Căn bệnh ung thư NSND Hoàng Dũng mắc nguy hiểm thế nào? Bác sĩ chỉ cách hạn chế nguy cơ
NSND Hoàng Dũng đã qua đời sau nhiều tháng chiến đấu với ung thư tuỵ di căn. Đây được coi là căn bệnh ung thư nguy hiểm nhất trong số các bệnh ung thư đường tiêu hoá.
Sự nguy hiểm của ung thư tuỵ
Theo bác sĩ Lê Công Định – Khoa Nội II, Bệnh viện Ung bướu Hà Nội, ung thư tuyến tụy là những tổn thương ác tính xuất phát từ bất kỳ thành phần nào của mô tụy, bao gồm các tế bào của mô tụy ngoại tiết, tế bào tụy nội tiết (tế bào đảo Langerhans) và các tế bào thuộc mô liên kết của tụy.
BS Định cho biết trên 95% ung thư tụy có nguồn gốc từ mô tụy ngoại tiết (gồm tế bào biểu mô ống tụy, tế bào "acinar", tế bào mầm…) trong đó khoảng 85% là xuất phát từ tế bào biểu mô ống tụy ngoại tiết; còn lại ung thư xuất phát từ tế bào tụy nội tiết và của mô liên kết rất hiếm gặp. Nội dung tiếp theo của bài viết sẽ chủ yếu nói về ung thư tụy ngoại tiết.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, ung thư tụy chỉ đứng thứ 14 về tỉ lệ mắc (458.918 ca mắc/năm). Tuy nhiên ung thư tụy lại đứng hàng thứ 7 về tỉ lệ tử vong do ung thư (432.242 ca tử vong/năm). Ung thư tuỵ được coi là loại ung thư có tiên lượng xấu nhất.
Ung thư tuyến tuỵ.
Nguyên nhân chủ yếu khiến ung thư tụy có tiên lượng xấu so với các loại ung thư tiêu hóa khác là bởi tụy có vị trí đặc biệt ở rất sâu trong ổ bụng, triệu chứng lâm sàng nghèo nàn, dễ nhầm với bệnh khác nên người bệnh thường được chẩn ở giai đoạn muộn.
Tại Mỹ, chỉ 10% bệnh nhân ung thư tụy được chẩn đoán ở giai đoạn sớm, trong khi đó 53% bệnh nhân được chẩn đoán ở giai đoạn IV khi đã có di căn xa.
Tại Việt Nam, tổ chức Ung thư toàn cầu (GLOBOCAN) ước tính năm 2018 Việt Nam có gần 1.000 người mắc mới ung thư tụy và gần 900 người chết vì bệnh này. Bệnh khó phát hiện do tuyến tụy nằm sau dạ dày. Các triệu chứng lâm sàng hoặc kiểm tra cận lâm sàng như siêu âm, CT… rất khó phát hiện, chỉ khi u lớn mới phát hiện được.
Nguyên nhân cụ thể gây ra ung thư tuỵ chưa được xác định nhưng bác sĩ Định cho biết có nhiều yếu tố có liên quan mật thiết tới cơ chế bệnh sinh của ung thư tụy.
Thứ nhất, yếu tố di truyền: Khoảng 10-15% ung thư tụy có liên quan tới yếu tố di truyền.
Thứ hai, bệnh lý mãn tính ở tụy: Một số bệnh lý mãn tính ở tụy làm tăng nguy cơ bị ung thư tụy như đái tháo đường, viêm tuỵ mạn tính, bệnh xơ nang tuỵ. Đối với bệnh đái tháo đường, bác sĩ Định cho hay đã có rất nhiều nghiên cứu chỉ ra bệnh đái tháo đường và ung thư tụy có quan hệ mật thiết với nhau, theo đó, đái tháo đường vừa là yếu tố nguy cơ vừa là hậu quả của ung thư tụy
Thứ ba, yếu tố lối sống làm gia tăng nguy cơ ung thư tuỵ như người hút thuốc lá, béo phì, ít hoạt động thể lực và nghiện rượu.
NSND Hoàng Dũng qua đời vì ung thư tuỵ.
Dấu hiệu ung thư tuỵ
Ung thư tuỵ thường phát hiện rất muộn do triệu chứng của bệnh nghèo nàn. Ở giai đoạn sớm thường không có triệu chứng nên người bệnh khó phát hiện ra bất thường.
Khi ung thư lan tràn thì các triệu chứng rầm rộ hơn. Bệnh nhân sẽ xuất hiện các dấu hiệu sau:
Đau bụng: là một trong những dấu hiệu thường gặp nhất. Đau bụng thường bắt đầu xuất hiện trước khi phát hiện bệnh khoảng 1- 2 tháng và tăng dần theo tiến triển của bệnh nhưng ban đầu thường chỉ đau thoáng qua vùng thượng vị nên dễ nhầm với viêm dạ dày.
Đau thường khởi phát ở vùng thượng vị, khi bệnh tiến triển thường lan sang 2 bên hoặc xuyên ra sau lưng, cơn đau có thể không liên tục nhưng thường nặng hơn sau khi ăn hoặc khi nằm ngửa khiến người bệnh phải nằm tư thế cuộn tròn cho đỡ đau; đau nhiều ra sau lưng thường gặp khi khối u nằm ở vùng thân hoặc đuôi tụy hơn là vùng đầu tụy.
Đau bụng trong ung thư tụy xuất hiện từ từ, tăng dần theo kiểu "vết dầu loang" theo tiến triển của bệnh, song cũng có trường hợp người bệnh đột ngột đau một cách dữ dội do u làm tắc ống tụy gây viêm tụy cấp.
Dấu hiệu vàng da, nước tiểu sẫm màu, vàng da do ung thư tụy là vàng da liên tục, tăng dần do u gây tắc ống mật chính làm dịch mật từ gan không xuống được tá tràng, hậu quả là mật vào trong máu gây vàng da và nước tiểu sẫm màu. Vàng da thường gặp và xuất hiện sớm với những khối u vùng đầu tụy
Sự thay đổi của phân, những người thường xuyên đi ngoài sống phân cần cảnh giác. Bác sĩ Định cho biết do khối u gây cản trở men tụy xuống ruột non tiêu hóa thức ăn. Đây là một trong những nguyên nhân làm người bệnh ung thư tụy bị suy kiệt rất nhanh, do vậy cần bổ sung men tụy kịp thời.
Ngoài ra, bệnh nhân còn có các dấu hiệu khác như đầy bụng, chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân.
Việc điều trị ung thư tuỵ phụ thuộc vào việc có thể phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn khối u hay không. Phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ khối u là cách duy nhất có thể chữa khỏi ung thư tụy.
Tại thời điểm chẩn đoán, chỉ 15-20% ung thư tụy còn khả năng được cắt bỏ bằng phẫu thuật.
BS Định cho biết thêm không có biện pháp phòng ngừa nào cho ung thư tuyến tụy, tuy nhiên, việc giảm thiểu các yếu tố nguy cơ là rất quan trọng. Các yếu tố nguy cơ có thể kiểm soát được bao gồm hạn chế hút thuốc và uống rượu quá nhiều, tránh các thức ăn có quá nhiều chất mỡ béo và đường ngọt.
