Facebook vừa giúp gia đình tôi tìm ra người bác từ 35 năm trước, và tôi không biết họ đã thực hiện điều đó bằng cách nào?
Bài viết này là những chia sẻ của Kashmir Hill – một phóng viên của Phòng Dự án Đặc biệt, về tính bảo mật riêng tư và công nghệ.
Rebecca Porter và tôi là những người xa lạ. Tuy nhiên Facebook nghĩ rằng chúng tôi có quen biết nhau. Tên cô ấy xuất hiện trong danh sách "Những người Bạn Có thể Biết" của tôi.
Tính năng "People You May Know" là một tính năng khá "dị| của Facebook, chúng có những lời gợi ý kết bạn vượt ra khỏi các mối quan hệ quen biết ngoài đời thực. Điều làm cho các kết quả trở nên đáng lo ngại là phạm vi của các nguồn dữ liệu - thông tin vị trí, hoạt động trên các ứng dụng khác, nhận dạng khuôn mặt trên các bức ảnh - mà Facebook đã sử dụng để kiểm tra chéo người dùng với nhau, với hy vọng giữ chân họ chặt hơn.
Mọi người đều biết rằng Facebook đang nắm mọi dữ liệu về danh tính của họ và cách họ sử dụng Internet, nhưng việc mạng xã hội này nắm giữ những thông tin cá nhân đó ở mức độ nào và mục đích gì thì chưa ai có thể hiểu được.
Và "People You May Know", viết tắt là "PYMK", là một chiếc hộp đen bí ẩn.
Để cố nhìn vào chiếc hộp đen đó và thu thập toàn bộ dữ liệu lẫn cách cung cấp nguồn dữ liệu, tôi đã bắt đầu tải xuống và lưu lại danh sách những người mà Facebook đề xuất cho mình, để xem những người đó là ai, họ có thông tin gì liên quan tới tôi.
Trung bình một ngày, Facebook có xu hướng giới thiệu khoảng 160 người, một số người lặp lại nhiều lần. Trong suốt mùa hè, tôi được gợi ý hơn 1.400 người khác nhau. Khoảng 200 người, 15% trong số đó là những người tôi thật sự biết, nhưng phần còn lại dường như là người lạ.
Và sau đó là Rebecca Porter. Tên bà ấy xuất hiện sau khoảng một tháng, một phụ nữ lớn tuổi, sống ở Ohio, mà bạn bè trên facebook của tôi hầu như không có ai ở đó. Tôi không nhận ra bà ấy, nhưng họ của bà ấy khá quen thuộc. Ông nội tôi, họ Porter, là một người tôi chưa bao giờ gặp, cũng là người đã bỏ rơi bố tôi khi bố còn nhỏ. Bố tôi được nhận nuôi và có họ Hill và ông đã không tìm lại người bố đẻ của mình cho đến lúc trưởng thành.
Gia đình bà Porter sống ở Ohio. Sống cách đó một nửa đất nước, Florida, tôi biết những người họ hàng đang ở đó, nhưng chẳng có lý do gì để họ gặp nhau.
Cách đây vài năm, bố tôi đã gặp lại ông nội, cùng với hai người chú và dì, khi họ tìm bố trong chuyến trở về Ohio để dự tang lễ của bà nội. Không ai trong số họ sử dụng Facebook. Tôi hỏi bố có nhận ra bà Rebecca Porter không nhưng ông không nghĩ thế.
Tôi đã gửi tin nhắn cho bà ấy giải thích tình hình và hỏi liệu bà ấy có liên quan đến ông nội của tôi không.
"Có", bà ấy đã trả lời tôi như vậy.
Tôi phát hiện ra Rebecca Porter là bà bác của mình, nhờ việc kết hôn. Bà ấy đã kết hôn với ông bác của tôi, vào 35 năm trước, một năm sau khi tôi được sinh ra. Facebook biết rõ cả gia đình tôi hơn cả chính tôi.
"Bác đã không biết về cháu", bà nói với tôi, khi chúng tôi nói chuyện qua điện thoại. "Bác không hiểu sao Facebook có thể kết nối chúng ta".
Đó là một cuộc trò chuyện thú vị. Sau khi chúng tôi kết thúc cuộc điện thoại, tôi ngồi lặng người trong 15 phút. Tôi biết ơn Facebook đã cho tôi cơ hội để nói chuyện với một người họ hàng chưa từng gặp mặt, nhưng thật kinh ngạc và bối rối khi mọi chuyện xảy ra như vậy.
Làm thế nào Facebook đã kết nối được chúng tôi với nhau vẫn là một điều bí mật. Bố tôi đã gặp ông bác một lần, sau đám tang của bà ngoại. Họ trao đổi email, và bố tôi đã có số điện thoại của ông ấy. Nhưng cả hai đều không sử dụng Facebook. Kể cả những người thân khác trong gia đình tôi và bà Rebecca Porter.
Được biết, Facebook mua thông tin từ các công ty môi giới dữ liệu và một người trước đây từng làm việc cho công ty biết rõ công cụ này hoạt động như thế nào. Có thể mối liên hệ gia đình đã được phân biệt theo cách đó.
Nhưng khi được hỏi về cách thức đó, người phát ngôn của Facebook cho biết, Facebook không sử dụng thông tin từ môi giới dữ liệu cho "People You May Know".
Vậy Facebook đã sử dụng thông tin gì?
Họ không cho tôi biết những gì tạo ra đề xuất này, vì lý do riêng tư. Người phát ngôn của Facebook nói rằng nếu họ giúp tôi tìm ra mối liên hệ giữa tôi và Rebecca Porter, thì mọi người khác gặp trường hợp tương tự sẽ đều yêu cầu giải thích.
Đó không phải là một lý do thuyết phục. Facebook luôn khiến mọi người tự trao thông tin về bản thân họ mọi lúc; bởi vì thi thoảng lại có người chia sẻ lại thông tin đó?
Lý do khả thi hơn là họ có thể ngại tiết lộ cách hoạt động của những lời gợi ý bởi vì có nhiều đối thủ cạnh tranh của Facebook như LinkedIn và Twitter cũng cung cấp các tính năng tương tự cho người dùng.
Trong một bài phát biểu năm 2010 về PYMK, Phó chủ tịch phụ trách kỹ thuật của Facebook đã giải thích giá trị của nó: "Những người nhiều bạn bè thường sử dụng trang này nhiều hơn". Có một lợi thế cạnh tranh khi làm tốt điều này, nghĩa là Facebook không muốn tiết lộ bất cứ điều gì được đưa vào thuật toán của nó.
Họ giữ kín điều này rất lâu. Trở lại năm 2009, những người dùng nhận được gợi ý kết bạn chính xác đến đáng ngờ rằng Facebook đã dựa vào thông tin liên lạc của họ - dùng để đăng ký tài khoản, mà không biết rằng Facebook sẽ giữ và sử dụng nó.
Mặc dù Facebook đã nói trước về việc sử dụng thông tin liên lạc của họ, nhưng khi được hỏi về vấn đề này trong năm 2009, giám đốc điều hành bảo mật riêng tư, Chris Kelly đã không xác nhận điều gì đang xảy.
Kelly nói với tờ Adweek: "Chúng tôi xin được nhắc lại rằng chúng tôi không chia sẻ chi tiết về thuật toán dùng để xác định phần Đề xuất trên trang chủ".
Có thể nói rằng người dùng vô cùng bực bội với công cụ này, vì họ muốn hiểu sâu hơn về mức độ Facebook biết về các thông tin cá nhân của họ thông qua mạng xã hội. Người phát ngôn nói rằng cần hơn 100 tín hiệu đi vào để đưa ra lời khuyên bạn bè chứ không đơn thuần là vài tín hiệu đơn lẻ có thể kích hoạt hoạt động.
Một trăm dấu hiệu! Tôi đã nói với người phát ngôn họ có thể làm minh bạch hơn nữa không về cách tính năng này hoạt động để người dùng không còn mơ hồ về chúng. Họ nói rằng, gần đây họ đã bổ sung thêm thông tin về "People You May Know" trên trang USA Today.
Trang trợ giúp cung cấp một danh sách ngắn gọn như sau:
"People You May Know" được đề xuất từ những điều như:
- Có bạn bè chung. Đây là lý do phổ biến nhất dẫn tới các đề xuất.
- Là thành viên cùng một nhóm bất kỳ trên Facebook hoặc được gắn thẻ trong cùng một bức ảnh.
- Mạng của bạn (ví dụ: trường học, trường đại học hoặc cơ quan).
- Danh bạ bạn đã tải lên.
Một email được gửi từ người phát ngôn của Facebook đã viết rằng: "Chúng tôi đã lựa chọn liệt kê những lý do phổ biến nhất mà ai đó có thể được gợi ý làm thành một phần của PYMK". Và họ nói với tôi rằng, tôi có thể xoá tính năng đó đi nếu không thích thay vì họ sẽ giải thích cho tôi hiểu rõ hơn về cách tại sao họ có thể kết nối tôi với bà bác của tôi.
Bây giờ, khi tôi nhìn vào đề xuất bạn bè, tôi không còn cảm thấy lo lắng khi nhìn thấy tên của những người lạ. Tôi chỉ có thắc mắc rằng, có bao nhiêu người trong số đó tôi thực sự biết, có bao nhiêu người kết nối được với tôi, có bao nhiêu người trong số đó tôi nên biết.
Nếu bạn đã có những trải nghiệm tương tự với tính năng này hoặc nếu muốn tìm hiểu về PYMK, thì tôi sẵn sàng hỗ trợ các bạn.
