Đóng cửa đầu tiên, mở cửa đầu tiên: Đan Mạch là hình mẫu chống dịch ở châu Âu
Đan Mạch là một trong những nước đầu tiên ở châu Âu đóng cửa các địa điểm công cộng, biên giới, trường học, nhà hàng từ giữa tháng 3.
Theo tờ Financial Times, phản ứng nhanh, mạnh đó đã được đền đáp. Khi số ca mắc COVID-19 giảm sâu, Đan Mạch trong tháng trước đã trở thành quốc gia đầu tiên trong Liên minh châu Âu (EU) mở cửa trường tiểu học.
Cho đến nay, nhà hàng, hiệu cắt tóc, cửa hàng, bảo tàng, vườn thú đều đã được phép mở cửa trở lại. Chính quyền thủ đô Copenhagen cam kết xét nghiệm trên diện rộng để giảm thiểu nguy cơ làn sóng dịch bệnh thứ hai.
Nước láng giềng Thụy Điển từng là tâm điểm chú ý của truyền thông thế giới với cách tiếp cận không đóng cửa, thực hiện miễn dịch cộng đồng. Nhưng các chuyên gia nhìn nhận, phản ứng thận trọng của Đan Mạch mới là trường hợp đối trọng cần chú ý. “Đan Mạch đứng ở nhóm đầu trong số các nước có phản ứng nhanh. Chúng tôi đã xây dựng một lớp bảo vệ khắp đất nước”, ông Riis Paludan, giáo sư chuyên ngành virus và miễn dịch tại Đại học Aarhus chia sẻ.
Tuy nhiên, Giáo sư Paludan cũng cho rằng thách thức lớn nhất đối với Đan Mạch không phải là làn sóng lây nhiễm thứ hai mà là bảo đảm phục hồi kinh tế. Nền kinh tế và văn hóa của quốc gia Bắc Âu này đã chịu tác động rất lớn từ đại dịch. Đan Mạch là quốc gia hướng ngoại và thực tế này giờ đây không còn đúng. Đó là thách thức.
Tính đến 8 giờ ngày 28/5 (giờ Việt Nam), Đan Mạch có 565 ca tử vong vì COVID-19, riêng trong tuần qua chỉ có 12 trường hợp. Con số này đưa tỉ lệ tử vong trên quy mô tổng dân số của Đan Mạch ngang hàng với Đức, bằng 1/4 của Thụy Điển và gấp hai lần Na Uy. Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen trong tháng này đã tuyên bố đại dịch đã được kiểm soát và chính quyền đang đẩy nhanh mở cửa xã hội trở lại.
Công viên, bảo tàng, vườn thú đã được phép mở cửa trở lại vào tuần trước, sớm hơn nhiều tuần so với dự kiến trước đó sau khi các chuyên gia y tế kết luận hệ số lây nhiễm cơ bản không gia tăng trong vòng một tháng kể từ khi trường học mở cửa trở lại. Đan Mạch hiện tập trung nỗ lực để phục hồi nền kinh tế vốn dựa nhiều vào xuất khẩu.
Chính phủ nước này ngày 26/5 cho biết GDP có thể tăng trưởng âm 5,3% trong năm nay. Cùng ngày, Bộ trưởng Tài chính Thụy Điển dự báo mức GDP của nước này có thể tăng trưởng âm 7%. Đan Mạch chủ yếu xuất khẩu dược phẩm và thực phẩm và vì thế mức độ thiệt hại từ đại dịch COVID-19 ít hơn so với Thụy Điển, nước dựa vào xuất khẩu xe hơi, xe tải và công nghiệp nặng.
Ông Henrik Poulsen, Giám đốc điều hành công ty năng lượng tái tạo Orsted, ca ngợi biện pháp quyết đoán của chính phủ, nhờ đó kiểm soát được tình hình. Đây chính là nền tảng để đẩy nhanh mở cửa xã hội và kinh tế, đưa doanh nghiệp hoạt động trở lại bình thường.
Về chính trị, câu hỏi khó khăn nằm ở việc mở cửa biên giới. Các chính trị gia đối lập hối thúc Thủ tướng Frederiksen mở cửa biên giới với Đức và Na Uy để tức thời hồi phục ngành du lịch, đón đầu dòng khách trong mùa hè cao điểm, cũng là nhằm gia tăng dòng lưu chuyển hàng hóa. Nhưng một số đảng cánh hữu lại khuyến nghị không mở cửa biên giới với Thụy Điển, dù vùng hồ Skane giáp ranh với Đan Mạch có tỉ lệ lây nhiễm khá thấp.
Ông Allan Randrup Thomsen, giáo sư chuyên ngành virus tại Đại học Copenhagen lo ngại rằng tập trung quá nhiều vào hồi phục kinh tế và mở cửa có thể đẩy Đan Mạch vào tình cảnh thiếu cảnh giác, đề phòng.
Ông nói: “Vấn đề là nếu chúng ta nới lỏng quá nhanh, người dân dễ có cảm giác cho rằng mọi chuyện đã qua và nhìn nhận mọi thứ có thể quay trở lại như xưa. Quan ngại chính của tôi không phải là mở cửa vật lý, mà là tác động trong hành vi”. Ông cũng lấy dẫn chứng người Đan Mạch đã không còn quan tâm đến việc rửa tay như thời điểm một tháng trước.
Theo ông Paludan, hiện còn quá sớm để khẳng định Thụy Điển hay Đan Mạch xử lý đại dịch tốt hơn, nhưng có một điều là cách tiếp cận "lai" ở Bắc Âu có thể sẽ phát huy hiệu quả. “Các bạn hoàn toàn có thể lý luận rằng nếu lần sau có đại dịch, biện pháp đúng đắn sẽ là điều gì đó hòa trộn giữa Đan Mạch và Thụy Điển – tức là có đóng cửa, nhưng không phải đóng toàn bộ”, Giáo sư Paludan nêu quan điểm.
