Tại sao chó hay nghiêng đầu, và khi đó chúng đang nghĩ gì?
Chúng đang muốn tránh cái mũi quá khổ, hướng tai về phía âm thanh hay đang nghĩ gì đó phức tạp trong đầu?
Nói chuyện với chú chó cưng của mình, đôi khi, bạn sẽ thấy nó nghiêng đầu sang một bên, nhìn bạn chăm chú tỏ vẻ ngơ ngác rất đáng yêu.
Trên thực tế, nghiêng đầu là một phản xạ rất thường thấy ở chó. Vì vậy, đã có rất nhiều giả thuyết được đưa ra bởi các chuyên gia động vật học giải thích tại sao chó nghiêng đầu. Nhưng gần như chưa có một nghiên cứu cụ thể nào kiểm tra độ chính xác của các giả thuyết được đưa ra.
Trong một nghiên cứu công bố trên tạp chí Animal Cognition tuần trước, lần đầu tiên các nhà khoa học đã đưa ra được bằng chứng thuyết phục cho thấy phản xạ nghiêng đầu của chó có một ý nghĩa đặc biệt đối với chúng. Vậy tại sao chó lại nghiêng đầu? Lúc đó, chúng đang nghĩ gì? Hãy cùng tìm hiểu.
Các giả thuyết trước đây
Một trong những giả thuyết được ủng hộ nhất giải thích hành vi nghiêng đầu ở chó là vì chúng có chiếc mũi dài đang che khuất tầm nhìn ngoại vi. Vì vậy, khi muốn nhìn rõ hơn, chó sẽ nghiêng đầu sang một bên để tránh chiếc mũi quá khổ.
Nếu bạn muốn thử cảm giác tầm nhìn của chó thế nào, hãy thử nắm tay lại thành nắm đấm rồi đặt trước mũi xem thế nào. Và khi nghiêng đầu sang một bên, bạn có thấy tầm nhìn của mình được cải thiện hơn không?
Stanley Coren, một giáo sư tại Đại học British Columbia vì vậy cho rằng chó nghiêng đầu sang bên là để quan sát những biểu cảm trên khuôn mặt chủ nhân tốt hơn. Ông đã thực hiện một khảo sát với 582 người nuôi chó và nhận thấy 62% báo cáo chó cưng nhà mình nghiêng đầu sang bên khi giao tiếp hoặc chơi đùa với chủ.
Tuy nhiên, giả thuyết này khá thiếu thuyết phục nếu tính đến cả phát hiện của Coren trong khảo sát này: Có tới 48% cho mõm phẳng như chó pug hay bulldog vẫn có thói quen nghiêng đầu, mặc dù tầm nhìn của chúng không bị che khuất bởi mũi.
Điều này dẫn chúng ta tới với giả thuyết thứ hai, cho rằng chó nghiêng đầu là để nghe tốt hơn. Giống với khi bạn đang ở một nơi đông đúc ồn ào và muốn nghe một âm thanh cụ thể nào đó rõ hơn, bạn sẽ hướng tai mình về phía âm thanh đó, thậm chí đưa tay lên tai mình để hứng âm thanh, chó cưng nhà bạn cũng có thể làm điều đó.
Hơn thế nữa, chó còn có thể điều khiển vành tai của chúng vểnh lên hoặc hướng về phía bạn khi bạn trò chuyện với chúng.
Với chiếc mũi dài như này, khi nghiêng đầu sang một bên, bạn có thấy tầm nhìn của mình được cải thiện hơn không?
Giả thuyết thứ ba nói rằng chó nghiêng đầu là để thể hiện sự đồng cảm và thấu hiểu. Thay vì gật đầu như ở con người, chó sẽ nghiêng đầu để thể hiện chúng đứng về phía bạn hoặc đồng ý với bạn. Chẳng hạn như khi thấy bạn buồn, chúng có thể nghiêng đầu để đánh giá tình hình, cảm xúc của bạn và rồi đến an ủi bạn.
Tuy nhiên, cũng có một số tài liệu về thú y nói rằng nghiêng đầu là một triệu chứng cho thấy chó đang có vấn đề về sức khỏe. Nếu chó nhà bạn nghiêng đầu thường xuyên, có thể chúng đang gặp vấn đề về thăng bằng. Nếu bạn tiếp tục thấy chó cưng của mình nghiêng đầu và hay té ngã, hãy đem chúng đến phòng khám thú y ngay lập tức.
Nghiên cứu đầu tiên giải thích hành vi nghiêng đầu ở chó
Andrea Sommese, một nhà nghiên cứu hành vi động vật tại Đại học Eötvös Loránd cho biết mặc dù tất cả các giả thuyết kể trên nghe đều có vẻ thuyết phục, nhưng khi anh đi tìm bằng chứng thì số lượng tài liệu khoa học hỗ trợ cho chúng lại cực kỳ ít và gần như không có.
Bởi vậy, Sommese và các đồng nghiệp của mình đã tự mình làm một nghiên cứu để tìm kiếm manh mối cho giả thuyết của riêng họ. Trong đó, các nhà khoa học đã tuyển chọn 40 con chó và dạy cho chúng nhớ tên các đồ vật bằng tiếng nói.
Họ đặt tên cho những món đồ chơi trong phòng và huấn luyện những con chó lấy đúng món đồ chơi khi họ gọi tên chúng. Kết quả là hầu hết những con chó có trí nhớ khá kém khi không nhớ nổi tên của 2 món đồ chơi trở lên.
Nhưng Sommese phát hiện ra một nhóm 7 con chó đặc biệt thuộc giống Border Collie. Trung bình, mỗi con chó này có thể nhớ tên của trên 10 món đồ chơi. Một trong số chúng còn có thể lấy được đúng 54/59 món đồ vật được học.
Đặc điểm của những con chó mà nhóm nghiên cứu gọi là "kẻ học chữ có năng khiếu" này là chúng rất hay nghiêng đầu sang một bên. Trong khuôn khổ thí nghiệm, 7 con chó năng khiếu đã nghiêng đầu 43% số lần chúng được hỏi về món đồ vật, trong khi nhóm 33 con chó còn lại chỉ nghiêng đầu 2%.
"Có vẻ như có một mối liên hệ giữa việc chó lấy đúng món đồ chơi và hành vi nghiên đầu thường xuyên của chúng", Shany Dror, một nhà nghiên cứu nhận thức động vật tại Đại học Eötvös Loránd, Hungary cho biết. "Đó là lý do tại sao chúng tôi đề xuất mối liên quan giữa việc nghiêng đầu và xử lý các kích thích có ý nghĩa liên quan ở chó".
Cụ thể hơn, Sommese cho biết chó nghiêng đầu là để tập trung và nhớ lại ký ức hoặc những gì mà chúng đã được học. Những con chó khi đó đang nỗ lực phân tích ý nghĩa của từ mà chúng đã nghe thấy. Hành vi nghiêng đầu đại diện cho một quá trình xử lý tinh thần phức tạp trong đầu chúng.
Tại đây, các nhà khoa học cũng bác bỏ giả thuyết cho rằng chó nghiêng đầu là để nghe rõ hơn. Bởi trong quan sát, những con chó thường nghiêng đầu một cách nhất quán. Có những con chó chỉ nghiêng đầu sang phải, có những con chó chỉ nghiêng đầu sang trái trong tất cả các trường hợp, dù âm thanh phát ra ở hướng nào.
Sommese cho biết điều đó cũng giống như những người thuận tay trái và tay phải. Điều này phù hợp với một số nghiên cứu trước đây cho thấy hộp sọ của chó dường như không cân xứng ở hai bên. "Nếu một con chó thuận bên trái, nó sẽ nghiêng đầu sang bên trái trong mọi tình huống", Sommese nói.
Mặc dù nghiên cứu mới chỉ được thực hiện trên chó Border Collie, tuy nhiên, Dror cho biết nhóm của cô cũng đã quan sát thấy kỹ năng này ở nhiều loài chó khác như chó chăn cừu Đức, chó Pekingese và chó chăn cừu Úc mini.
"Bước tiếp theo đặt ra nhiều câu hỏi hơn để tìm hiểu ý nghĩa thực sự của hành vi nghiêng đầu này", Monique Udell, một nhà nghiên cứu tương tác giữa người và động vật tại Đại học Bang Oregon, cho biết. "Chúng ta có thể sử dụng đặc điểm nghiêng đầu để dự đoán năng khiếu học chữ, khả năng chú ý hay trí nhớ của chó hay không?"
Sommese cho biết nhóm nghiên cứu của anh sẽ tiếp tục thực hiện các thử nghiệm mới để đào sâu hơn nữa vào hành vi nghiên đầu ở chó. Cho đến lúc đó, những người nuôi chó ít nhất cũng biết rằng khi một chú chó nghiêng đầu, nó đang tập trung hết sức vào những gì chủ nhân nói hoặc làm. Người bạn trung thành này đang thấu cảm và thực sự muốn hiểu bạn đang truyền tải thông điệp gì đến chúng.
