Biogen - Từ hãng dược phẩm hàng đầu Mỹ đến ổ dịch siêu lây nhiễm Covid-19

Trong ngày thứ Hai đầu tiên của tháng 3, Michel Vounatsos, giám đốc điều hành công ty dược phẩm Biogen, là người vui hơn ai hết. Dòng sản phẩm điều trị bệnh Alzheimer, sau nhiều năm nghiên cứu, giờ đây có thể giúp công ty thu về những thành quả đầu tiên. Doanh thu dự đoán tăng vọt trong thời gian tới.

Đứng trên sân khấu trong một cuộc hội thảo chuyên về các sản phẩm chăm sóc sức khỏe tại thành phố Boston, bang Massachusetts, ông Vounatsos chia sẻ với khán giả về "quãng thời gian phát triển sản phẩm đáng nhớ". Khi được hỏi liệu Covid-19, dịch bệnh đang hoành hành tại Trung Quốc và gây ra sự xáo trộn trong các chuỗi cung ứng toàn cầu, có thể ảnh hưởng đến kế hoạch "to lớn" của công ty hay không, ông tự tin trả lời: "Không".

"Cho đến lúc này, mọi thứ đều ổn", ông nói.

Khi phát biểu như vậy, ông không hề hay biết dịch bệnh nguy hiểm lại đang thầm lặng lan rộng trong đội ngũ các lãnh đạo cấp cao Biogen, những người chưa hề ý thức được việc họ đã nhiễm bệnh trong suốt quá trình tham dự hội nghị lãnh đạo thường niên.

Trước và sau hội nghị, các nhân viên Biogen, trong đó có cả những người không có tình trạng sức khỏe tốt, là hành khách trên những chuyến bay chuyên chở hàng trăm con người. Họ lái xe về nhà và tiếp xúc với các thành viên trong gia đình. Họ mang virus đến ít nhất 6 bang tại Mỹ, thủ đô Washington và 3 quốc gia khác, gây rất nhiều khó khăn cho các cơ quan y tế địa phương để có thể truy tìm nguồn gốc dịch bệnh.

Hội nghị lãnh đạo Biogen là một trong những ví dụ sớm cho "các sự kiện siêu lây nhiễm" Covid-19 tại Mỹ, theo lời các nhà dịch tế học. Chỉ một nhóm người mắc bệnh nhưng có thể phát tán virus đến rất nhiều người khác.

Không giống trường hợp một viện dưỡng lão nằm tại vùng ngoại ô thành phố Seattle, bang Washington, hoặc một bữa tiệc sinh nhật tại bang Connecticut, trường hợp của Biogen lại xảy đến với những lãnh đạo, chuyên môn cao trong lĩnh vực y tế, khi nhiệm vụ chính của họ là chống lại dịch bệnh nguy hiểm này, không phải là góp phần phát tán chúng.

"Những con người đó, phần lớn là các cá nhân có uy tín trong lĩnh vực y tế và dược phẩm, nhưng họ dường như đã quên rằng đang tồn tại một dịch bệnh nguy hiểm có nguy cơ tàn phá toàn thế giới", theo John Carroll, biên tập viên tờ Endpoints, chuyên viết về lĩnh vực công nghệ sinh học.

Các quan chức ước tính có đến 99 người nhiễm bệnh, bao gồm cả nhân viên Biogen và những người tiếp xúc gần với họ chỉ tính riêng tại bang Massachusetts, theo cơ quan quản lý y tế bang.

Con số này trên khắp nước Mỹ chắc chắn còn cao hơn nhiều. Hai ca nhiễm bệnh đầu tiên được ghi nhận ở bang Indiana là hai nhân viên Biogen. Nhân viên công ty này cũng là trường hợp nhiễm bệnh đầu tiên tại bang Tennessee. 6 ca nhiễm đầu tiên của North Carolina cũng là nhân viên Biogen.

Tất cả những ca nhiễm bệnh bên ngoài bang Massachusetts mà New York Times đã liên hệ, có liên quan đến ổ dịch Biogen, được công bố là đã khỏi bệnh. Nhưng không thể nói chắc chắn rằng sẽ không có ai có diễn biễn xấu hơn, thậm chí tử vong, liên quan đến ổ dịch này.

Sau vụ việc, nhiều người lên tiếng chỉ trích quyết định tiếp tục tổ chức hội nghị lãnh đạo Biogen vào cuối tháng 2, trong đó có sự tham gia của các phó chủ tịch công ty đến từ những quốc gia châu Âu đang bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh. Nhiều cá nhân công tác trong lĩnh vực dược phẩm lại đổ lỗi cho Biogen vì tỏ ra quá kín tiếng về sự cố lần này.

Hiện tại, ít nhất hai lãnh đạo cấp cao Biogen được xác định dương tính với virus corona. Với lý do quyền riêng tư, công ty từ chối tiết lộ danh tính trong khi một số lãnh đạo các doanh nghiệp khác trong ngành đã có những thông báo chính thức về các ca nhiễm bệnh trong công ty họ.

Khi nhận được các câu hỏi từ New York Times, ông Vounatsos từ chối trả lời về việc ông có dương tính với virus corona hay không.

"Ông ấy hiện chỉ quan tâm đến sự an toàn của các nhân viên, nguồn cung dược phẩm cho các bệnh nhân và công tác lãnh đạo công ty vượt qua thời điểm khó khăn này", theo David Caoutte, người phát ngôn Biogen. "Những điều đó quan trọng hơn tình hình sức khỏe hiện tại của ông ấy".

Công ty cho biết quyết định tổ chức hội nghị lãnh đạo và tham gia một vài sự kiện sau đó được dựa trên những nguồn thông tin hiện có lúc bấy giờ.

"Đối với một công ty có sứ mệnh của họ là bảo vệ mạng sống của con người, thật khó khăn khi chứng kiến những đồng nghiệp và cộng đồng bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh", ông Vounatsos chia sẻ. "Chúng tôi không bao giờ muốn mang nguy hiểm đến cho mọi người".

Được thành lập năm 1978, trụ sở tại Boston, Biogen là một trong những công ty đi tiên phong trong lĩnh vực công nghệ sinh học, chuyên về các sản phẩm chữa trị chứng xơ cứng. Công ty được mọi người biết đến rộng rãi nhờ những công trình nghiên cứu về các loại thuốc chữa trị bệnh Alzheimer.

Sản phẩm thuốc thử nghiệm Alzheimer của công ty được trông chờ là "thần dược" có thể cứu sống rất nhiều bệnh nhân, nhưng trong năm ngoái, công ty chính thức công bố họ thất bại trong việc thử nghiệm trên quy mô lớn đối với dòng sản phẩm này. Nhiều bệnh nhân cảm thấy tuyệt vọng. Giá cổ phiếu của công ty đã giảm sâu.

Thế nhưng, trong nửa cuối năm 2019, Biogen lại thông báo rằng các nghiên cứu chuyên sâu mới chỉ ra rằng loại thuốc này hoàn có thể trở thành hiện thực. Vounatsos cho biết công ty đang lên kế hoạch xin sự chấp thuận từ Cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) sớm nhất có thể. Giá cổ phiếu của công ty tăng vọt. Cùng năm, công ty ghi nhận mức doanh thu kỷ lục 14,4 tỷ USD.

Khi hội nghị lãnh đạo diễn ra ngày 26 và 27/2, tinh thần của các lãnh dạo công ty rất thoải mái.

Dù một số công ty khác hủy các hội thảo quốc tế trong khoảng thời gian đó, Biogen chưa từng cân nhắc đến phương án này. Dịch bệnh hoành hành tại Trung Quốc nhưng ở thời điểm đó, chưa được công bố là dịch bệnh nguy hiểm toàn cầu.

Ngày 21/2, vài ngày trước khi sự kiện được tổ chức, chỉ có 30 ca nhiễm Covid-19 được xác nhận trên toàn nước Mỹ, theo dữ liệu thu thập bởi New York Times. Các lãnh đạo của Biogen tại Đức, Thụy Sĩ và Italia, những nơi chỉ có khoảng 20 ca nhiễm, đều chuẩn bị cho chuyến bay tới Mỹ.

Tối đầu tiên, có khoảng 175 nhân viên tham gia tiệc chiêu đãi của công ty tại khách sạn Marriott Long Wharf với tầm nhìn bao quát cảng Boston. Họ là những đồng nghiệp gặp lại nhau sau một khoảng thời gian dài. Họ trao nhau những cử chỉ thân thiện. Họ bắt tay và hôn má bởi đây là một trong những phong tục chào hỏi rất bình thường tại nhiều nước châu Âu.

"Thật không may rằng đó lại là cơ hội lây lan của virus", một cựu phó chủ tịch của công ty cho biết.

Hai ngày sau, các lãnh đạo cấp cao của công ty quay trở lại văn phòng làm việc của họ. Một người lái xe đến trung tâm sản xuất tại bang North Carolina. Những người khác đáp những chuyến bay quay trở lại châu Âu.

Peter Bergethon, trưởng phòng tại Biogen, quay trở về nhà với vợ, một bác sĩ bệnh truyền nhiễm.

Tại cuộc hội thảo sau đó, mối lo ngại liên quan đến dịch bệnh không ngừng tăng lên khi nhiều công ty khác, trong đó có Vertex và Seattle Genetics, chính thức không tham dự sự kiện. Trong ngày thứ hai, nhiều người tham dự đã từ chối bắt tay nhau.

Sau đó, nhà đầu tư tá hỏa khi nhận được thông báo rằng 2 trong số 4 lãnh đạo cấp cao của Biogen tại sự kiện có kết quả xét nghiệm dương tính với Covid-19.

Chia sẻ về quyết định tham gia sự kiện này, ông Vounatsos cho biết: "Khi chúng tôi được thông báo về một số trường hợp nhân viên bị ốm, chúng tôi không hề nghĩ đó là do virus corona".

Cùng ngày, Biogen liên lạc với cơ quan phụ trách y tế bang Massachusetts và thông báo rằng có khoảng 50 nhân viên của công ty tại Boston và nước ngoài có những triệu chứng giống như của dịch bệnh Covid-19. Nhân viên Biogen đổ xô đến phòng cấp cứu của bệnh viện bang, yêu cầu được lấy mẫu xét nghiệm. Họ được thông báo rằng trường hợp của họ không nằm trong danh mục cần lấy mẫu xét nghiệm tại thời điểm đó, bởi không có ai từng đi và đến những điểm nóng dịch bệnh, hoặc đã tiếp xúc gần với bệnh nhân được xác định nhiễm Covid-19.

Hôm sau, thông tin xấu liên tục ập đến với Biogen. Hai lãnh đạo cấp cao  trở về Đức và Thụy Sĩ được xác định dương tính với Covid-19.

Công ty sau đó thông báo thông tin đến toàn bộ nhân viên. Tất cả nhân viên văn phòng được yêu cầu làm việc tại nhà.

Cũng trong hôm đó, một lãnh đạo của Biogen tiến hành một chuyến thăm đến Văn phòng hiệp hội các nhà sản xuất và nghiên cứu dược phẩm Mỹ, có trụ sở tại Washington. Người này dương tính với virus corona, buộc cơ quan phải cho đóng cửa văn phòng để thực hiện các biện pháp tẩy trùng.

Một phó chủ tịch Biogen đảm nhiệm việc sản xuất thuốc chữa bệnh Alzheimer và chồng của bà đã tham dự một buổi tiệc ở nhà một người bạn tại Princeton, bang New Jersey, với sự góp mặt của 45 người khác.

Bữa tiệc đó được tổ chức nhằm kỉ niệm một ngày lễ theo lịch Chính thống giáo Hy Lạp, nơi các điệu nhảy truyền thống được thực hiện, yêu cầu mọi người phải nắm tay nhau tạo thành một vòng tròn. Cho dù những sự kiện tương tự tại quê nhà Hy Lạp đã bị hủy bỏ, bữa tiệc tại New Jersey vẫn diễn ra, do các quan chức Nhà Trắng trước đó thông báo rằng tình hình dịch bệnh tại Mỹ hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát.

Tối hôm đó, Allana Taranto, nhiếp ảnh gia chụp ảnh cho hội nghị lãnh đạo thường niên của Biogen, tổ chức tiệc sinh nhật lần thứ 42 với bạn trai  và một cặp khác.

Trong suốt cuối tuần tiếp theo, một vài người trong công ty bắt đầu cảm thấy không khỏe.

Jie Li, 37 tuổi, làm việc trong nhóm nghiên cứu thuốc trị Alzheimer của công ty, có dấu hiện bị cảm lạnh, ho và nhức mỏi cơ thể. Cô không tham dự hội nghị lãnh đạo của công ty nhưng cấp trên của cô đã có mặt ở đó.

Ngày 2/3, trưởng bộ phận y tế công ty gửi email tới tất cả nhân viên thông báo rằng bất cứ ai tham gia buổi hội nghị lãnh đạo phải thông báo với các trung tâm cung cấp dịch vụ y tế ngay lập tức nếu như họ cảm thấy không khỏe.

Cùng ngày, 4 lãnh đạo cao cấp khác của công ty tham gia hội thảo về lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tổ chức bởi công ty đầu tư Cowen. Họ tổ chức các cuộc họp với nhà đầu tư tiềm năng trong nhiều phòng họp của khách sạn. Một người tham dự cho biết ông có nghe ai đó nói các lãnh đạo của Biogen trông không khỏe.

Bergethon lây bệnh sang cho vợ, đang làm việc trong lĩnh vực nghiên cứu các bệnh truyền nhiễm. Những triệu chứng bệnh không phải là điều họ lo ngại, chính sự bất định mới là nỗi sợ hãi lớn nhất, Bergerthon nhớ lại trong sự kiện trực tuyến gần đây được tổ chức bởi Đại học Rochester.

"Chúng tôi không thể biết được mình có thể hồi phục được không", ông nói. "Chúng tôi không biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo".

Taranto, nhiếp ảnh gia trong sự kiện hội nghị lãnh đạo của Biogen, không hề biết cô đã vô tình lây bệnh cho một người bạn trong bữa tiệc sinh nhật. Hiện tại, tình trạng sức khỏe của cô đã tốt hơn rất nhiều.

Trong khoảng 50 người tham gia bữa tiệc được tổ chức tại New Jersey, có đến 15 người sau đó được xác nhận dương tính với Covid-19, theo các quan chức y tế.

Chris Baumgartner, một lãnh đạo Biogen, trở thành trường hợp đầu tiên nhiễm Covid-19 tại Tennessee.

"Tôi là bệnh nhân số 0", ông viết trên Facebook cá nhân. "Hãy tưởng tượng việc bạn phải đối mặt với chủng virus đáng sợ này, chủng virus đã khiến thế giới bên bờ vực hoảng loạn".

Những trường hợp mắc bệnh đầu tiên tại bang Indiana và North Carolina đều có mối liên hệ với Biogen. Một nhân viên của công ty thậm chí còn mang Covid-19 quay trở lại Trung Quốc.

Sau khi xuất hiện những triệu chứng giống như bệnh cúm thông thường, Li gọi điện cho cơ quan y tế và được tiến hành lấy mẫu xét nghiệm Covid-19, theo một quan chức y tế tại Belmont, bang Tennessee nơi cô sinh sống. Nhưng trước khi nhận được kết quả chính thức, cô đặt vé máy bay tới Bắc Kinh, cùng chồng và con lên máy bay, bỏ lại sau lưng cuộc sống họ đã gây dựng tại Mỹ suốt 15 năm qua.

"Họ chắc hẳn đã rất tuyệt vọng", theo tiến sĩ William Q. Meeker, giáo sư thống kê tại Đại học bang Iowa, làm việc cùng chồng của Li. Cặp vợ chồng này tỏ ra khá lo lắng cho đứa con năm nay mới 2 tuổi của họ. Họ sợ rằng đứa trẻ sẽ không có ai chăm sóc khi cả hai người cùng nhiễm bệnh.

Jie Li, nhà sinh học tại Biogen, lên máy bay đến Bắc Kinh trước khi nhận kết quả xét nghiệm virus corona. Vài tuần sau khi Li rời đi, bức thư từ cơ quan y tế địa phương vẫn còn được dán trên cửa nhà cô ở Belmont, bang Tennessee. Ảnh: New York Times.

Sau khi hạ cánh, các cơ quan chức năng cáo buộc cô "vi phạm các biện pháp kiểm soát dịch bệnh truyền nhiễm". Với cáo buộc này, cô có thể sẽ đối mặt với án tù lên đến 7 năm.

Tại Bắc Kinh, hai vợ chồng có những triệu chứng như sốt cao và tổn thương phổi. Cả hai được đưa ngay vào bệnh viện để điều trị, Meeker cho biết. Ông gần đây nhận được email từ người chồng, đồng thời cũng là đồng nghiệp của ông, rằng cả hai đang có dấu hiệu hồi phục nhưng cuộc sống của họ "trong tương lai sẽ rất khác".

Tất cả nhân viên Biogen nhiễm Covid-19 đều bình phục. Ngoại trừ Li, trước đó đã bị sa thải, họ đã quay trở lại làm việc, Caouette cho biết.

Biogen ngay lập tức đã tích cực tham gia vào cuộc chiến chống lại Covid-19. Công ty quyên góp 10 triệu USD giúp sản xuất thêm các bộ dụng cụ xét nghiệm cũng như mua thêm thực phẩm và đồ bảo hộ cho các nhân viên y tế.

Lãnh đạo công ty cho biết cuộc chiến chống lại đại dịch của họ chỉ mới bắt đầu. Biogen làm việc với Vir Technology về việc sản xuất một loại thuốc đặc trị tiềm năng cho dịch bệnh Covid-19. Nếu thành công, đây sẽ là một thành công vang dội đối với công ty.

Theo Trọng Đại