Bác sĩ cảnh báo: Nguyên nhân khiến nhiều quý ông khó có con lại nằm ngay dưới... yên xe!
Ít ai ngờ rằng, việc ngồi trên yên xe nóng – tưởng chừng chỉ gây rát da hay bỏng nhẹ – lại có thể ảnh hưởng âm thầm đến “cậu nhỏ” và khả năng sinh sản của đàn ông.
Anh Nguyễn Văn T. (29 tuổi, nhân viên giao hàng ở TP.HCM) là người khỏe mạnh, ít bệnh tật. Nhưng sau một năm kết hôn, anh và vợ vẫn chưa có tin vui. Khi đi khám, kết quả tinh dịch đồ khiến anh choáng váng: mật độ tinh trùng thấp, khả năng di động yếu, trong khi nội tiết tố nam hoàn toàn bình thường.
Nhiệt độ yên xe máy để ngoài trời buổi trưa có thể đạt từ 52 đến 58°C - đủ để gây bỏng độ 1 nếu tiếp xúc da trong hơn 10 phút
Trả vời Vnexpress, TS.BS.CK2 Trà Anh Duy, Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health, sau khi thăm khám và siêu âm, phát hiện giãn tĩnh mạch thừng tinh hai bên – nguyên nhân phổ biến gây giảm chất lượng tinh trùng. Hỏi kỹ thói quen sinh hoạt, anh T. thừa nhận: “Ngày nào tôi cũng ngồi xe máy ngoài trời ít nhất 8 tiếng, có hôm chạy đơn liên tục không kịp nghỉ. Yên xe lúc nắng lên nóng rát, nhưng cũng phải ráng.”
Chính yếu tố nhiệt độ ấy là “thủ phạm giấu mặt”. Bác sĩ hướng dẫn anh nghỉ ngơi hợp lý, dùng lót yên cách nhiệt, mặc quần thoáng khí và tránh ngồi trực tiếp trên yên xe nóng. Sau ba tháng kiên trì thực hiện, kết quả tinh dịch đồ của anh cải thiện rõ rệt, và niềm vui lớn nhất – vợ anh đã có thai tự nhiên.
Câu chuyện của anh T. không hiếm. Anh N. (32 tuổi, tài xế công nghệ) cũng từng gặp tình trạng căng tức vùng bìu, cảm giác “nóng ran” sau mỗi ca làm việc trưa nắng. Dù siêu âm không phát hiện tổn thương, tinh dịch đồ của anh vẫn thấp hơn mức trung bình. Sau khi được khuyên tránh ngồi lên yên xe nóng và nghỉ giải lao định kỳ, chỉ vài tuần sau, cảm giác khó chịu đã biến mất.
Nhiệt độ – kẻ thù thầm lặng của “vùng kín” nam giới
Theo TS.BS.CK2 Trà Anh Duy, tinh hoàn nằm trong bìu – một cấu trúc được “thiết kế” để luôn mát hơn thân nhiệt khoảng 2-4°C. Chính sự mát mẻ này là điều kiện lý tưởng cho quá trình sinh tinh. Khi vùng bìu bị nóng kéo dài, khả năng sinh tinh bị rối loạn, dẫn đến giảm mật độ tinh trùng, giảm tỷ lệ tinh trùng di động và tăng tinh trùng dị dạng.
Một số nghiên cứu quốc tế chỉ ra rằng, chỉ cần tăng nhiệt độ tinh hoàn lên 43°C trong 30 phút mỗi ngày, liên tục hai tuần, đã khiến mật độ tinh trùng giảm rõ rệt. Một thí nghiệm khác cho thấy, nhiệt độ vùng bìu tăng thêm 2°C cũng có thể làm giảm tới 90% nồng độ tinh trùng sau hai tuần.
Trong khi đó, khảo sát thực tế tại TP.HCM năm 2023 ghi nhận: nhiệt độ yên xe máy để ngoài trời buổi trưa có thể đạt từ 52 đến 58°C - đủ để gây bỏng độ 1 nếu tiếp xúc da trong hơn 10 phút. Khi nam giới mặc quần bó, chất liệu dày hoặc không thoáng khí, khả năng tản nhiệt càng kém, khiến vùng bìu trở thành một “nồi hơi” đúng nghĩa.
Bác sĩ Duy giải thích: “Tinh hoàn có cơ chế tự điều hòa nhiệt bằng cách co rút hoặc hạ xuống để tản nhiệt. Nhưng nếu liên tục bị nhiệt độ cao tác động, cơ chế đó bị quá tải, các tế bào sinh tinh có thể tổn thương lâu dài. Đáng lo là nhiều người không cảm nhận được ngay, chỉ phát hiện khi gặp vấn đề sinh sản.”
Những người thường xuyên làm việc ngoài trời, ngồi xe liên tục nhiều giờ – như shipper, tài xế công nghệ, bảo vệ, nhân viên giao hàng hoặc kỹ thuật viên lưu động – là nhóm có nguy cơ cao nhất. Họ thường xuyên tiếp xúc với yên xe nóng, mồ hôi ẩm và môi trường nắng gắt, làm tăng nhiệt độ vùng đáy chậu.
Một nghiên cứu đăng trên Asian Journal of Andrology (Thái Lan) cho thấy: những người lái xe máy đường dài có tỷ lệ tinh dịch đồ bất thường cao hơn đáng kể so với nhóm không thường xuyên ngồi xe. Dù chưa thể khẳng định hoàn toàn nguyên nhân do yên xe nóng, nhưng mối liên hệ giữa “nhiệt – tinh trùng – vô sinh” là điều được nhiều bác sĩ công nhận.
Không chỉ những người lao động ngoài trời, dân văn phòng cũng cần lưu ý. Nhiều người có thói quen để laptop trên đùi, ngồi ghế nệm dày hoặc mặc quần bó sát cả ngày. Những yếu tố này cũng làm tăng nhiệt vùng bìu, tương tự tác động của yên xe nóng.
Làm sao để “giải nhiệt” an toàn cho vùng nhạy cảm?
Giữ cho “vùng kín” luôn thoáng mát không chỉ giúp dễ chịu hơn trong sinh hoạt hằng ngày, mà còn là biện pháp bảo vệ sức khỏe sinh sản về lâu dài. Các bác sĩ đưa ra một số khuyến cáo cụ thể:
Không ngồi trực tiếp lên yên xe nóng: Kiểm tra yên trước khi ngồi, có thể dùng khăn dày, miếng lót hoặc tấm cách nhiệt.
Đỗ xe nơi râm mát hoặc phủ bạt che yên, đặc biệt trong giờ nắng gắt.
Mặc quần thoáng khí, chất liệu cotton hoặc vải khô nhanh, tránh quần bó hoặc chất liệu tổng hợp không thấm hút mồ hôi.
Nghỉ giải lao sau 1–2 giờ lái xe liên tục. Chỉ cần xuống xe, đi lại vài phút cũng giúp vùng bìu tản nhiệt.
Uống đủ nước, bổ sung điện giải, giúp cơ thể điều hòa nhiệt tốt hơn.
Giữ cân nặng ổn định – mỡ bụng và đùi quá nhiều sẽ làm tăng nhiệt độ vùng kín.
Với những người có cảm giác đau tức bìu, sưng, nặng hoặc thay đổi ở “cậu nhỏ”, nên đi khám chuyên khoa Nam học sớm để được đánh giá chức năng sinh tinh, thay vì chủ quan hoặc tự điều trị.
