Huro - công ty Việt Nam đóng vai trò gì trong nghiên cứu sản phẩm phòng ngừa Covid-19 tại Anh?

Hai công ty của Anh là SporeGen và Destiny Pharma vừa công bố dự án nghiên cứu, phát triển và sản xuất thuốc phòng và điều trị Covid-19 mang tên SPOR-COV với sự tài trợ của chính phủ nước này, cũng như có sự tham gia của một doanh nghiệp Việt Nam là Huro Probiotics (một thành viên của Tập đoàn PAN) với vai trò nhà cung cấp nguyên liệu và phát triển công nghệ sản xuất chuẩn hóa ở quy mô công nghiệp. Chúng tôi đã có cuộc phỏng vấn với Giáo sư Simon Cutting - CEO SporeGen (Anh) về vai trò của đối tác Việt Nam trong dự án này.

- Ông có thể cho biết điểm khác nhau giữa sản phẩm SPOR-COV đang nghiên cứu so với vaccine?

- SPOR-COV được phát triển từ một công thức độc quyền của SporeGen dựa trên chủng vi khuẩn không gây bệnh nhằm kích thích hệ miễn dịch tự nhiên. Đây là tuyến phòng thủ đầu tiên có khả năng chống lại những bệnh truyền nhiễm có hại đối với cơ thể. Trong khi đó, việc dùng vaccine là cách miễn dịch đặc hiệu.

Bằng cách kích thích hệ miễn dịch tự nhiên, thẩm thấu qua lớp niêm mạc ở mũi, SPOR-COV có thể giúp cơ thể tăng cường khả năng bảo vệ trước virus SARS-CoV-2 sau một thời gian ngắn sử dụng, có thể là một vài ngày. Với cơ chế này, SPOR-COV cũng có thể giảm khả năng nhiễm những loại virus gây bệnh khác liên quan đến đường hô hấp. Chúng tôi đã có những bằng chứng rõ ràng cho thấy tính hiệu quả của phương pháp này. Từ những cơ sở vừa nêu, chúng tôi tin rằng công thức SPOR-COV phù hợp dùng để phòng ngừa SARS.

- Cụ thể, điểm mạnh của SPOR-COV trong việc phòng ngừa Covid-19 là gì?

- Như tôi vừa nói, SPOR-COV là một cách tiếp cận khác trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp khi chúng ta chưa có một vũ khí đặc hiệu là vaccine để phòng chống.

Như chúng ta đã biết, đáp ứng miễn dịch tự nhiên là phản ứng nhanh của cơ thể trước một tác nhân gây bệnh. Hệ miễn dịch tự nhiên có vai trò rất quan trọng giúp ngăn chặn sự xâm nhập của virus ở giai đoạn đầu. Đồng thời, hệ miễn dịch tự nhiên có khả năng tương tác với hệ miễn dịch đặc hiệu ở giai đoạn tiếp theo, do đó làm tăng hiệu quả đáp ứng miễn dịch bảo vệ cơ thể.

Ưu điểm của SPOR-COV chính là sản phẩm kích thích hệ miễn dịch tự nhiên nên có khả năng chống lại không chỉ Covid-19 mà còn cả những virus gây bệnh khác liên quan đến hô hấp, có thể là cúm hay virus hợp bào hô hấp (RSV). Phương pháp này không chỉ miễn nhiễm trước một chủng virus như vaccine mà còn có thể bảo vệ cơ thể trước nhiều chủng đột biến. Đồng thời, SPOR-COV được sử dụng qua đường niêm mạc nên an toàn hơn đường tiêm như vaccine. Bên cạnh đó, sản phẩm còn có thể bảo quản ở nhiệt độ thường mà không yêu cầu dây chuyền lạnh, có thể sản xuất nhanh, số lượng lớn với giá thành rất rẻ. Như vậy, sản phẩm có thể sử dụng đại trà cho tất cả mọi người, đặc biệt là ở những nước có thu nhập còn thấp, thích hợp cho những trường hợp khẩn cấp hoặc dịch bùng phát.

- Dự án hiện đang chuẩn bị cho giai đoạn tiền lâm sàng, vậy bước tiếp theo là gì?

- Đúng như bạn nói, dự án đang trong quá trình thử nghiệm tiền lâm sàng, đánh giá mức độ an toàn, khả năng bảo vệ của sản phẩm để chống lại virus SARS-COV-2 trên động vật, hoàn thiện quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn thực hành sản xuất tốt (GMP). Đây là một trong những tiêu chuẩn bắt buộc đòi hỏi cho sản xuất dược phẩm như SPOR-COV. Ngoài ra, chúng tôi cũng sẽ triển khai nghiên cứu về độc tính, trước khi thử nghiệm trên người trong thời gian 18 tháng.

- Huro Probiotics - thành viên tập đoàn PAN là doanh nghiệp Việt Nam, cũng là đơn vị ngoài EU duy nhất tham gia vào dự án. Vai trò của đơn vị này như thế nào, thưa ông?

- Huro Probiotics đóng vai trò là nhà cung cấp nguyên liệu và phát triển công nghệ sản xuất chuẩn hóa ở quy mô công nghiệp theo tiêu chuẩn GMP. Đây là bước quan trọng để tạo ra SPOR-COV thành phẩm. Đồng thời, nguồn nguyên liệu do Huro Probiotics cung cấp còn dùng vào việc nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng trên người sau khi nghiên cứu đánh giá tiền lâm sàng thành công. Thêm nữa, sau khi tất cả các giai đoạn nghiên cứu hoàn tất, Huro Probiotics còn được nhận chuyển giao công nghệ, nội địa hóa sản xuất phục vụ trong nước và xuất khẩu thành phẩm SPOR-COV.

- Lý do nào khiến SporeGen lựa chọn Huro Probiotics mà không phải là 7 doanh nghiệp EU còn lại trong cuộc đua trở thành nhà cung cấp nguyên liệu cho dự án?

- Để được Chính phủ Anh chấp thuận và tài trợ cho dự án thì bản thân SporeGen và Destiny Pharma phải tìm được đối tác sản xuất nguyên liệu phù hợp nhất để phục vụ hoạt động thử nghiệm. Sau khi làm việc với 8 công ty, chúng tôi thấy rằng Huro Probiotics phù hợp nhất. Vì lợi thế lớn nhất của họ là cơ sở vật chất và khả năng tăng công suất nhà máy sau khi chế phẩm SPOR-COV được thử nghiệm lâm sàng thành công, đáp ứng nhu cầu điều trị Covid-19 rất lớn hiện nay. Một lý do khác nữa, Huro Probiotics có đội ngũ cán bộ chủ chốt và hợp tác tốt với những chuyên gia ở Việt Nam có kinh nghiệm, hiểu biết và nắm được những tiêu chuẩn của EU - tức là ở mức độ cao nhất thế giới và có kinh nghiệm làm việc đạt tiêu chuẩn GMP.

- Với sự hợp tác lâu dài cùng Huro Probiotics, ông đánh giá thế nào về năng lực của những công ty công nghệ cao đến từ Việt Nam? Họ có thể cạnh tranh trên thị trường toàn cầu, đặc biệt là trong dự án khoa học?

- Huro Probiotics đã cho thấy rằng họ có đủ năng lực để tham gia vào các dự án nghiên cứu quốc tế quy mô lớn, như dự án nghiên cứu, phát triển và sản xuất thuốc phòng, chống dịch Covid-19 này. Doanh nghiệp Việt còn cho thấy sự tự tin, kinh nghiệm chuyên môn và kỹ năng để làm việc với đối tác đến từ EU như Destiny Pharma hay SporeGen. Đặc biệt, công ty thành viên của tập đoàn PAN còn cho thấy rằng họ không ngại những tiêu chuẩn cao nhất thế giới.

Ngoài ra, tôi cho rằng những chính sách khuyến khích từ nhà nước, tạo thuận lợi về môi trường đầu tư kinh doanh thì doanh nghiệpđều có cơ hội phát triển, vươn ra toàn cầu trong bối cảnh hội nhập, đặc biệt là khi EVFTA có hiệu lực từ 1/8 vừa qua. Điều này cực kỳ quan trọng với doanh nghiệp công nghệ sinh học, đặc biệt là vi sinh Việt Nam.

Với tiền đề cơ sở kết quả hợp tác đã có giữa viện và hai doanh nghiệp tư nhân thì tôi tin rằng việc hợp tác không chỉ dừng lại ở việc sản xuất thuốc phòng Covid-19 mà cả những loại thuốc khác điều trị những bệnh về hô hấp nữa như tôi đã chia sẻ ở trên.

Giáo sư Simon Cutting sinh ra và lớn lên tại Anh. Ông tốt nghiệp Đại học Harvard (Mỹ) và có 7 năm nghiên cứu ở phòng thí nghiệm của Giáo sư vi sinh hàng đầu thế giới - Richard Losick tại đây. Ông sau đó nhận bằng Tiến sĩ vi sinh tại Đại học Oxford (Anh), chuyên nghiên cứu về Bacillus Subtilis (trực khuẩn suptilit), là sáng lập viên Viện nghiên cứu SporeGen, chuyên nghiên cứu về ứng dụng bào tử vi sinh với nhiều công trình nghiên cứu vi sinh học ở cả Anh và Mỹ. Tại Việt Nam, Giáo sư Cutting đã tham gia giảng dạy các khóa học về sinh học phân tử tại một số trường đại học và học viện khoa học, trong đó có viện Pasteur Nha Trang. Ngoài ra, ông còn đào tạo cho 5 tiến sĩ đầu ngành vi sinh học và giúp nhiều nhà khoa học trẻ có cơ hội tiếp cận với ngành vi sinh thế giới thông qua việc kết nối với nhiều quỹ giáo dục toàn cầu.

PV