Uống 0,5l tăng lực, chạy thi với người không uống: Kết quả hé lộ sự thật về nước tăng lực
Nước tăng lực thường được quảng cáo là một thức uống giúp tỉnh táo hơn và tăng cường năng lượng nhanh chóng.
Tuy nhiên các sản phẩm nước tăng lực phổ biến thường chứa nhiều đường và caffeine nên nếu lạm dụng nước tăng lực có thể mang lại những tác dụng phụ có hại cho sức khỏe.
Hiện nay các nhà sản xuất nước tăng lực tự nhiên có xu hướng sử dụng các loại vitamin , khoáng chất, taurin, sâm, caffeine, chất chống oxy hóa , cung cấp năng lượng cũng như các thành phần tự nhiên hơn từ trái cây và thực vật. Nước uống cũng chứa ít đường hơn. Bạn có thể đọc nhãn ghi thành phần trên sản phẩm để chọn những sản phẩm này.
Nước tăng lực có thực sự tăng lực?
Nếu dùng với liều lượng hợp lý và đúng thời điểm, nước tăng lực có thể được sử dụng với mục đích:
● Tăng sự tỉnh táo, cải thiện tập trung.
● Tăng cường hiệu suất khi tham gia các hoạt động thể thao.
● Giúp phục hồi nhanh sau khi tập luyện.
● Cung cấp năng lượng nhanh chóng, giảm mệt mỏi.
Tuy nhiên cho đến giờ các nghiên cứu khoa học vẫn cho kết quả trái chiều về việc sử dụng nước tăng lực để cải thiện hiệu suất trong thể thao.
Cây Ilex paraguariensis mọc phổ biến ở một số khu vực tại Nam Mỹ, nhất là Argentina. Lá của cây này được dùng giống như trà của Việt Nam, tạo ra thức uống gọi là Yerba mate, rất phổ biến ở khu vực này. Tác dụng của nó cũng giống như trà là giúp tỉnh táo và sảng khoái. Nguồn: wikimedia.
Năm 2016, có một nghiên cứu thực hiện trên 18 vận động viên chạy bền ở độ tuổi 17-23 về ảnh hưởng của nước tăng lực so với nước uống bình thường không chứa đường và caffeine (tạm gọi là "giả dược").
Nghiên cứu được thực hiện theo phương pháp ngẫu nhiên, có kiểm soát giả dược và "mù đôi", tức là cả chuyên gia nghiên cứu và người tham gia đều không biết mình đang phân phát hay sử dụng loại nước nào. Kết quả chạy bền 5km cho thấy những người uống nửa lít nước tăng lực vào một tiếng trước khi chạy thì hoàn thành cự li sớm trước 30 giây so với người uống nước lọc.
Một nghiên cứu khác trên 19 đối tượng từ 18 đến 22 tuổi đánh giá tác động của nước tăng lực qua các bài tập thể hình và chạy tốc độ nhanh cự ly ngắn. Kết quả cho thấy việc sử dụng 40 ml nước tăng lực (chứa caffeine và calorie-free/không chứa đường) hay nước lọc 30 phút trước khi tập không làm thay đổi đáng kể hiệu suất tập cũng như thời gian hoàn thành cự ly chạy.
Không dùng thay nước lọc
Hiệu quả và độ an toàn của việc sử dụng nước tăng lực lâu dài vẫn còn nhiều tranh cãi và chưa đủ bằng chứng khoa học. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn khuyến cáo không nên dùng nước tăng lực để thay thế nước uống hàng ngày.
Theo khuyến cáo từ Trung tâm nghiên cứu liệu pháp hỗ trợ và kết hợp Mỹ (National Center for Complementary and Integrative Health/NCCIH), lạm dụng nước tăng lực có thể mang lại một số rủi ro tiềm ẩn cho sức khỏe.
Hàm lượng caffeine cao trong các sản phẩm nước tăng lực có thể làm tăng nhịp tim, rối loạn huyết áp và gây mất ngủ.
Mặc dù Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) khuyến cáo mức tiêu thụ caffein là 400 mg/ngày, nhưng đây là mức chung. Những người nhạy cảm với caffein và phụ nữ có thai chỉ nên hạn chế dưới mức 200 mg/ngày.
Việt Nam cũng có nhiều loại trà nổi tiếng như trà Shan tuyết, trà Tân Cương (Thái Nguyên), trà Bảo Lộc. Hiện nay đã khá phổ biến cách uống trà ủ lạnh giúp thơm ngon và bổ dưỡng hơn. Nguồn: Hiệp hội chè Việt Nam.
Ở trẻ em, thanh thiếu niên và bệnh nhân dùng thuốc điều trị tương tác với caffeine, tốc độ đào thải ra khỏi cơ thể chậm hơn so với người bình thường. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề về hành vi và tiêu hóa cũng như gây lo lắng.
Uống quá nhiều nước tăng lực có hàm lượng đường cao còn làm tăng nguy cơ béo phì, tiểu đường.
Ngoài ra, chất chống oxi hóa và tạo vị chua cho nước tăng lực thường dùng như acid citric còn khả năng bào mòn lớp ngoài của men răng, tăng nguy cơ ê buốt và sâu răng.
Tăng cường thể chất, cải thiện tập trung - cách nào
Để tăng cường hiệu suất rèn luyện thể chất và cải thiện tập trung, bạn có thể tham khảo và sử dụng các phương pháp thay thế cho nước tăng lực như:
● Ngủ đủ giấc: Thiếu ngủ có thể ảnh hưởng đến khả năng tập trung và hiệu suất trong công việc hàng ngày. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) khuyến cáo người lớn khỏe mạnh cần ngủ ít nhất 7 giờ mỗi đêm.
● Chế độ ăn giàu dinh dưỡng: Nghiên cứu cho thấy ngũ cốc nguyên hạt (whole grain), các loại đậu và rau cung cấp nhiều chất xơ, vitamin và khoáng chất hơn so với ngũ cốc tinh chế (refined grain) như bánh mì trắng, gạo xát kỹ và đồ ăn thức uống chứa nhiều đường bổ sung. Những người tiêu thụ tinh bột lành mạnh nhiều chất xơ thường có năng lượng ổn định hơn và lâu hơn so với các sản phẩm bột đường qua tinh chế.
● Hạn chế thức uống có cồn: Uống nhiều rượu có thể gây rối loạn giấc ngủ, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến tâm trạng và năng lượng trong ngày.
● Tránh hút thuốc: Những người hút thuốc thường gặp các triệu chứng rối loạn giấc ngủ và có chất lượng giấc ngủ kém hơn so với những người không hút thuốc.
● Uống đủ nước: Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) khuyến cáo nên uống khoảng 2 lít nước mỗi ngày. Mất nước dù chỉ 1%-2% trọng lượng nước cơ thể (tương ứng với việc chỉ uống một lít nước/ngày có thể ảnh hưởng rõ rệt đến các hoạt động nhận thức và khả năng hoàn thành thao tác.
Dự án "Thực phẩm Cộng đồng" https://thucphamcongdong.vn/ cung cấp kiến thức khoa học thường thức, chính xác, khách quan và đáng tin cậy về thực phẩm, dinh dưỡng và sức khoẻ cho người Việt với mong muốn lan tỏa tri thức, chung tay vì sức khỏe cộng đồng. Hệ thống kiến thức của Dự án được tổng hợp, biên phiên dịch và cập nhật thường xuyên từ nguồn thông tin khoa học uy tín, chuẩn xác bởi các nhà khoa học trong và ngoài nước đang làm việc trong lĩnh vực Công nghệ Thực phẩm và các ngành liên quan.
Tài liệu tham khảo
https://www.medicalnewstoday.com//natural-energy-drinks
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2693777 articles 4/
https://core.ac.uk/download/pdf/43652007.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5154680/
