Mỹ và Pháp còn thua cả một quốc gia châu Phi trong khía cạnh này
Có một đặc điểm mà Rwanda và các quốc gia phát triển của vùng Bắc Âu chia sẻ: Đó chính là 5 quốc gia đi đầu về bình đẳng giới. Về khía cạnh này, đất nước châu Phi này còn thể hiện sự tiến bộ hơn cả các nền kinh tế phát triển như Mỹ và Pháp.
Iceland, Phần Lan, Na Uy, Thụy Điển và Rwanda có điểm gì chung? Thoạt nhìn thì gần như chả có gì giống nhau giữa các quốc gia này. 4 quốc gia Bắc Âu đều được World Bank xếp vào nhóm các nước có thu nhập cao, trong khi Rwanda nằm trong danh sách 48 quốc gia kém phát triển nhất của UN.
Sự chênh lệch này tiếp tục ở hầu hết các lĩnh vực mà bạn có thể nghĩ ra, từ khả năng tiếp cận điện (100% đối với các nước Bắc Âu, 20% đối với Rwanda) cho đến tuổi thọ (83 ở Thụy Điển so với 65 ở Rwanda).
Nhưng bất chấp tất cả những khác biệt này, có một đặc điểm mà Rwanda và các quốc gia phát triển của vùng Bắc Âu chia sẻ: Đó chính là 5 quốc gia đi đầu về bình đẳng giới.
10 quốc gia có chỉ số bình đẳng giới cao nhất thế giới
Làm thế nào mà Rwanda – một trong những quốc gia nghèo nhất trên thế giới – lại đạt được thành tựu này?
Ngay cả các quốc gia nghèo cũng đang thu hẹp khoảng cách về giới
Phương pháp luận của Báo cáo khoảng cách giới toàn cầu do Diễn đàn kinh tế thế giới thực hiện không phải là danh sách về những nơi tốt nhất trên thế giới dành cho phụ nữ. Chỉ vì Rwanda xếp thứ 5 không có nghĩa là phụ nữ của quốc gia này có cuộc sống tốt hơn phụ nữ ở Pháp (17), Anh (20) hoặc Mỹ (45).
Thay vào đó, báo cáo này cố gắng đánh giá nỗ lực của 144 quốc gia trong việc thu hẹp khoảng cách về giới dựa theo một loạt các tiêu chí đánh giá khác nhau. Sinh ra là một bé gái sẽ khó khăn hơn như thế nào so với là một bé trai ở mỗi quốc gia trong bảng xếp hạng?
Lợi thế của cách tiếp cận này là nó đặt ra một sân chơi bình đẳng cho tất cả các quốc gia, bất kể tình trạng phát triển hiện tại là như thế nào, và cho phép chúng ta nhận thấy rằng ngay cả ở một số nơi nghèo nhất trên thế giới cũng đang cố gắng để tiến tới bình đẳng giới.
Những thành tựu của Rwanda
Báo cáo khoảng cách giới toàn cầu xem xét 4 lĩnh vực cụ thể là y tế, giáo dục, kinh tế và chính trị. Rwanda nổi bật hơn nhiều quốc gia phát triển ở 2 trong số 4 lĩnh vực này.
Về kinh tế, với mức 86%, Rwanda là một trong số những quốc gia có tỷ lệ lao động nữ cao nhất thế giới. Con số này của Mỹ là 56%, và thậm chí đang có xu hướng giảm xuống. Không chỉ có tỷ lệ tham gia cao, khoảng cách lương cũng nhỏ hơn ở Rwanda. Phụ nữ kiếm được 88 xu cho mỗi đồng USD đàn ông làm ra, so với 74 xu của phụ nữ Mỹ.
Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động của nữ cao một phần vì hoàn cảnh bắt buộc, và có nguồn gốc từ vụ diệt chủng tàn phá Rwanda. Hơn 2 thập kỷ trước, khoảng 800.000 người Rwanda đã bị sát hại chỉ trong vòng 3 tháng. Sau những biến cố khủng khiếp này, phụ nữ chiếm tới 60 – 70% dân số sống sót. Họ gần như không có lựa chọn nào khác ngoài việc lấp chỗ trống bị bỏ lại bởi những người đàn ông bị sát hại.
Trường hợp tương tự đã từng xảy ra ở Mỹ sau Thế chiến thứ 2 khi đàn ông tham gia chiến tranh, nhu cầu về lao động nữ cũng như tiền lương cho họ tăng lên đáng kể. Nhưng khi chiến tranh kết thúc, mọi thứ lại nhanh chóng quay trở lại như trước. Vậy Rwanda đã làm gì khác đi? Quốc gia này đưa ra những chính sách để giữ việc làm cho phụ nữ.
Ví dụ, khác với Mỹ, hiện tại, phụ nữ ở Rwanda được hưởng lợi từ 3 tháng nghỉ để được trả lương, giúp họ dễ dàng ở lại thị trường lao động ngay cả khi họ lập gia đình. Mỹ là quốc gia phát triển duy nhất trên thế giới không trả lương cho nhân viên nữ trong thời gian họ vắng mặt trước và sau khi sinh.
Những chính sách ủng hộ phụ nữ này có thể liên quan đến lĩnh vực thứ 2 mà Rwanda dẫn đầu: sự tham gia chính trị của phụ nữ. Trong hơn 1 thập kỷ, Rwanda đứng đầu danh sách toàn cầu về quốc gia có nhiều nữ nghị sĩ chính trị nhất. Phần lớn là nhờ vào hạn ngạch được đặt ra sau vụ diệt chủng, với quy định ít nhất 30% số nghị sĩ phải là nữ. Ở Mỹ, người ta đã dự đoán là cần tới 500 năm nữa để phụ nữ đạt được sự đại diện công bằng trong chính trị.
Khoảng cách giới trong chính trị ở Rwanda và Mỹ
Vì sao cân bằng giới trong chính trị có ý nghĩa lớn? Khi phụ nữ hoạt động trong lĩnh vực chính trị, họ đưa ra những vấn đề quan trọng nhưng lại thường không được nêu lên bởi những nam nghị sĩ. Điều đó có thể có hiệu quả khuếch tán, đem lại lợi ích cho phụ nữ thuộc mọi tầng lớp xã hội.
Vẫn còn nhiều việc phải làm
Rwanda là một trong 5 quốc gia đã đóng cửa ít nhất 80% khoảng cách về giới. Để đạt được đến con số này có thể coi là một thành tựu, nhưng để khoảng cách này hoàn toàn khép lại thì lại là một quãng đường còn khó khăn hơn nhiều và chưa quốc gia nào đạt được.
Quan trọng hơn, Báo cáo khoảng cách giới toàn cầu không thể đề cập hết tất cả những vấn đề thực sự quan trọng đối với phụ nữ và ảnh hưởng đến cuộc sống của họ. Bạo lực với phụ nữ đang ở mức cao đáng kinh ngạc. Theo số liệu của Ban giới tính của Rwanda công bố vào năm 2011, 93% nạn nhân bị lạm dụng về mặt thể chất và tâm lý là nữ.
Thật không may là ngay cả những quốc gia bình đẳng nhất thế giới cũng còn rất nhiều việc phải làm để tiếp tục cải thiện điều kiện sống và làm việc cho phụ nữ.
