Bác sĩ kể khoảnh khắc ám ảnh khi cô gái 20 tuổi nhận kết quả ung thư tuyến giáp đã di căn xương: "Nhà cháu không ai bị, sao lại là cháu?"
Mỗi năm Việt Nam ghi nhận thêm hơn 17.000 người ung thư dạ dày, 14.000 người ung thư đại tràng, 3.200 người ung thư thực quản...Người sống lành mạnh vẫn có thể mắc bệnh.
Tay run run cầm tờ kết quả chẩn đoán ung thư tuyến giáp đã di căn xương, cô gái 20 tuổi hỏi bác sĩ: "Nhà cháu không ai bị, sao lại là cháu?".
Bác sĩ Nguyễn Duy Anh, Trung tâm Ung bướu, Xạ trị và Y học hạt nhân, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, Hà Nội, kể lại trường hợp ung thư giáp di căn tuổi rất trẻ như cô gái trên ông ít gặp trên VnExpress.
"Ung thư tuyến giáp giai đoạn đầu khả năng điều trị cao và tiên lượng tốt, song khi đã lan đến xương thì khó chữa khỏi hoàn toàn", bác sĩ nói, thêm rằng "tiên lượng dè dặt". Quá trình điều trị của bệnh nhân phải lặp lại mỗi 6 tháng với mục tiêu kiểm soát ung thư tiến triển, giảm tốc độ di căn, giảm đau và nâng cao chất lượng sống.
Tỷ lệ người trẻ mắc ung thư tại Việt Nam tăng gấp 2 lần sau 10 năm - Ảnh minh họa
Ung thư, căn bệnh vốn được mặc định cho người lớn tuổi, đang ngày càng xuất hiện ở những người trẻ. Các bệnh viện đang ghi nhận sự gia tăng đáng báo động các ca ung thư vú, dạ dày, đại tràng ở độ tuổi thanh niên, thậm chí là sinh viên.
Trong giai đoạn từ nay đến năm 2050, Tổ chức nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) dự đoán tỉ lệ ung thư sẽ tăng 142% ở các quốc gia kém phát triển và tăng 99% ở các quốc gia có mức phát triển trung bình.
Tại Việt Nam, gánh nặng ung thư ước tính đã tăng gấp 3 lần sau 30 năm và điều đáng quan ngại hiện nay là bệnh nhân ung thư đang có xu hướng trẻ hóa.
Theo GLOBOCAN, tỉ lệ mắc mới ung thư ở nước ta xếp thứ 90/185 quốc gia và tỉ lệ tử vong do ung thư xếp thứ 50/185 quốc gia. Ước tính có 182.563 ca mắc mới và 122.690 ca tử vong do ung thư. Cứ 100.000 người thì có 159 người chẩn đoán mắc mới ung thư và 106 người tử vong do ung thư.
Hiện có hơn 350.000 người Việt Nam đang sống với bệnh ung thư. Một nghiên cứu của Bệnh viện Trung ương Huế về các ung thư vùng đầu, cổ được chẩn đoán ở giai đoạn 2010-2020, tỉ lệ bệnh nhân trẻ dưới 40 tuổi là 11,2%, tăng gần gấp đôi so với số liệu 10 năm trước đó.
Ung thư đường tiêu hóa như đại tràng, dạ dày... cũng diễn tiến theo xu hướng tương tự. Theo Thống kê của Tổ chức Ung thư Thế giới (Globacan 2020), mỗi năm Việt Nam ghi nhận thêm hơn 17.000 người ung thư dạ dày, 14.000 người ung thư đại tràng, 3.200 người ung thư thực quản. Ở nhóm người dưới 40 tuổi, tỷ lệ mắc ung thư đại tràng gần 30%. Còn ghi nhận tại các bệnh viện cho thấy ngày càng nhiều người dưới 50 tuổi mắc ung thư dạ dày, trong khi trước đây thường gặp chủ yếu ở nhóm trên 60 tuổi.
Nguyên nhân gây nên tình trạng ung thư trẻ hóa bắt nguồn từ một mạng lưới phức tạp các yếu tố, từ di truyền, môi trường sống ô nhiễm, đến các lỗi ADN tự phát. Trong đó, lối sống và thói quen ăn uống nổi lên như những tác nhân hàng đầu.
Lỗi của ADN có thể dẫn đến ung thư nên người sống lành mạnh vẫn có thể mắc bệnh
Theo Nature, nghiên cứu mới nhất từ Trung tâm Ung bướu Kimmel Johns Hopkins, 2/3 các đột biến dẫn tới ung thư là lỗi của ADN (hay DNA - vật liệu di truyền ở cấp độ phân tử), không phải do di truyền hay môi trường. Tiến sĩ W. Kimryn Rathmell, cựu giám đốc NCI, cho biết nhiều bệnh ung thư hình thành vì những lý do nằm ngoài tầm kiểm soát, bất chấp các biện pháp phòng ngừa tốt nhất.
Do đó, các chuyên gia khuyến cáo rằng ung thư không phải là căn bệnh dành riêng cho một nhóm nhất định. Những trường hợp này đặt ra yêu cầu cấp bách về việc nâng cao nhận thức cộng đồng trong xử lý và phòng ngừa bệnh ở nhóm trẻ tuổi. Thậm chí kể cả những người sống lành mạnh đều có thể mắc ung thư.
Bác sĩ khuyến cáo, để giảm nguy cơ ung thư, người dân nên ăn uống lành mạnh, ngủ đủ, hạn chế căng thẳng, duy trì chỉ số cân nặng hợp lý và tránh xa các tác nhân gây hại như thuốc lá hay thực phẩm chế biến sẵn. Tuy nhiên, điều quan trọng không kém là tiến hành tầm soát ung thư định kỳ ngay cả khi cơ thể chưa xuất hiện triệu chứng bất thường. Sàng lọc sớm giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu, khi việc điều trị đạt hiệu quả cao nhất.
Nội soi dạ dày và đại tràng định kỳ, nhất là khi có triệu chứng như đau bụng, sụt cân, rối loạn tiêu hóa kéo dài, đi ngoài máu... Xét nghiệm phân tìm máu ẩn (FOBT/iFOBT) hàng năm với ung thư đại tràng. Siêu âm gan định kỳ và xét nghiệm AFP ở người có nguy cơ ung thư gan (viêm gan B/C, xơ gan). Xét nghiệm gen nếu có tiền sử gia đình hoặc dấu hiệu nghi ngờ hội chứng di truyền.
Các tiến bộ y học ngày nay giúp nhiều người chữa khỏi hoặc kéo dài thời gian sống, tùy loại ung thư và giai đoạn bệnh. Một số loại ung thư, tỷ lệ khỏi bệnh trên 5 năm vượt 90% nếu phát hiện ở giai đoạn sớm và điều trị kịp thời, như ung thư tuyến giáp, ung thư vú, ung thư tiền liệt tuyến, ung thư đại tràng... Nhiều bệnh nhân ung thư đã chữa trị ổn định 10 năm, 20 năm, 30 năm.
