồng sáng lập Đài phát thanh vệ tinh Sirius, đi tiên phong trong lĩnh vực phát sóng từ vệ tinh đến ô tô.

Ba năm sau, con gái bà nhận tin dữ. Thời điểm đó, tỷ lệ tử vong rất cao. Có tới 50.000 người ở Mỹ mắc PAH - căn bệnh khiến huyết áp cao bất thường ảnh hưởng đến các động mạch ở phổi và tim. Rothblatt đã bán 3 triệu USD cổ phiếu SiriusXM để giúp các bác sĩ tìm ra phương pháp điều trị song vô ích.

Thế rồi, Martine Rothblatt tự thành lập United Therapeutics. Bà đưa công ty lên sàn vào năm 1999 trong đợt IPO trị giá 66 triệu USD, sau đó 3 năm đã được chấp thuận cho phương pháp điều trị PAH đầu tiên. Công ty còn tạo ra ba phương pháp điều trị khác được FDA chấp thuận, bao gồm một loại thuốc viên uống 1 lần mỗi ngày và Tyvaso - phương pháp giúp thư giãn cho phép máu lưu thông dễ dàng hơn trong khi tập thể dục. Đầu năm nay, các nhà đầu tư lo ngại rằng một phương pháp điều trị PAH khác là Winrevair của Merck sẽ cạnh tranh trực tiếp với Tyvaso, tuy nhiên, các bác sĩ đã sử dụng kết hợp cả 2 loại thuốc thay vì chỉ một phương pháp điều trị.

Theo Ash Verma, giám đốc điều hành nghiên cứu vốn công nghệ sinh học tại UBS: “Đây là một cú đột phá lớn. Về cơ bản là không có đối thủ cạnh tranh”.

Tyvaso đang trong giai đoạn thử nghiệm thứ ba như một phương pháp điều trị bệnh xơ phổi vô căn. United Therapeutics dự kiến sẽ công bố thông tin vào nửa cuối năm 2025, sớm hơn so với dự kiến ban đầu.

Năm 2011, Rothblatt chuyển hướng sang các ca cấy ghép nội tạng. United Therapeutics đã mua lại công ty công nghệ cấy ghép dị chủng Revivicor để phát triển các cơ quan được nuôi ở lợn. Vào năm 2022 và 2023, United Therapeutics tiến hành 2 ca cấy ghép thành công từ tim lợn.

United Therapeutics có thể thành công trong việc cứu sống con người bằng phương pháp cấy ghép dị chủng và điều này sẽ đánh dấu thêm một cột mốc nữa trong sự nghiệp của Rothblatt. Là CEO chuyển giới nổi tiếng nhất nước Mỹ, bà đã trải qua ca phẫu thuật sống còn vào năm 1994 và dành nhiều thập kỷ sau đó để ủng hộ LGBTQ. Hiện bà ở hữu ít nhất 8 ngôi nhà ở 4 tiểu bang.

“Sẽ có đủ nội tạng cho tất cả mọi người”, Rothblatt đã nói vào năm 2016.

Trước đó, vào năm 2013, Martine Rothblatt đứng đầu danh sách 10 nữ CEO nhận lương cao nhất nước Mỹ do tờ New York Times bình chọn. Năm đó, bà có tổng thu nhập 38 triệu USD, cao nhất trong số các CEO nữ tại Mỹ. Vị trí thứ hai thuộc về Marissa Mayer, CEO Yahoo với số tiền 25 triệu USD.

Theo số liệu thống kê khi đó, tổng thu nhập trung bình của các CEO nữ trong danh sách chỉ ít hơn CEO nam là 1,6 triệu USD. Chỉ 6% CEO của 200 công ty lớn nhất là phụ nữ.

"Tôi không thể tuyên bố thành tựu của mình là kì tích của một phụ nữ, bởi tôi sống trong hình hài đàn ông đã nửa phần đời", bà phát biểu với tạp chí New York Times và cho biết bản thân vẫn đang đi tìm bí quyết trường sinh bất tử. Bà đề cao giải pháp tạo ra bản sao của não người trong hình hài của robot.

Theo: Forbes, New York Times

Vũ Anh