Khi phái mạnh ngày càng "yếu" (P2)
Mặc dù nữ giới là nhóm có điều kiện về giáo dục tốt hơn, họ chỉ kiếm được khoảng bằng 3/4 so với nam giới.
Nội dung nổi bật:
- Ngày nay, số nữ giới trúng tuyển đại học đã tăng gần gấp đôi so với nam giới. Tỉ lệ này tiếp tục tăng và chi phí để đào tạo nữ giới cũng thấp hơn nam giới.
- Lương trung bình trả cho nữ giới vẫn đang thấp hơn nam giới. Mặc dù vậy "pháo đài cuối cùng" này sẽ không tồn tại lâu.
Không chỉ ở phổ thông
Sự thống trị trong học tập của nữ giới vẫn còn tồn tại sau khi rời trường trung học. Tới tận vài thập kỷ trước, nam giới vẫn hầu như chiếm đa số tại các trường đại học, đặc biệt là trong các khóa học nâng cao và trong các trường khoa học và kỹ thuật. Nhưng như khi giáo dục đại học bùng nổ trên toàn thế giới, số nữ giới trúng tuyển đại học đã tăng gần gấp đôi so với nam giới. Trong các nước OECD, nữ giới hiện chiếm 56% số sinh viên ghi danh, tăng từ 46% vào năm 1985. Đến năm 2025, tỷ lệ này có thể tăng lên mức 58%.
Ngay cả trong một nhóm nhỏ các nước OECD, nơi phụ nữ là thiểu số trong trường đại học thì số lượng của nữ giới cũng có xu hướng ngày càng tăng lên.
Trong khi đó ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Mỹ, Anh và một bộ phận của các nước vùng Scandinavia, có hơn 50% là nữ giới đang học tập tại trường. Con số này ở nhiều trường đại học tư hàng đầu của nước Mỹ đang có xu hướng cân bằng hơn, dù vậy, nhiều người tin rằng các tiêu chí tuyển sinh đã được nới lỏng cho nam giới để đạt được điều đó.
Xu hướng nữ giới hóa trong giáo dục đại học đã diễn ra rất từ từ trong một thời gian dài mà chưa được ghi nhận nghiêm túc. Theo nhà nghiên cứu Stephan Vincent-Lancrin của OECD, trong năm 2008 khi xu hướng trên được công bố tại một báo cáo thì mọi người đã thốt lên "không thể tin được".
Xét về khả năng tốt nghiệp đại học, nữ giới đang có nhiều khả năng hơn so với các đồng môn nam giới của họ, và họ cũng thường nhận được điểm số tốt hơn.
Mặc dù vậy, thực tế là hai giới có xu hướng chọn học các chuyên ngành khác nhau, với nhiều cô gái, sự lựa chọn là các khóa học thường là các ngành giáo dục, y tế, nghệ thuật và nhân văn, trong khi nam giới lại thường chọn các ngành máy tính, kỹ thuật và khoa học. Trong toán học, nữ giới có trình độ thấp hơn nam giới, nhưng trong các ngành khoa học đời sống, khoa học xã hội, kinh doanh, pháp luật họ đã tiến những bước dài hơn.
Sự thay đổi của xã hội đã làm được nhiều điều để khuyến khích phụ nữ tham gia giáo dục hơn bất kỳ chính sách có chủ ý nào. Việc sử dụng thuốc tránh thai và sự suy giảm về số lượng trung bình trẻ em sinh ra, cùng với hướng kết hôn và sinh con muộn đã tạo ra sự dễ dàng hơn cho những phụ nữ đã lập gia đình có thể tham gia lực lượng lao động.
Với nhiều phụ nữ tham gia lao động hơn, sự phân biệt đối xử đã trở nên kém rõ rệt hơn. Nữ giới đã có thể nhìn thấy thấy họ cần điểm học tập như thế nào để phục vụ sự nghiệp sau này của họ. Sự gia tăng tỷ lệ ly hôn cũng đã nhấn mạnh hơn tầm quan trọng của việc chứng tỏ bản thân của nữ giới.
Ngày nay, nữ giới ở nhiều nơi dường như tham vọng hơn cả nam giới, cả trong học tập và trong sự nghiệp của họ. Thật khó để tin rằng cho tới những năm 1900-1950, vẫn có khoảng một nửa số việc làm ở Mỹ đã cấm không cho phụ nữ đã lập gia đình tham gia.
Vì vậy, phụ nữ bây giờ đang hành động theo cách của họ để trở thành giới chủ đạo? Trong cuốn sách của Hanna Rosin, "Sự kết thúc của nam giới và sự nổi dậy của nữ giới" xuất bản năm 2012, bà lập luận rằng ở Mỹ, ít nhất, phụ nữ đang ở vị thế dẫn trước không chỉ về giáo dục mà còn cả về sự chuyên nghiệp và các lĩnh vực xã hội.
Các nhà hoạch định chính sách ở nhiều nước đang lo lắng về sự phát triển của một tầng lớp thấp gồm những người đàn ông bị yếu về giáo dục. Đó cũng là điều lo lắng của nữ giới: trong quá khứ, họ thường kết hôn với những người đàn ông trong tầng lớp tương đương hay ở trên họ, nhưng nếu bây giờ có quá ít đàn ông trong số đó, nhiều phụ nữ sẽ phải kết hôn với các nam giới ở tầng lớp thấp hơn hay không ai cả.
Theo OECD, lợi nhuận trên vốn đầu tư ở cho bằng cấp đối với nữ giới đang cao hơn so với nam giới ở nhiều quốc gia, mặc dù không phải tất cả. Theo America PayScale, một công ty chuyên thu nhập dữ liệu về thu nhập, họ thấy rằng lợi nhuận trên vốn đầu tư cho một trình độ cao đẳng của nữ giới thấp hơn, cao nhất là bằng so với nam giới.
Mặc dù nữ giới là nhóm có điều kiện về giáo dục tốt hơn, họ chỉ kiếm được khoảng bằng 3/4 so với nam giới. Một lý do lớn là sự lựa chọn ngành lao động: các ngành giáo dục, nhân văn và công tác xã hội được trả lương ít hơn so với các ngành kỹ thuật hoặc khoa học máy tính. Nhưng một nghiên cứu khoa học đã cho thấy rằng phụ nữ ít chú trọng hơn nam giới trong việc chi trả các khoản tăng thêm để có thể tốt nghiệp, điều đó cho thấy lợi nhuận tài chính cao không hẳn là lý do chính cho việc học hành nhiều hơn của họ.
Ở cấp độ cao nhất của doanh nghiệp và các tổ chức, phụ nữ vẫn còn khá khan hiếm. Trong một sự đảo ngược của các mô hình giáo dục ở các trường, sự ẩn danh, các bài tiểu luận không nêu rõ giới tính và các kỳ thi tại trường đại học đang bảo vệ nữ giới khỏi những sự thiên vị.
Tuy nhiên ở nơi làm việc, theo Elisabeth Kelan của trường Cranfield School of Management tại Anh cho biết: "các mô hình truyền thống vẫn khẳng định mình bằng những cách kỳ diệu". Đàn ông và phụ nữ tham gia các ngành nghề y tế và pháp lý với số lượng tương đương, nhưng 10-15 năm sau đó nhiều phụ nữ đã chọn con đường sự nghiệp không tham vọng hoặc đã từ bỏ để dành thời gian với con cái của họ. Trong khi đó số lượng nam giới đang tăng lên qua các cấp bậc cũng như bằng cấp, cá tính, tham vọng và kinh nghiệm đều được đánh giá quan trọng hơn.
Pháo đài cuối cùng
Trong một thời gian dài, kể từ khi phụ nữ được lịch sử ghi nhận xuất hiện lần đầu tiên trong trường đại học và làm việc, đã mất rất nhiều thời gian để có thể san bằng những khoảng cách giữa hai giới từ khi những quyết định đó được tạo ra. Nhưng sau 40 năm nữ giới chiếm phần lớn tỷ lệ các sinh viên tốt nghiệp ở một số nước, tranh luận trên vẫn thực sự chưa thuyết phục.
Theo Claudia Goldin, một giáo sư kinh tế tại Đại học Harvard, các "chương cuối" trong câu chuyện sự nổi lên của nữ giới - bằng việc tăng lương và khả năng tiếp cận các công việc tốt nhất, sẽ không đến mà không cần sự thay đổi cấu trúc lớn.
Trong một bài báo gần đây trên Thời báo Kinh tế Mỹ, bà Goldin thấy rằng sự khác biệt giữa các khoản thu nhập theo giờ của những người đàn ông có trình độ cao và các đồng nghiệp nữ của họ có sự gia tăng rộng trong 10-15 năm đầu tiên của sự nhiệp lao động, chủ yếu là do một số khoản lớn trong các công việc được trả lương cao yêu cầu phải làm việc dài ngày và khẩn trương hơn.
Do đó, đàn ông tìm thấy công việc dễ dàng hơn so với phụ nữ làm việc trong những loại công việc như vậy. Các trường hợp công việc như vậy là khá phổ biến, ví dụ như trong kinh doanh, pháp luật, khoảng cách lương giữa hai giới vẫn còn rộng và thậm chí việc rời khỏi công việc còn sẽ bị phạt nặng, có nghĩa là nếu phụ nữ muốn làm mẹ có thể sẽ phải trả một cái giá đắt. Trong một số trường hợp tiền lương là tỷ lệ với số giờ làm việc, như trong lĩnh vực dược, tiền lương của nữ giới vẫn là thấp hơn.
Sẽ luôn có những công việc mà tính linh hoạt chân tay không phải là một lựa chọn, theo bà Goldin: những nghề như CEO, luật sư bào chữa, bác sĩ phẫu thuật, một số vị trí tại ngân hàng và các chính trị gia cao cấp phụ thuộc vào đầu óc. Trong nhiều ngành khác, lương không cần phải phụ thuộc vào việc phải ngồi làm việc toàn thời gian ở một nơi. Những người đàn ông có học thức, những người muốn tách cuộc sống bên ngoài công việc cũng sẽ được hưởng lợi từ sự thay đổi này. Nhưng khoảng cách giới tính mới cũng chỉ là một cái kết thúc khác của câu chuyện lương thưởng. Và nó không đại diện cho những người phụ nữ đau khổ hay những người đàn ông không có tay nghề.
>> Khi phái mạnh ngày càng yếu (P1)
Phạm Thế Mạnh
