Người nghèo thích giả vờ hào phóng, còn người giàu lại thích sòng phẳng: Sự thật bất ngờ

Những ai từng lớn lên ở nông thôn sẽ hiểu sâu sắc về tình huống như sau: Ở dưới quê, khi bạn cần giúp đỡ thì những người hàng xóm bên cạnh và những người quen trong làng sẽ nhiệt tình giúp đỡ, nếu bạn trả tiền thì họ sẽ cảm thấy rằng bạn quá khách sáo và họ sẽ không nhận tiền. Nhưng ở thành phố, nếu bạn nhờ ai đó giúp đỡ thì đa phần bạn phải đền ơn họ bằng tiền, nếu không bạn sẽ bị tố vô ơn và bị tẩy chay. Nhưng khi bạn thực sự muốn làm một điều gì đó lớn lao trong làm ăn thì sự nhiệt tình của người nông thôn thường dễ bị điều tiếng. Tại sao lại như vậy?

-01-

Khoảng hai tháng trước, Hà mở lớp học online và nhờ một người bạn giúp chạy quảng cáo trên trang cá nhân của mình. Hà yêu cầu anh ta gửi báo giá tính theo giá thị trường nhưng anh ta lại nói rằng "Hai chúng ta là bạn mà, tiền bạc quan trọng gì". Hà nói rằng suy nghĩ này của anh ta thực sự sai. 

Cô giãi bày: "Nếu anh thực sự muốn giúp tôi, anh nên lấy tiền và thực hiện theo ý tưởng của tôi. Tôi chuyên về dạy online nên luôn có lớp liên tục và để mọi người biết thì tôi cần quảng cáo. Nếu lần này anh làm giúp tôi miễn phí như một người bạn, mặc dù tôi có thể yên tâm chấp nhận yêu cầu của anh, nhưng điều đó cũng có nghĩa là lần sau và những lần sau nữa tôi sẽ nhờ anh suốt. Ngược lại, nếu anh nhận tiền, anh sẽ có thêm thu nhập còn tôi sẽ có nhiều học sinh hơn. Như vậy cả hai ta đều có lợi." 

Một số người có thể hỏi, nếu mọi thứ được xử lý như một giao dịch thì liệu nó có quá thực dụng và cực đoan không?

Trên thực tế là không, thậm chí giao dịch có thể được xử lý với có tình có lý giữa hai bên. Ví dụ, giá có thể được giảm một cách thích hợp hoặc anh ta sẽ giới thiệu cho đối tác những nhà phân phối sản phẩm khác nhau. Nhưng điều quan trọng là bạn phải trả tiền công khi bạn "nhờ vả" ai đó.

-02-

Tôi đã sống ở nông thôn từ khi sinh ra đến trung học và sống ở thành phố từ khi tôi học đại học. So sánh giữa người sống ở nông thôn với ở thành phố, tôi thấy một số hiện tượng thú vị.

Thu nhập trung bình của người dân nông thôn không cao nhưng họ thường dùng phương pháp trao đổi thay vì dùng tiền.

Ví dụ, hôm nay tôi giúp bạn cày ruộng cả ngày thì bạn sẽ giúp tôi cắt lúa trong một vụ. Hoặc hôm nay tôi đến chỗ của bạn để mua nước giải khát thì có thể vài ngày sau bạn sẽ mua cho tôi quả dưa. Nếu họ đang giúp bạn một vài việc nhỏ và bạn trả tiền công cho họ thì có thể họ tức giận và nghĩ bạn là một con người thực dụng.

Người thành phố thì khác. Họ có thu nhập tương đối cao nhưng thích dùng tiền để tính giá trị hàng hóa và dịch vụ. Máy điều hòa không khí tôi đã sử dụng sẽ tính giá theo đã qua sử dụng. Bạn giúp tôi thiết kế logo, tạo trang web thì tôi và bạn sẽ thương lượng giá trước khi thực hiện.

Do đó, mối quan hệ hàng xóm của người dân nông thôn có vẻ tốt hơn ở thành phố và mọi người gần nhau hơn. Họ không "lạnh lùng" như người thành phố. Tuy nhiên, cái gì cũng có hai mặt của nó. Thực ra, có nhiều "thị phi" dành cho người dân nông thôn hơn người thành thị nếu người nông thôn không làm khi được nhờ vả.

-03-

Về vấn đề này, Juval Heralli cũng đã xây dựng rất sinh động trong cuốn sách "Lược sử loài người". Một trong những điểm đó là sự xuất hiện của tiền như một thứ mà con người tin tưởng và tôn trọng đại diện cho sự tiến bộ hơn nữa của loài người. Nói về tiền có vẻ phô phang, nhưng nó có hai tác dụng rất tích cực:

1. Tôn trọng quy luật của thị trường. Các quy tắc ngầm thường khó hiểu nhưng ai cũng phải biết, còn quy luật của thị trường tương đối cởi mở, minh bạch và dễ hiểu. Do đó, tôn trọng thị trường có thể cải thiện hiệu quả và tiết kiệm thời gian.

2. Giá trị dễ đo lường. Với một loại tiền tệ thống nhất, cho dù đó là dịch vụ hay hàng hóa, một mức giá có thể được đưa ra để cả hai bên tham gia giao dịch đều hài lòng. Tuy nhiên, giá trị của các mối quan hệ của con người rất khó đo lường. Giá trị được đo bằng tiền rất dễ duy trì còn giá trị các mối quan hệ thì ngược lại và dễ bị tổn thương.

Tôn trọng thị trường có nghĩa là tôn trọng những người đứng sau thị trường cung cấp các dịch vụ và hàng hóa khác nhau và sẵn sàng trả tiền tương ứng. Chỉ bằng cách này, những người lao động chân chính mới thực sự mới có thể sống tốt hơn và xã hội có thể phát triển nhanh chóng thay vì quen quá hóa như không.

-04-

Đối với những người chúng ta trân trọng, chúng ta sẵn sàng giúp họ vô điều kiện, nhưng điều này không phải là tuyệt đối. Trên thực tế, tất cả chúng ta đều khao khát những phần thưởng, như sự tôn trọng và công nhận về mặt cảm xúc, chẳng hạn như phần thưởng bằng tiền. Nhưng nói như vậy không có nghĩa là việc nào bạn cũng tính toán ra bằng tiền được. Nên hãy tùy tình huống mà thỏa thuận để hai bên hợp tác trong vui vẻ.

Bất kỳ cái gọi là "Tôi không yêu cầu anh đáp lại" về cơ bản đã kết thúc. Cảnh hoàn hảo này sẽ chỉ xuất hiện trong các tác phẩm văn học và phim ảnh.

Có một số người không muốn thừa nhận khía cạnh ích kỷ của bản chất con người mình. Kiểu người này thường biểu hiện "nhân phẩm tốt và vị tha" trong thời gian ngắn, nhưng thực tế họ lại làm điều gì đó khủng khiếp và ích kỷ hơn. Về điểm này, Adam Smith đã có những giải trình trong tác phẩm "Quốc phú luận" và nó đã được xác minh nhiều lần trong lịch sử.

"Như tôi đã nói nhiều lần trước đây, tôi viết bài trên các tài khoản công khai, một mặt tôi viết cho độc giả vì tôi hy vọng sẽ giúp được nhiều người hơn. Nhưng khía cạnh quan trọng hơn là viết cho chính tôi.

Viết một số bài viết công khai có thể cho phép ngày càng nhiều người biết đến tôi, nhận ra tôi và khiến tôi hài lòng về mặt cảm xúc, điều đó khiến tôi rất hạnh phúc. Phần thưởng và quảng cáo từ các nhà quảng cáo có thể mang lại cho tôi thu nhập tốt, điều này cũng khiến tôi rất hạnh phúc. Đây là những động lực quan trọng để tôi viết bài và tôi không bao giờ phủ nhận chúng.Nếu những thứ này không còn nữa, tôi không biết mình có thể tồn tại được bao lâu.

Một số người bảo vậy là thực dụng và phê bình phần thưởng, họ cảm thấy như vậy là tốt cho bản thân tôi. Điều họ không biết là nhiều bạn bè xung quanh tôi thậm chí đã từ bỏ việc viết bài này, điều đó cũng có nghĩa là có ít nhà cung cấp nội dung tốt trên thế giới này.

Nếu một khái niệm như vậy trở thành chủ đạo, ước tính sẽ không có nhiều người tồn tại. Và những người có khái niệm như vậy, người ta ước tính rằng họ không làm tốt công việc họ đang làm trong cuộc sống, bởi vì ngày càng ít người sẵn sàng giúp đỡ họ. Trong thực tế, chính loại người này thực sự nên bị chỉ trích."

Nếu bạn không tôn trọng thị trường, thị trường sẽ bỏ rơi bạn.

Tịnh Kỳ