Người đàn ông 400 tỷ USD của ông Biden: Chuyên tìm kiếm các 'startup xanh' để cho vay tiền, đến cả Ford cũng phải gõ cửa nhờ trợ giúp

Jigar Shah đang sống trong giấc mơ của một nhà đầu tư. Shah là người nắm trong tay một quỹ của chính phủ trị giá 400 tỷ USD, mục đích dùng để rót vốn vào các dự án kinh doanh năng lượng xanh. Tuy nhiên, ông phải làm việc này dưới sự soi xét tỉ mỉ của những nhà làm luật, những chính trị gia khó tính và cả Nhà Trắng. Rất nhiều trong số những này đã xảy ra xung đột với Shah về một vụ cho vay nào đó. Đôi khi việc cho vay xảy ra thua lỗ và sẽ bị phản đối ở Quốc hội.

Dòng tiền mặt của Shah trải dài cho 150 công ty đang tìm kiếm khoản vay tổng trị giá 127,7 tỷ USD, dành cho cả những công ty mới với những sản phẩm chưa được thử nghiệm cho tới những gã khổng lồ như GM, PG&E. Thời gian gần đây, Shah bắt đầu viết những ngân phiếu lớn hơn, gồm cả cam kết cho vay kỷ lục 9,2 tỷ USD cho Ford để chế tạo pin tại Tennessee và Kentucky.

Nguồn gốc của khối tài chính khổng lồ mà Shah có là từ Văn phòng chương trình cho vay (LPO) của Bộ Năng lượng – một cú đặt cược của chính quyền ông Biden nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Gần như yên lặng trong suốt 1 thập kỷ, văn phòng này được thiết kế nhằm gây vốn cho những doanh nghiệp quan trọng với quá trình chuyển đổi năng lượng của đất nước nhưng không thể vay từ những nhà băng truyền thống, thường bởi công nghệ của họ được cho là quá rủi ro hay do những điều kiện quá khắt khe.

Các điều khoản liên quan đến khí hậu trong Đạo luật Giảm lạm phát năm ngoái đã mang lại cho văn phòng của Shah một vận may, nhân khả năng cho vay lên gấp 10 lần. Khối tiền mặt đó lớn hơn ít nhất 20 lần so với hầu hết các quỹ năng lượng xanh tư nhân, mang lại cho Shah và Văn phòng Chương trình cho vay một vai trò quan trọng trong việc định hình bối cảnh năng lượng của Mỹ.

Đầu năm 2021, Shah đã kêu gọi hàng trăm giám đốc điều hành năng lượng sạch và giới thiệu các khoản vay mà văn phòng của ông có thể cung cấp. Mục tiêu chính là các công ty khởi nghiệp năng lượng sạch đã huy động được ít nhất 100 triệu USD tiền đầu tư. Ông cũng thu hút các doanh nghiệp lớn bằng các nguồn lực để trả các khoản vay lớn.

Một số người không muốn nộp đơn, lo lắng về quy trình phê duyệt phức tạp và rủi ro khi vay vốn của chính phủ. Shah – vốn là người háo hức đưa tiền ra khỏi cửa LPO, nên có thể ông cảm thấy thiếu kiên nhẫn. Vào tháng 9, ông đã thúc ép một công ty khởi nghiệp có kế hoạch tái chế pin vay hàng trăm triệu USD từ chính phủ liên bang để xây dựng một nhà máy. Giám đốc điều hành của công ty, Ajay Kochhar, đã do dự, không chắc chắn về việc họ có thể trả nợ nhanh như thế nào.

Tại một quán cà phê ngay sau đó, Shah nói với Kochhar rằng nhà máy tái chế của họ có thể dễ dàng tạo ra đủ doanh thu để trả nợ. Năm tháng sau, hai người công bố khoản vay liên bang trị giá 375 triệu USD.

Văn phòng của Shah là "ngân hàng năng lượng sạch của Mỹ", Peter Davidson, người lãnh đạo công ty từ năm 2013 đến 2015 cho biết. Với sự bùng nổ tài trợ, "lũ lụt đã thực sự mở ra", ông nói.

Đầu tháng 6, văn phòng của Shah đã cam kết 850 triệu USD cho nhà sản xuất pin khởi nghiệp Kore Power. Khoản vay sẽ tài trợ cho cái mà công ty gọi là Koreplex, một cơ sở sản xuất pin khổng lồ trên sa mạc cách Phoenix khoảng 35 dặm về phía tây. Ngay sau đó, văn phòng chương trình cho vay đã công bố cam kết kỷ lục đối với liên doanh pin của Ford. Thỏa thuận trị giá 9,2 tỷ USD này lớn hơn 5,9 tỷ USD mà Ford vay từ văn phòng bắt đầu từ năm 2009, khi hãng đang phải vật lộn với cuộc khủng hoảng tài chính.

Bất chấp những thành công của văn phòng, bao gồm cả việc ủng hộ Tesla, Shah vẫn bị mắc kẹt bởi một khoản vay bị phá sản cho công ty khởi nghiệp bảng điều khiển năng lượng mặt trời Solyndra. Solyndra đã thất bại vào năm 2011 sau khi Trung Quốc tràn ngập thị trường với các tấm nền giá rẻ. Ngoài ra, một cuộc điều tra của tổng thanh tra Bộ Năng lượng cho thấy Solyndra đã trình bày sai sự thật và bỏ qua thông tin quan trọng trong việc nhận khoản vay. Khoản vay 535 triệu USD trở nên tồi tệ khiến các nhân viên thận trọng, những người đi vay lo lắng và những người chỉ trích chương trình trở nên khó tính hơn.

Khi Shah ủng hộ việc cấp một khoản vay cho một dự án dầu khí Occidental, các quan chức Nhà Trắng nói với ông rằng việc đó có thể phản tác dụng. Dự án liên quan đến việc loại bỏ carbon khỏi khí quyển thông qua một công nghệ mới, sau đó bơm vào lòng đất để chiết xuất nhiều dầu hơn. Các quan chức chính quyền lo lắng về phản ứng dữ dội từ các nhà môi trường. Shah lập luận rằng phát triển công nghệ loại bỏ carbon là việc đáng làm. Đơn xin vay của Occidental hiện vẫn đang làm việc thông qua văn phòng.

Bản thân Shah cũng đồng sáng lập công ty đầu tư năng lượng sạch Generate Capital khoảng chín năm trước. Tính cách sôi nổi và danh sách các mối quan hệ của ông đã giúp tạo ra một trong những công ty đầu tư năng lượng sạch lớn nhất.

Khi được nhóm của ông Biden tiếp cận về việc lãnh đạo văn phòng chương trình cho vay, Shah đã tỏ ra miễn cưỡng. Trên một podcast mà ông từng đồng dẫn chương trình có tên là "The Energy Gang", ông từng gọi văn phòng là "không thể cứu vãn" vì hoạt động quá ít.

Trước khi Shah nhận công việc, các đồng nghiệp của ông đã nói rằng chấp nhận là một ý tưởng ngu ngốc trừ khi ông có thể làm cho văn phòng hiệu quả hơn. Ông vạch ra các yêu cầu của mình, bao gồm các điều khoản giúp các công ty trong chuỗi cung ứng xe điện cho vay dễ dàng hơn. Trong một cuộc gọi với các quan chức DOE, họ đã đồng ý với tất cả các điều kiện của ông.

Ông đã tăng gấp ba số lượng nhân viên của cơ quan này lên khoảng 250 người và tuyển dụng các chuyên gia nợ từ các ngân hàng. Vào tháng Tư, Shah đã mở rộng mô hình tài chính năng lượng mặt trời trên mái nhà mà ông đã phát triển cho công ty đầu tiên của mình bằng cách cải thiện khả năng tiếp cận các khoản vay cho những người có điểm tín dụng dưới mức trung bình. Thông qua cam kết trị giá 3 tỷ USD cho công ty năng lượng mặt trời gia đình Sunnova, văn phòng sẽ đảm bảo rằng ngay cả khi một số người vỡ nợ, nhiều nhà đầu tư sẽ được hoàn trả. Shah tự tin rằng các vụ vỡ nợ sẽ thấp và trường hợp phòng trừ kia sẽ không cần thiết.

Trên thực tế, văn phòng Chương trình cho vay phần lớn không hoạt động kể từ nhiệm kỳ thứ hai của ông Obama. Phần lớn các khoản vay của văn phòng trong thập kỷ qua đã dành cho các tiện ích xây dựng Nhà máy phát điện Vogtle, một dự án điện hạt nhân ở Georgia. Nhiệm kỳ của Shah và các khoản cho vay tích cực của chương trình có thể chỉ tồn tại trong thời gian ngắn nếu đảng Cộng hòa giành lại Nhà Trắng vào năm tới.

Tại Quốc hội, McMorris Rodgers đã chỉ trích mức tài trợ cao của văn phòng cho vay và hứa sẽ giám sát chặt chẽ hơn. Shah nói rằng chính phủ được bảo vệ nhiều hơn với các thỏa thuận ngày nay, thông qua các điều khoản bảo đảm chính phủ sẽ lấy lại một số tiền ngay cả khi người vay thất bại. Chương trình đã tăng cường các mục tiêu mà các công ty phải đáp ứng trước khi nhận được tài trợ. Chưa kể đến việc, Shah cho biết, tỷ lệ vỡ nợ 3% của văn phòng tương đương với hiệu suất danh mục cho vay của các ngân hàng thương mại.

Nguồn: WSJ

Phương Linh