Nghịch lý ở quốc gia hàng đầu thế giới để sinh sống: Ngày càng có nhiều trí thức trẻ rời bỏ quê hương
Chính phủ Phần Lan cho rằng người dân sau khi được hưởng nền giáo dục tốt và trở thành tầng lớp lao động có ích ở nước ngoài sẽ quay về "báo hiếu" quốc gia bằng tư duy rộng mở và kinh nghiệm quốc tế. Nhưng đó là một vòng luẩn quẩn.
Giới trí thức trẻ của Phần Lan đang bị các thủ đô châu Âu "quyến rũ". Họ rủ nhau chuyển đến Stockholm, Berlin, Amsterdam và thậm chí cả những nơi xa hơn như Dubai, New York và Washington. Nghề nghiệp của những người di cư Phần Lan rất đa dạng. Họ là những nhân viên ngân hàng, kiến trúc sư, nhà thiết kế, kỹ sư máy tính, nhiếp ảnh gia và nhà nghiên cứu.
Không chỉ mới gần đây, hiện tượng này đã diễn ra trong một khoảng thời gian dài. Từ 100 năm trước, người Phần Lan đã di cư đến Bắc Mỹ. Sau chiến tranh thế giới thứ II, Phần Lan bùng nổ làn sóng di cư đến Thụy Điển. Trong cả hai trường hợp, người Phần Lan di cư đến các nền kinh tế phát triển chủ yếu để làm công nhân nhà máy.
Tuy nhiên ngày nay, người Phần Lan di cư đều là những lao động trình độ cao, được hưởng nền giáo dục và chế độ phúc lợi xếp vào hạng tốt nhất thế giới. Tại sao họ vẫn ra đi và thậm chí ít người muốn quay trở lại?
Cùng với Johannes Niemeläinen - một nhà báo người Phần Lan, tác giả bài viết đã thực hiện khảo sát đối với những người Phần Lan sống ở nước ngoài trong độ tuổi từ 20 - 40. Trong số 799 người tham gia khảo sát, chỉ có 19% người cho rằng có thể họ sẽ quay trở lại. Con số này giảm hơn 20% so với kết quả khảo sát năm 2006 (bao gồm cả những người Phần Lan đã nghỉ hưu đang định cư ở nước ngoài). Nếu chỉ so sánh với nhóm 20-40 tuổi, sự suy giảm còn sắc nét hơn rất nhiều.
Bên cạnh đó, số lượng người Phần Lan di cư đang trong độ tuổi lao động tăng lên cũng khiến cho tỷ lệ người Phần muốn hồi hương giảm đi. Năm 2015, có khoảng 2.000 người dân di cư ra khỏi Phần Lan, trong đó hơn một nửa có trình độ giáo dục đại học và đa số là phụ nữ. Con số này tăng gấp bốn lần so với năm 2009. Người Phần Lan làm việc ở nước ngoài được đánh giá là có khả năng thích nghi cao, tư duy đa ngôn ngữ tốt và được trọng dụng.
Chính phủ Phần Lan cho rằng người dân sau khi được hưởng nền giáo dục tốt và trở thành tầng lớp lao động có ích ở nước ngoài sẽ quay về báo hiếu quốc gia bằng tư duy rộng mở và kinh nghiệm quốc tế. Nhưng đó là một vòng luẩn quẩn. Khủng hoảng kinh tế và thế hệ bùng nổ dân số nghỉ hưu đã khiến cho phúc lợi xã hội hào phóng của Phần Lan trở thành gánh nặng của nền kinh tế. Do đó, chính phủ bắt buộc phải thắt chặt chi tiêu. Nền kinh tế và hệ thống giáo dục sau khi bị thiệt hại lại trở thành động lực để giới trẻ di cư ra nước ngoài.
Một số học giả nổi tiếng người Phần Lan đã phản đối quyết định cắt giảm trợ cấp 500 tỷ USD cho hệ giáo dục đại học. Kể từ năm 2006, số lượng tiến sĩ muốn trở về nước giảm 36%. Đây cũng là nhóm ít mong muốn hồi hương nhất. Họ cho rằng hệ thống giáo dục bị cắt giảm ảnh hưởng trực tiếp đến thái độ làm việc của họ ở Phần Lan.
Bên cạnh đó, nhiều người nói rằng những kinh nghiệm mà họ đã thu thập được ở nước ngoài không đem lại cho họ công ăn việc làm tốt hơn ở Phần Lan.
Những quốc gia nhỏ có hệ thống phúc lợi như Phần Lan phụ thuộc vào lực lượng lao động trình độ cao nhiều hơn là các quốc gia thị trường. Nếu họ không đào tạo đủ người mới hoặc tuyển từ nơi khác, nền kinh tế sẽ nảy sinh ra những vấn đề cấu trúc như thất thoát đầu tư nước ngoài.
Và trong một hệ thống phần lớn được chính phủ tài trợ, cắt giảm phúc lợi ảnh hưởng đến tất cả mọi người, nhiều hơn là đối với những quốc gia chỉ hỗ trợ người nghèo. Điều này làm tăng nguy cơ chảy máu chất xám, dẫn đến rủi ro suy yếu mạng lưới tri thức và quan hệ sản xuất. Giống như dầu rò rỉ ra khỏi động cơ máy, nó không ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống ngay lập tức, nhưng qua thời gian nó sẽ phá hủy đến mức không thể sửa chữa được.
