Khoan, dừng khoảng chừng 60 giây: Hành động này của bác sĩ có thể cứu sống 10 vạn đứa trẻ mỗi năm

Có thể bạn đã biết, sau khi trẻ sơ sinh chào đời, một công việc mà tất cả các bác sĩ phải làm là ngắt kết nối giữa cơ thể chúng với người mẹ: thông qua hành động kẹp và cắt dây rốn. Dây rốn là một tổ chức hình ống dẫn nối giữa nhau thai và thai nhi, trong đó có các mạch máu cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho thai nhi phát triển.

Vào những năm 1960, các bác sĩ khuyến cáo nên kẹp và cắt dây rốn ngay từ khi trẻ sinh ra, bởi họ cho rằng điều này giúp giảm tình trạng xuất huyết sau sinh của người mẹ. Nhưng nhiều nghiên cứu sau này đã cho thấy việc kẹp và cắt dây rốn chậm không hề ảnh hưởng tới mẹ, hơn nữa lại rất có ích đối với trẻ.

Đó là bởi khi dây rốn chưa được cắt, nó vẫn tiếp tục truyền một lượng máu lớn sang cho trẻ sơ sinh. Dòng máu này chứa trong đó rất nhiều oxy, các tế bào hồng cầu, tế bào miễn dịch và cả tế bào gốc.

Năm 2012, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khuyến cáo tất cả trẻ sinh thường, đủ tháng nên hoãn việc kẹp và cắt dây rốn trong ít nhất từ 1-3 phút sau sinh. Điều này sẽ giúp trẻ hạn chế được nguy cơ thiếu máu, máu thiếu sắt, tăng cường khả năng vận động và phát triển não bộ sau này.

Tuy nhiên, đối với trẻ sinh non, cắt dây rốn chậm hay sớm đôi khi có thể khiến các bác sĩ phải phân vân. Đó là bởi trẻ sinh thiếu tháng có thể rất nhỏ và yếu. Các bác sĩ bị thôi thúc phải thực hiện các biện pháp can thiệp ngay lập tức để sớm đưa trẻ vào lồng ấp.

Tiến sĩ Anna Lene Seidler, một nhà thống kê sinh học tại Trung tâm Thử nghiệm Lâm sàng, Hội đồng Nghiên cứu Y khoa và Sức khỏe Quốc gia Australia cho biết: "Nhiều bác sĩ có thể thấy sợ nếu họ phải đợi trong lúc không làm gì cả".

Nhưng một loạt các nghiên cứu gần đây cho thấy việc trì hoãn kẹp và cắt dây rốn ở trẻ sinh non còn đem lại lợi ích lớn hơn cả ở trẻ sinh đủ tháng. Đây có thể là những bằng chứng giúp các bác sĩ tự tin hơn khi đưa ra quyết định của mình.

"Chỉ cần bác sĩ đợi một phút hoặc 30 giây trước khi kẹp rốn, trẻ sinh non sau đó sẽ chỉ cần phải truyền một lượng máu ít hơn, chiến lược này cũng cải thiện cơ hội sống sót của trẻ. Những đứa trẻ sẽ ổn định hơn, lớn lên ít ốm đau hơn", tiến sĩ Seider cho biết.

Trẻ sinh non được định nghĩa là những đứa trẻ chào đời khi chưa trải qua đủ 37 tuần trong bụng mẹ. Bởi cơ thể chưa phát triển hoàn thiện, sinh non có thể khiến trẻ gặp nhiều vấn đề với tim, phổi, thị lực, răng miệng, thính giác, hệ thống miễn dịch cho tới các rối loạn não và rối loạn phát triển.

Sinh non là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu cho trẻ em, không chỉ ngay tại giây phút chào đời, mà còn cho tới tận khi trẻ 5 tuổi. Trên thế giới mỗi năm có khoảng 1 triệu trẻ sơ sinh tử vong do các biến chứng liên quan đến sinh non.

Một trong những nguyên nhân khiến trẻ sinh non có thể trạng yếu là thiếu máu. Một mặt, lượng máu trong cơ thể chúng đã ít hơn trẻ đủ tháng. Mặt khác, các tế bào hồng cầu ở trẻ sơ sinh chết đi rất nhanh, trong khi trẻ sinh non chưa thể tự sản sinh hồng cầu một cách hiệu quả.

Đó là lý do chúng cần phải được truyền thêm máu. Nhưng các nghiên cứu trước đây cho thấy chỉ cần trì hoãn việc kẹp dây rốn, trẻ sinh non có thể nhận được thêm tới 1/3 lượng máu tiếp tục chảy sang từ người mẹ.

Lượng máu này rất giàu sắt, chất quyết định quan trọng tới sự phát triển của não bộ. Máu của người mẹ cũng chứa các globulin miễn dịch, các kháng thể được truyền từ mẹ sang con để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng và những biến chứng có thể xảy ra khi trẻ sinh non.

Một nghiên cứu trên tạp chí American Journal of Obstetrics đã phân tích 18 thử nghiệm lâm sàng trên hơn 3.000 ca sinh non cho thấy cắt dây rốn chậm 30- 60 giây đã giúp giảm 1/3 số ca tử vong của trẻ trong bệnh viện.

Phó giáo sư David Osborn tại Đại học Sydney, tác giả chính nghiên cứu ước tính rằng cứ 1.000 trẻ sinh non sớm hơn 10 tuần, việc cắt dây rốn chậm có thể cứu sống thêm 100 trẻ. "Điều này có nghĩa là trên toàn thế giới, việc cắt chậm thay vì cắt ngay có thể cứu được từ 11.000 đến 100.000 mạng người mỗi năm", ông nói.

Đầu năm nay, tiến sĩ Seider cũng đã đăng một nghiên cứu trên tạp chí Pediatrics cho thấy kết quả phân tích 42 thử nghiệm lâm sàng trên 5772 trẻ sơ sinh. Theo đó, trẻ sinh non dưới 34 tuần thai sẽ được hưởng lợi ích từ việc cắt dây rốn chậm. Ngược lại, cắt dây rốn sớm có thể có hại cho trẻ.

Mới đây nhất trên tạp chí The Lancet Child and Adolescent Health, một nghiên cứu thậm chí đã theo dõi 1.500 trẻ sinh non tới tận khi chúng 2 tuổi để tìm hiểu lợi ích kéo dài của việc cắt dây rốn chậm.

Kết quả cho thấy những đứa trẻ sinh non sớm 10 tuần thai được cắt dây rốn chậm sau 60 giây đã giảm được gần 1/5 nguy cơ tử vong và khuyết tật trong 2 năm đầu của thời thơ ấu so với những đứa trẻ sinh cùng độ tuổi nhưng được cắt dây rốn sớm ở giây thứ 10.

Nhà thống kê sinh học Kristy Robledo đến từ Đại học Sydney cho biết: "Nếu được áp dụng nhất quán trên toàn thế giới, việc đợi một phút trước khi kẹp dây rốn ở trẻ sinh non không cần hồi sức khẩn cấp, có thể đảm bảo việc có thêm 50.000 trẻ sống sót mà không bị khuyết tật nặng trong thập kỷ tới".

"Nói cách khác, cứ 20 trẻ sinh non được kẹp và cắt dây rốn chậm thay vì ngay lập tức, thì sẽ có thêm một trẻ sống sót mà không bị khuyết tật nặng".

Với những bằng chứng thu được, các nhà nghiên cứu hi vọng các bác sĩ bây giờ sẽ tự tin hơn trong việc ra quyết định của mình. Tổ chức Y tế Thế giới cũng đã ban hành hướng dẫn nói rằng kể cả trẻ sinh non cũng có thể áp dụng phương pháp kẹp và cắt dây rốn chậm, chỉ trừ trường hợp trẻ bị ngạt và cần hồi sức tích cực ngay lập tức.

Vì vậy, hành động kẹp dây rốn chậm của bác sĩ sau 60 giây đầu tiên rất có ý nghĩa, không chỉ đối với giây phút chào đời của trẻ mà của cả cuộc đời của chúng sau này, với gánh nặng bệnh tật mà trẻ và gia đình có thể phải chịu đựng - nếu kết nối giữa chúng với người mẹ bị ngắt quá sớm.

Theo Thanh Long