Trung Quốc đã trở thành nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới bằng cách nào và họ đang làm những gì để vươn tới ngôi vị số 1?

Trung Quốc đang cố gắng thực hiện 2 dự định lớn: Cam kết sẽ tăng gấp đôi thu nhập, GDP trong một thập kỷ và đưa đất nước này đứng đầu trong cơ cấu quyền lực kinh tế toàn cầu. Quốc gia này hiện đối mặt với việc tiếp tục giữ vững đà phát triển trước những thách thức đang gia tăng.

Bắt đầu tăng trưởng vào cuối những năm 1970 với việc thị trường được mở cửa, Trung Quốc tận dụng lợi thế lao động giá rẻ, tiền tệ mất giá và hệ thống nhà máy khổng lồ để đưa sản phẩm của mình ra khắp thế giới. Tất cả điều đó đã thay đổi nền kinh tế từ nông thôn lạc hậu thành một siêu cường quốc đa dạng và thịnh vượng. Trung Quốc bây giờ đang đi trên một con đường hết sức thuận lợi tiến đến vị trí số 1.

Trung Quốc đã leo lên vị trí thứ 2 thế giới với GDP 13,1 nghìn tỷ USD, tiếp tục theo sát Hoa Kỳ và kéo khoảng cách này ngày một gần hơn. Các nhà phân tích dự báo rằng chỉ với mức tăng trưởng 6% trong năm 2020, Trung Quốc sẽ đạt được mục tiêu đã đề ra là tăng gấp đôi kích thước nền kinh tế từ 2011 - 2020. Mặt khác, Trung Quốc cũng là quốc gia đang phải đối mặt với cuộc chiến tranh thương mại tồi tệ nhất với Hoa Kỳ và với vô số thách thức khác để theo kịp tốc độ tăng trưởng nóng. Tăng trưởng đạt đỉnh điểm 14,2% trong năm 2007 nhưng đã giảm xuống dưới 7% hàng năm kể từ 2015, theo số liệu của Ngân hàng Thế giới.

Tăng trưởng nóng

Yoshikami là một nhà đầu tư có công ty đặt trụ sở tại San Francisco nhưng lại thường xuyên kinh doanh và đến Trung Quốc. Những gì ông nhìn thấy ở đây là một quốc gia dẫn đầu về đổi mới giáo dục và công nghệ nhưng chịu áp lực thuế quan của Hoa Kỳ đối với hàng nhập khẩu cũng như chi phí lao động đang tăng lên và sản xuất có xu hướng chậm lại.

Yoshikami nói: “Trong quá khứ nền kinh tế Trung Quốc từng tăng trưởng ở mức 14%, hiện tại mục tiêu tăng trưởng chỉ khoảng 7%. Nếu nó tăng trưởng ở mức 6% vẫn được xem là nhiều nhưng chính lúc này bạn sẽ thấy nhiều sự tiêu cực. Nếu trò chuyện với người dân ở Trung Quốc, một người bình thường có xu hướng không lạc quan về nền kinh tế như 2 hoặc 4 năm trước.”

Chiến tranh thương mại đang gây trở ngại cho sự phát triển của nền kinh tế Trung Quốc. Trong khi hai bên đang nỗ lực cùng hướng tới thỏa thuận ở giai đoạn một về thuế quan thì vẫn còn nhiều việc phải làm. Ông Yosh Yoshami nói: “Lạm phát đang tăng cao. Giá thực phẩm cơ bản đã tăng 10% đến 15%. Giá thịt lợn đã tăng 100%. Vì vậy, người dân phải thay đổi chế độ ăn uống của họ bởi vì đơn giản không thể mua những sản phẩm này nữa". Bên cạnh đó, Yoshikami cũng công nhận những tiến bộ nhanh chóng và rộng rãi cho phép người tiêu dùng mua hàng hóa trên các ứng dụng như AliExpress, ứng dụng cung cấp các sản phẩm giá rẻ mà không tính phí vận chuyển.

Rào cản thuế quan

Thiệt hại của chiến tranh thương mại đối với nền kinh tế thứ 2 thế giới này có thể thấy rõ và hoàn toàn đo lường được.

Tăng trưởng doanh thu tài chính đã giảm xuống 3,8% trong năm 2019 từ mức 6,2% của một năm trước, theo Nomura Global Economics, trích dẫn dữ liệu đến tháng 10. Ngoài ra, tăng trưởng xuất khẩu giảm 0,3% trong tháng 11 sau khi tăng 9,9% so với cùng kỳ năm trước, do sự sụp đổ của xuất khẩu của Hoa Kỳ. Theo Nomura, sự sụt giảm trong xuất khẩu đã lấy đi 1,3 điểm phần trăm từ GDP của Trung Quốc trong năm nay.

Những trở ngại mà Nomura thấy đối với Trung Quốc bao gồm: Lĩnh vực bất động sản đang có xu hướng chậm lại, ít có cơ hội để kích thích các ngành khác, đặc biệt là việc nới lỏng tín dụng đã thúc đẩy sự tăng trưởng nóng trong năm 2016 - 2017.

“Trong bối cảnh tăng trưởng xấu đi, Bắc Kinh cần phải làm nhiều hơn để thúc đẩy tăng trưởng. Tuy nhiên, chúng tôi cảnh báo Bắc Kinh nên thận trọng đối với tốc độ, phạm vi và hiệu quả của các biện pháp kích thích kinh tế của mình bởi vì nợ đang tăng, bao gồm nợ nước ngoài, tỷ suất hoàn vốn thấp, thặng dư tài khoản vãng lai nhỏ và dự trữ ngoại hối giảm”, nhà kinh tế học của Nom Nomura - Ting Lu và những người khác đã viết.

Những điểm tích cực

Mặc dù vậy, các nhà phân tích phố Wall vẫn nghĩ rằng các vấn đề trong năm 2020 vẫn có thể giải quyết được. Nhìn xa hơn, có rất nhiều lý do để kỳ vọng rằng Trung Quốc sẽ đạt được vị trí số 1 thế giới. Bằng cách đưa công nhân từ các vùng nông thôn vào các trung tâm dân số khổng lồ, các siêu đô thị đang tìm cách ngăn cản việc già hóa dân số đang ngày càng tăng cao ở Trung Quốc. Khi quá trình chuyển đổi diễn ra, các siêu đô thị này được dự báo sẽ có dân số nhiều hơn cả New York.

Morgan Stanley, một nhà kinh tế học nói trong 1 báo cáo gần đây: “Chúng tôi tin rằng câu trả lời cho những thách thức này nằm ở cách thay đổi việc đô thị hóa, cần phải tăng năng suất lao động lên bằng cách tạo điều kiện cho các doanh nghiệp và công nhân tự do hơn, ngoài ra cần tạo ra sự phối hợp giữa các ngành công nghiệp khác nhau.”

Cơ hội để đầu tư

Trung Quốc cũng đang đầu tư mạnh vào công nghệ 5G như một phần của nỗ lực đô thị hóa và hiện đại hóa. Mục đích giúp tạo ra những ngôi nhà thông minh được kết nối và điều khiển từ xa hay học sinh có thể sử dụng học thực tế ảo để giúp mọi thứ từ dạy kèm trực tuyến đến bài tập về nhà.

Goldman Sachs cũng xem đây là cơ hội để đầu tư, ủng hộ chu kỳ của thị trường cũng như các chiến lược công nghệ tập trung vào 5G cũng như khuyến khích đầu tư vào một số cổ phiếu tiêu dùng hàng đầu. Nhưng đối với Yoshikami, nhà đầu tư của Destination Wealth Management, đâu đó vẫn còn những rủi ro ẩn sau bức tranh kinh tế này vì một số vấn đề tức thời hơn vẫn chưa được giải quyết.

"Đầu tư vào Trung Quốc là một trò chơi nguy hiểm, bởi vì họ đang ở giai đoạn giữa một thị trường mới nổi và một thị trường đã phát triển", Yoshikami nói.

Duy Thắng