Chân dung cha đẻ thuốc trị Covid-19 molnupiravir: Cặp vợ chồng tiến sĩ giúp 'lấp lỗ hổng lớn' trong tủ thuốc chống đại dịch

Tờ WSJ cho biết, viên thuốc nang màu cam sáng có tên molnupiravir có thể biến đổi phương pháp điều trị Covid-19 vốn hoàn toàn không được nhắc tới vào tháng 1/2020 khi đại dịch đang bùng phát.

Tuy nhiên, Wayne Holman đã có một linh cảm. Loại thuốc kháng vi-rút, được phát hiện bởi một nhà khoa học ở Đại học Emory đã chống lại được hai loại vi-rút coronavirus trong các thí nghiệm trong phòng thí nghiệm. "Vậy thì nó cũng có thể chống lại được loại vi-rút coronavirus mới", ông nghĩ. Kết quả là Ridgeback Biotherapeutics LP - công ty do Tiến sĩ Holman và vợ ông, Wendy Holman thành lập, đã cấp phép bản quyền cho loại thuốc này.

"Chúng tôi nghĩ rằng điều này nên được thực hiện ngay cả khi có rủi ro", Tiến sĩ Holman nhớ lại. "Chúng tôi nhận ra rằng thực sự không thể chờ đợi thêm nữa". 

Ridgeback đã tiếp tục phát triển molnupiravir với sự hợp tác của gã khổng lồ dược phẩm Merck. Loại thuốc này đã được các cơ quan quản lý ở Vương quốc Anh và Đan Mạch cho phép sử dụng cho người lớn có nguy cơ cao như một phương pháp điều trị và nó có thể được cấp phép trong tháng này để sử dụng tương tự ở Mỹ.

Cùng với thuốc kháng vi-rút từ Pfizer cũng đang được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm xem xét, molnupiravir có thể lấp đầy một lỗ hổng lớn trong tủ thuốc chống đại dịch: Một viên thuốc mà những người mới bị nhiễm có thể uống tại nhà để giảm bớt các triệu chứng và tránh phải nhập viện.

Cuộc hành trình kéo dài gần hai năm của loại thuốc này từ một phòng thí nghiệm ở trường đại học là liều thuốc giải độc đại dịch nhanh và bất ngờ mới nhất. 

Có một điều chắc chắn là nhu cầu về các loại thuốc mà mọi người có thể dễ dàng sử dụng tại nhà để ngăn ngừa việc bệnh tình của họ trở nên tồi tệ hơn, đặc biệt là với biến thể Omicron hiện đang lan rộng. Nhiều chuyên gia y tế cho rằng có thể sẽ có một vị trí quan trọng cho molnupiravir trong kho vũ khí y học chống Covid-19. 

Các nhà khoa học nói rằng thuốc kháng vi-rút Covid-19 cuối cùng có thể được sử dụng kết hợp với nhau, để ngăn vi-rút phát triển khả năng kháng thuốc. Molnupiravir có thể đạt doanh thu 6 tỷ USD trên toàn thế giới trong năm tới, trong khi Paxlovid có thể đạt 18 tỷ USD, theo các nhà phân tích từ JPMorgan Chase & Co.

Tiến sĩ Holman, 49 tuổi, là một bác sĩ điều hành quỹ đầu tư của riêng mình có tên Ridgeback Capital, chuyên đầu tư vào các công ty công nghệ sinh học. Wendy Holman, 46 tuổi, lãnh đạo các khoản đầu tư chăm sóc sức khỏe cho Ziff Brothers Investments, văn phòng dành cho một trong những gia đình giàu có nhất nước Mỹ.

Cặp đôi gặp nhau trong tại một hội nghị về ung thư. Sau này, họ cùng sử dụng tài sản cá nhân của họ để thành lập Ridgeback Biotherapeutics, có trụ sở tại Miami, vào năm 2016. Holman, người đã rời bỏ vị trí đầu tư của mình, cho biết cô muốn có một sự nghiệp mới mà cô ấy có thể áp dụng các kỹ năng của mình "để có tác động trực tiếp đến sức khỏe và sự đau khổ của con người". 

Mục tiêu của họ: Phát triển các loại thuốc chữa bệnh truyền nhiễm đang thiếu phương pháp điều trị.

Các loại thuốc điều trị bệnh truyền nhiễm mới nổi thường thu hút ít nhà đầu tư, bởi vì thị trường thương mại cho chúng thường nhỏ và khó dự đoán. Chưa kể nhu cầu thường cạn kiệt khi dịch bệnh thuyên giảm.

Holmans tìm thấy molnupiravir trong khi tìm kiếm một loại thuốc chữa bệnh Ebola mới. Holman đã tham dự cùng một hội nghị chăm sóc sức khỏe ở San Francisco vào tháng 1/2020 với người phát hiện ra ma túy là George Painter. Ông là giám đốc điều hành của Drug Innovation Ventures tại Emory LLC, hay Drive, một công ty công nghệ sinh học phi lợi nhuận tại Đại học Emory ở Atlanta.

Thuốc kháng vi-rút rất khó phát triển. Chúng được thiết kế để cản trở chu kỳ sinh sản của vi rút. Nhưng vi rút có ít khối cấu tạo protein của riêng chúng. Thách thức đối với các nhà khoa học là phát minh ra loại thuốc tấn công virus mà không gây hại cho vật chủ là con người.

Tiến sĩ Painter, một cựu giám đốc điều hành ngành dược phẩm và là nhà phát minh ra nhiều loại thuốc, bao gồm cả thuốc điều trị HIV và viêm gan B, đã nghiên cứu về thứ sẽ trở thành molnupiravir từ năm 2013 với tên gọi EIDD-2801. Với sự tài trợ của chính phủ nhiều hơn trong vài năm tới, Tiến sĩ Painter và các nhà khoa học khác nhận thấy rằng nó có tác dụng trong các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm chống lại nhiều loại virus, bao gồm cả Ebola. Nó cũng hoạt động chống lại coronavirus đã gây ra dịch bệnh hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng và hội chứng hô hấp Trung Đông, cũng như bệnh cúm.

Vào cuối tháng 1/2020, Holmans và các nhà khoa học tại Emory đã nhận thấy rõ rằng vi rút coronavirus mới có thể sẽ lây lan rộng rãi. Sẽ mất nhiều tháng để có thể có vắc-xin, nếu chúng hoạt động.

Cô Holman và một nhóm nhân viên Ridgeback vội vã đến Atlanta, nơi họ dành tám giờ trong một phòng họp nhỏ với các nhà khoa học đang nghiên cứu dữ liệu EIDD-2801.

Trở lại Miami, Tiến sĩ Holman đã đào sâu vào một tập tài liệu dày các nghiên cứu về thuốc kháng vi-rút. Dữ liệu có vẻ đáng khích lệ: Thuốc đã hoạt động chống lại hai vi rút coronavirus khác khi được thử nghiệm trên chuột và mọi người có thể sẽ không cần một liều lượng lớn như động vật trong phòng thí nghiệm.

Để bắt đầu sớm nhất có thể, Holman đã tìm kiếm rất nhiều công ty để điều chế và sản xuất loại thuốc này trước khi thỏa thuận với công ty công nghệ sinh học Emory được hoàn tất. Nếu thuốc được chứng minh là có tác dụng an toàn, Holmans muốn thực hiện một triệu liệu trình điều trị.

Vào tháng 3/2020, Ridgeback đã cấp phép cho thuốc kháng vi-rút và thành lập quan hệ đối tác với Emory để phát triển EIDD-2801. Cả Emory và Ridgeback đều không tiết lộ các điều khoản.

EIDD-2801 cần có tên thật. Tiến sĩ Holman nghĩ về Thor, siêu anh hùng Marvel Comics trong những bộ phim mà ông đã xem cùng các con của mình. Thor sử dụng một chiếc búa dày có sức mạnh đặc biệt. Nó được gọi là mjolnir.

Khi Covid-19 lan rộng, rõ ràng là một triệu liệu trình điều trị sẽ hết nhanh chóng và các nhà sản xuất thuốc đang cạnh tranh để giành không gian sản xuất và nguồn cung cấp. Hai vợ chồng Holman quyết định Ridgeback sẽ cần làm việc với một nhà sản xuất thuốc lớn. Merck sẽ tiếp tục chi hàng trăm triệu USD để nâng cấp và mở rộng quy mô các nhà máy sản xuất. 

Holmans muốn có một đối tác không chỉ nhanh chóng tiến hành thử nghiệm và sản xuất molnupiravir mà còn đầu tư vào việc sản xuất trước khi biết liệu thuốc có hiệu quả hay không. Ngoài ra, cặp đôi cũng muốn làm việc với một công ty sẽ cấp phép loại thuốc này cho các nhà sản xuất thuốc gốc để cung cấp loại thuốc này với giá cả phải chăng ở các nước nghèo.

Vào tháng 5/2020, Merck và Ridgeback đã công bố sự hợp tác của họ, tạo ra một cuộc chạy đua để kiểm tra thêm loại thuốc này và tạo ra 10 triệu liều vào cuối năm 2021. Merck đã giành được quyền trên toàn thế giới đối với molnupiravir để thanh toán cho Ridgeback và thỏa thuận phân chia lợi nhuận.

Sự phát triển của molnupiravir sẽ trở thành một trong những loại thuốc nhanh nhất trong lịch sử 130 năm của Merck, nhà phát triển lâu năm về thuốc kháng vi-rút HIV và các bệnh khác.

Nguồn: WSJ

Phương Linh