Vì sao Jack Ma được xem là huyền thoại trong làng khởi nghiệp Trung Quốc?
"Ông ấy là một hình mẫu lý tưởng cho thế hệ của chúng tôi", nhà khởi nghiệp Peiran Wei, 36 tuổi, của startup VideoUP nói.
Trước khi trở thành một trong những tỷ phú giàu nhất Trung Quốc, Jack Ma chỉ là một giáo viên tiếng Anh quèn cố gắng thuyết phục bạn bè rằng một ngày nào đó người tiêu dùng sẽ mua hàng qua Internet.
Chính tầm nhìn này của Jack Ma đã thay đổi nền kinh tế Trung Quốc. Mặc dù đã 54 tuổi và muốn nghỉ hưu khỏi chính công ty mình sáng lập là Alibaba nhưng những gì Jack Ma đóng góp cho Trung Quốc nhiều hơn rất nhiều so với việc chỉ đơn thuần xây dựng một tập đoàn thương mại điện tử.
Sự nghiệp của Jack Ma cho thấy một minh chứng rõ ràng về một công ty tư nhân có thể thành công thế nào trong môi trường kinh doanh Trung Quốc. Thành công của Jack Ma đã phần nào thúc đẩy nền công nghiệp công nghệ Trung Quốc lớn mạnh, trở thành đối thủ đáng gờm với Thung lũng Silicon và đưa nền kinh tế này đuổi sát theo Mỹ.
Đầu tư mạo hiểm tại Trung Quốc tăng mạnh trong 5 năm trở lại đây (tỷ USD)
Hiện tại, Jack Ma được coi là người giàu nhất Trung Quốc với 40 tỷ USD cũng như có tầm ảnh hưởng lớn khi được mời đến các hội nghị quốc tế để phát biểu. Không những vậy, Jack Ma còn là một trong những yếu tố quan trọng chứng minh khả năng sinh tồn của các công ty công nghệ bất chấp sự can thiệp, kiểm duyệt gắt gao của chính quyền Bắc Kinh với Internet hay truyền thông.
Chính Alibaba và những người như Jack Ma đã góp phần khiến hàng loạt công ty công nghệ nước ngoài như Amazon, Google, Facebook… phải ngán ngẩm khi muốn tiếp cận thị trường lớn nhất thế giới. Những tập đoàn như Alibaba cũng là những doanh nghiệp tiên phong ủng hộ các chính sách của chính phủ để có cơ hội thay thế các ông lớn nước ngoài tiếp xúc 1,4 tỷ dân Trung Quốc.
"Ông ấy là một hình mẫu lý tưởng cho thế hệ của chúng tôi", nhà khởi nghiệp Peiran Wei, 36 tuổi, của startup VideoUP nói.
Câu chuyện về huyền thoại startup
Cuộc đời của Jack Ma giờ đây đã gần như trở nên phổ biến với hầu hết mọi người Trung Quốc và nhiều cộng đồng trên thế giới. Sinh năm 1964 tại Hàng Châu trong một gia đình giàu truyền thống nghệ thuật, Jack Ma đi theo nghề tiếng Anh một cách không thông thường lắm. Ông rèn luyện khả năng ngoại ngữ của mình nhờ thường xuyên nói chuyện với khách du lịch tại những khách sạn lớn quanh thành phố.
Sau khi rời bỏ nghề giáo viên tiếng Anh, Jack Ma sáng lập Alibaba vào năm 1999 với 17 người khác. Theo những gì vị tỷ phú này kể, ông không phải người giỏi về công nghệ nhất trong nhóm, cũng không phải người thông minh nhất.
Dẫu vậy, Jack Ma lại có phẩm chất của một nhà lãnh đạo khi truyền được cảm hứng cho nhân viên, tập hợp mọi người chống lại những đối thủ trên thị trường, nhất là những công ty nước ngoài vốn đi trước Trung Quốc khá nhiều về thương mại điện tử. Đặc biệt, Jack Ma có một tầm nhìn chuẩn xác để phát triển một nền kinh tế Trung Quốc hiện đại.
"Những người thông minh cần một gã ngốc để dẫn dắt họ… Bạn sẽ dễ dàng thành công hơn nếu có nhiều người nhìn góc độ sự việc theo nhiều hướng khác nhau", Jack Ma trần tình.
Từ thương mại điện tử, Alibaba của Jack Ma dần mở rộng sang trí thông minh nhân tạo, y tế, điện ảnh, tài chính… Chỉ trong chưa đầy 20 năm, đế chế mà Jack Ma cùng những người bạn xây lên đã có tổng giá trị 420 tỷ USD, cao hơn rất nhiều doanh nghiệp quốc doanh lâu đời tại Trung Quốc.
"Ông ấy khởi nghiệp với 18 nhân viên trong 1 căn hộ và đến tận ngày nay mỗi lần đi qua đó tôi vẫn nghĩ về ông ấy. Đó chỉ là một chung cư cũ đã tồn tại 20 năm nhưng tôi vẫn được truyền cảm hứng mỗi lần ngang qua", anh Wei cũng đến từ Hàng Châu nói.
Một trong những nhà đầu tư đầu tiên thấy được tiềm năng của Jack Mà là tỷ phú người Nhật Masayoshi Son. Tập đoàn SoftBank của ông đã đầu tư 20 triệu USD vào năm 2000 cho Alibaba và giờ đây nắm giữ số cổ phiếu lên tới 120 tỷ USD.
"Ông ấy không có một kế hoạch kinh doanh cụ thể và doanh thu gần như bằng không, nhưng ánh mắt của ông ấy rất sắc bén. Tôi có nói từ cách ông ấy nói chuyện cho thấy đây là một con người có sức hút và yếu tố lãnh đạo", tỷ phú Son nhớ lại.
Đến khi thành công của Alibaba được khẳng định bằng khoản tiền 25 tỷ USD phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO), mức cao kỷ lục, thì nền công nghiệp công nghệ Trung Quốc bắt đầu thực sự bùng nổ với hàng loạt những khoản đầu tư khủng vào các dự án khởi nghiệp.
Chỉ vài tháng sau khi Alibaba lên sàn, hãng sản xuất điện thoại Xiaomi cũng IPO với 46 tỷ USD. Trong khi đó, số liệu của Preqin cho thấy những khoản đầu tư mạo hiểm tại Trung Quốc tăng mạnh từ 4,4 tỷ USD năm 2013 lên 16,6 tỷ USD năm 2014 và đạt tới 62,6 tỷ USD năm 2017.
Năm 2018, Trung Quốc đang trên đà vượt Mỹ cả về đầu tư mạo hiểm lẫn các cuộc IPO.
"Thị trường startup tại Trung Quốc sẽ không tồn tại nếu không có Jack Ma. Sự nổi tiếng của jack Ma và thành công của Alibaba đã khiến startup tìm thấy hướng đi tươi sáng, qua đó thúc đẩy thị trường công nghệ lớn nhất thế giới", chuyên gia William Bao Bean của SOSV nói.
Biểu tượng của cả thế hệ
Thành công của Jack Ma với Alibaba mang ý nghĩa vô cùng to lớn với Trung Quốc khi ông phá vỡ những định kiến về một doanh nhân hay doanh nghiệp thành đạt. Thời kỳ đó, chỉ những nhà lãnh đạo của các tập đoàn quốc doanh lớn mới được coi là quan trọng.
Trong thời kỳ mà các chuẩn mực về sự thành đạt bị cố định về tư tưởng, Jack Ma nổi lên như một nhân tố lạ. Ông ăn mặc như ngôi sao nhạc Pop Michael Jackson để nhảy trước nhân viên hay có phong thái hoàn toàn khác so với những nhà lãnh đạo chỉnh chu.
Trong khi những doanh nhân công nghệ lớn khác như Pony Ma của Tencent khá kín tiếng thì Jack Ma lại nghiễm nhiên trở thành bộ mặt của nền công nghệ số Trung Quốc.
Bên cạnh đó khi được hỏi về nguyên nhân tại sao những tập đoàn nước ngoài lại thất bại tại Trung Quốc cũng như Alibaba, Jack Ma cho rằng một trong những nguyên nhân là do các hãng này không tuân theo luật chơi nơi đây.
"Facebook và những công ty quốc tế khi đến đây phải tuân thủ theo luật pháp và luật chơi. Google đã phải rời Trung Quốc nhưng không phải do bị chúng tôi đá ra mà do nguyên nhân khác. Khi bạn kinh doanh tại một quốc gia bạn phải tuân thủ quy định và luật chơi nơi đó", tỷ phú Jack Ma nói.
Hiện nay, một số công ty lớn như Facebook hay Twitter đang bị chặn ở Trung Quốc do chưa đáp ứng được những yêu cầu từ chính quyền Bắc Kinh.
Tóm lại, việc Jack Ma mới đây tuyên bố sẽ nghỉ hưu vào năm tới đã tạo nên cú sốc cho nhiều người bởi ông là người đại diện truyền cảm hứng cho cả một thế hệ tại Trung Quốc.
"Trong thời kỳ Cách mạng văn hóa, tư tưởng khởi nghiệp hầu như bị vùi dập và chính Jack Ma là đại diện đầu tiên cho thế hệ khởi nghiệp của Trung Quốc vươn tầm ra thế giới", nhà sáng lập Wang Huiyao của Trung tâm Toàn cầu Trung Quốc (CCG) nhận định.
