Ghé thăm ngôi chợ cổ lâu năm trong ngõ nhỏ bên hông Phố Huế sầm uất, không chỉ có nhiều hàng ăn ngon mà còn "sở hữu" tiệm giò chả gia truyền nổi danh 4 đời

Nhắc đến câu “Hà Nội 36 phố phường”, mọi người thường hay nhớ đến những con phố cổ gắn với từ “Hàng” nhuốm màu rêu phong của đô thành nghìn năm văn hiến. Nhiều hơn thế nữa, Hà Nội còn có vô số đường đặt theo tên danh nhân, sự kiện, di tích lịch sử, hoặc đơn giản là gọi theo thói quen của ông bà ta ngày xưa, trên phố có gì đặc trưng như đình, chùa, chợ... thì lấy lên theo đó để gọi.

Ngay cạnh con Phố Huế sầm uất bậc nhất Hà thành, có một ngôi chợ cũ chẳng ai biết mở ra từ bao giờ, ngày nào cũng thấy họp chẳng buổi nào vắng. Chợ bé tí tèo teo đi dăm ba bước là hết, số quầy hàng cũng đếm trên đầu ngón tay, nhưng lại "sở hữu" tiệm giò chả 4 thế hệ trứ danh từ thời bao cấp và những hàng ăn vặt bình dân rất ngon. Chợ nằm trong con ngõ nhỏ có cái tên khá lạ: ngõ Yên Bái.

Nhiều người Hà Nội gốc, sinh ra và lớn lên ở mảnh đất thủ đô hoặc ngay trong khu phố cổ còn ngạc nhiên khi nghe tên ngõ chợ Yên Bái. Chính xác thì tên con ngõ ấy là Yên Bái 2, còn một đoạn phố ngắn khác nữa tên Yên Bái 1 thì nằm trên đường Nguyễn Công Trứ. Gần đó là một khu chợ khác to hơn, nổi đình đám với cái tên "chợ Giời". Gọi như thế bởi cái gì cũng được bán ở đó, cả những thứ "dở hơi" cổ lỗ sĩ ít ai nghĩ đến cũng được bày bán khắp vỉa hè chợ Giời.

Các tiểu thương buôn bán ở chợ Giời và khách hàng tới đó thường vào ngõ chợ Yên Bái để ăn. 2 cái chợ lớn nhỏ nằm ngay cạnh nhau, phân cách bởi mỗi con phố Thịnh Yên. Tên chợ Giời thì hầu như ai cũng thấy bình thường, nhưng lý do gì lại có đến 2 con phố nhỏ trùng tên với một tỉnh miền núi phía Bắc ngay giữa lòng Hà Nội nhỉ?

Có lẽ chẳng mấy ai để ý đến chuyện đó, bởi nếu đã biết ngõ chợ Yên Bái thì chỉ nhớ đến những món ăn ngon lành với giá cực kỳ bình dân. Bước chân vào con ngõ này ta sẽ không rơi vào mê cung của những âm thanh hỗn tạp giống các khu chợ khác, thay vào đó là một vẻ bình yên đến lạ kỳ, một vài góc còn phảng phất nét cũ xưa như những thước phim thời thơ ấu.

Muốn ghé thăm ngõ chợ Yên Bái rất dễ, đi từ đầu Phố Huế vào rẽ phải sang Thịnh Yên kiểu gì cũng nhìn thấy biển tên ngõ chợ cắt ngang. Hoặc đơn giản hơn có thể đi từ lối đường Đại Cồ Việt vào, chú ý nhìn thật kỹ kẻo đi quá lố, ngõ chợ nằm khá khiêm tốn ngay bên tay phải đó nha.

"Thiên đường quà chiều" trọn vẹn quanh một ngã ba

Ngõ chợ Yên Bái 2 quả thực rất bé, đi vài chục bước chân là hết chợ, nhưng ở đây chẳng hề thiếu thứ gì. Đồ tươi, đồ khô, ăn vặt, rau dưa, củ quả... cái gì cũng có, thịnh soạn không kém ngôi chợ nào trong lòng Hà Nội.

Từ đầu chợ đã bắt gặp vài hàng bún cá bún riêu nép dưới gốc cây cổ thụ, các cô các bà ngồi túm tụm trên những chiếc ghế cũ vừa ăn uống vừa chuyện trò rôm rả. Trời chuyển thu mát mẻ, nghe các bà than thở chuyện đau đầu nhức chân, rồi hỏi thăm nhau dăm ba câu nhân tình thế thái, chẳng mấy chốc bát bún hết veo.

Hàng bún nào cũng được nghe kể đã bán từ rất lâu, người dân trong ngõ chợ từ lúc còn bé xíu xiu cho đến bây giờ con cái đề huề vẫn chỉ thích ăn ở đó. Những gánh bún vỉa hè gắn với tuổi thơ mấy thế hệ người Hà Nội, chỉ toàn món mộc mạc giản đơn như bún chả cá, bún cua, bánh đa cua rau cần... với giá chỉ 20 - 25.000/ bát nhưng vẫn ngon và gây thương nhớ vô cùng. Dù chẳng có hàng nào đình đám trên bản đồ ẩm thực Hà Nội, nhưng vẫn cứ tồn tại qua bao mùa nắng mưa nhờ tấm lòng của những thị dân yêu nếp ăn truyền thống.

Ngày xưa chỉ có mỗi gánh bún rong, chiếc bếp than con con với nồi nước dùng, khách ngồi xổm bưng bát xì xụp. Giờ thì mấy quầy hàng bán bún đã sạch sẽ to đẹp hơn, thêm bàn ghế đàng hoàng cho khách, nhưng cái chất dân dã thì vẫn vẹn nguyên chẳng mất đi đâu cả. Mấy cô bán bún thì hồn hậu dí dỏm lắm, hỏi gì các cô cũng kể, tay thì thoăn thoắt bốc rau chan nước, không quên dặn khách ăn nhanh cho nóng mới ngon.

Kế bên mấy hàng bún là hàng thịt xiên nhỏ của cô Hiền - người phụ nữ gốc Hà Nội khéo léo có nụ cười thân thiện khó quên. Tầm 4h chiều cô mới xách làn ra góc cột điện trước cửa hàng bia, lui cui đốt than hoa và xếp những xiên thịt tẩm ướp ngon lành lên vỉ nướng.

"Trước đây cô có quầy bán cả chim cút quay, xúc xích, lạp xưởng, thịt xiên... nữa cơ, nhưng giờ phải bỏ hết, ngồi đây bán mỗi thịt xiên với xúc xích thôi vì hàng bia mở, không có chỗ nữa. Cũng chục năm trôi qua rồi, sức đâu ra mà bán đủ thứ như xưa nữa". Cô vừa kể chuyện vừa cầm chiếc quạt nan thổi bếp, mùi khói nhàn nhạt quyện với gió chiều, hương hoa sữa thoang thoảng từ đường lớn len lỏi qua ngõ chợ hòa cùng mùi thịt nướng thơm nức khiến ai đi ngang cũng thấy thèm.

Những xiên thịt được tẩm ướp sẵn đỏ au, sủi mỡ li ti trên than hồng. Không rõ cô chủ đã lựa phần thịt nào mà cả nạc lẫn mỡ rất đều nhau, cắn vào xiên thấy mọng nước, vị ngọt mềm của thịt lẫn với vị sả thanh mát, thêm tí tương ớt cay cay đúng là món ăn tuyệt vời nhất của mùa thu!

Nhà cô Hiền cách cột điện vài bước chân, trong con ngõ nhỏ yên tĩnh tách biệt hẳn với khu chợ. Cô bảo mỗi chiều ra chợ bán hàng giờ đã thành một phần cuộc sống thường nhật, dù con cái giờ đã lớn cả, chẳng cần vất vả mưu sinh kiếm tiền nuôi nấng chúng nữa nhưng cô vẫn thích dậy sớm đi mua thịt, dành nửa buổi sơ chế hết các thứ rồi chậm rãi chờ chiều tà, lũ trẻ con đi học về sẽ tíu tít xin bố mẹ ghé vào hàng cô mua thịt xiên, kèm vài chiếc xúc xích lót dạ.

Mỗi xiên thịt giá chỉ 7.000 đồng, túc tắc ngồi vài tiếng cô Hiền cũng bán được cỡ 150 xiên, hết hàng là dọn dẹp đi về. Ngày nào vắng cô Hiền, thì ngày ấy ngõ chợ khuyết hẳn một mùi hương.

Đối diện hàng thịt xiên cô Hiền, đứng giữa ngã ba nhìn chéo sang gốc cây sung cổ thụ to đùng là một hàng tào phớ, bánh bột lọc, bánh đúc nóng có tuổi đời ngót nghét chục năm. Cứ tầm chiều là cửa quán đông nghịt, mặt tiền chỉ đủ rộng để kê mỗi một băng ghế gỗ cho 2-3 người ngồi ăn, song nếu không nhanh chân thì món khoái khẩu ở đây sẽ hết veo chỉ trong vòng vài tiếng!

Món nổi bật nhất ở đây là bánh đúc nóng chan thịt, một suất đầy bột gạo mềm mịn với thịt lợn băm nhỏ xào cùng mộc nhĩ, gia vị và ít lá rau mùi, giá chỉ 20.000 đồng thôi nhưng cũng khá no bụng, cực hợp lý cho thời tiết mùa thu. Nếu chưa thỏa mãn lắm thì có thể gọi thêm bánh bột lọc nhân tôm, vừa ngọt dai lại vừa rẻ tiền, hoặc một tô tào phớ thạch đen hoa nhài thơm nức mũi, chè thập cẩm trân châu... giá cũng bình dân khỏi nói. Cỡ 50 - 60k là đủ 2 người ăn, đứng dậy trả tiền vẫn vấn vương vị gạo ngọt nơi đầu lưỡi.

Ngoài những món ăn hấp dẫn đặc trưng ngõ chợ Yên Bái thì ở đây còn có cả thịt quay, vịt quay, chè Thái, ốc luộc, lạc luộc gánh rong... giá rất rẻ, ngon lành và chẳng lo phải mặc cả hay ôm bụng đói về nhà. Kể cũng lạ, mỗi một cái ngã ba mà hàng chục quán bán đồ ăn uống, chẳng quán nào trùng nhau và chỗ nào cũng đắt khách.

Hàng giò chả lâu đời nổi danh Hà Nội, truyền qua 4 đời vẫn gói trong lá chuối

Ở ngõ chợ Yên Bái, chẳng ai là không biết hàng giò chả Phúc Lộc. Cái tên "giò chả Phúc Lộc" hẳn là rất quen trong tiềm thức của nhiều người, bởi thương hiệu đặc sản truyền thống Hà thành đã được các thế hệ con cháu mang đi muôn nơi. Nhiều người lầm tưởng rằng hàng giò chả này to đẹp hoành tráng lắm, buôn bán qua bao đời phát đạt thì làm gì có chuyện "nghèo đi". Ấy thế mà ai cũng nhầm to!

So với những hàng quán bình dân khác trong chợ thì tiệm giò chả Phúc Lộc cũng khá nhỏ bé, nhưng nổi bật hơn hẳn bởi quầy hàng đầy ắp những tảng chả giò siêu to, thêm lá chuối, lạt buộc ngổn ngang trên bàn. Một người phụ nữ lớn tuổi tóc bạc có dáng vóc phúc hậu đứng trầm ngâm sau chiếc bàn lớn, mặc tạp dề nghiêm chỉnh, vẻ như chờ khách đến mua hàng.

Không ngờ, đó lại chính là bà chủ đời thứ 4 của hàng giò chả gia truyền trứ danh! Cái tên Phúc Lộc cũng là tên của bà, từ cửa hàng đầu tiên thời bao cấp do các cụ nhà bà mở ra, trải qua mấy thế hệ đến nay đã thành địa chỉ sản xuất món đặc sản uy tín nhất nhì Hà thành. Ở Phúc Lộc có bán hầu hết những món truyền thống quen thuộc như chả bì, giò bò, chả cốm, giò lụa, giò nấm... rồi cả những món cốt yếu trên mâm cỗ người Việt như xôi nén, bánh chưng...

Suốt hơn nửa thế kỷ, tiệm giò chả Phúc Lộc vẫn nằm khiêm tốn trong ngôi nhà cổ diện tích chắc chưa đầy 20 mét vuông. Cái gì trong nhà cũng cũ kỹ, với đầy những giấy khen, giấy chứng nhận thương hiệu giò chả truyền thống treo trên bức tường vàng đã sờn bạc vì màu thời gian. Bà Lộc chẳng nhớ nhà mình được xây nên từ lúc nào, chỉ biết rằng khi mới sinh ra bà đã sống ở đây, quen với mùi giò chả và tiếng máy xay thịt mỗi buổi sáng tinh mơ.

Ngày nào tiệm Phúc Lộc "chính hiệu" cũng mở hàng từ 5 rưỡi sáng đến 7 rưỡi tối, bán luôn tay mà vẫn không xuể. Bí quyết làm giò chả chất lượng tuyệt hảo ở đây dĩ nhiên chẳng được tiết lộ, nhưng bà chủ hiền hậu vẫn kể đôi chút về món ăn do gia đình bà làm ra suốt mấy chục năm qua.

Thịt lợn phải được tuyển chọn từ lúc chưa mổ, lấy những miếng thịt tươi, dẻo, mang về vẫn còn ấm nóng nguyên và xay ra thành giò sống. Gia vị nêm nếm giò chả đều có công thức riêng, gói trong lá chuối chứ không phải túi nilon hay vỏ giấy công nghiệp như nhiều loại giò chả hiện đại, khách đến mua ăn cũng được bà Lộc cẩn thận bọc trong lá chuối xanh, như thế mới giữ được trọn vẹn hương vị.

Bà Lộc cho biết, bây giờ hiếm thịt ngon đạt chuẩn nên một ngày gia đình bà chuẩn bị nguyên liệu ít hơn hẳn khi xưa. Khắp Hà Nội đều có cơ sở giò chả của nhà bà, từ tiệm to đến quán nhỏ đều đắt khách bởi thương hiệu Phúc Lộc. Chẳng cần phải quảng cáo, thực khách 4 phương đều mê mẩn hương vị thơm ngon đặc biệt của giò chả Phúc Lộc nên cứ thế giới thiệu cho nhau, gắn bó với tiệm từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Con ngõ chợ Yên Bái nhộn nhịp như bây giờ, có lẽ do được hưởng nhờ chút tiếng lành đồn xa từ tiệm giò chả ấy chăng?

Phạm Hoàng