Câu chuyện Tiktok báo hiệu thế giới đang bước vào một cuộc đại chiến công nghệ mới
"Mọi thứ ngày càng trở nên khó khăn hơn cho sự tồn tại của các nền tảng công nghệ toàn cầu", Chuyên gia Dipayan Ghosh của Havard Kennedy School ngậm ngùi nói.
Theo hãng tin CNN, các quốc gia và công ty trên thế giới đang bị cuốn vào cuộc chiến công nghệ trong tương lai giữa 2 nước Mỹ-Trung, qua đó buộc họ phải lựa chọn quan điểm, khiến gián đoạn chuỗi cung ứng cũng như đẩy nhiều công ty ra khỏi các thị trường tiềm năng.
Ví dụ điển hình là Tiktok, một ứng dụng phổ biến được hàng trăm triệu người dùng yêu thích, nhất là ở Ấn Độ và Mỹ hiện đang trở thành nạn nhân của cuộc chiến công nghệ. Ứng dụng này có chủ sở hữu là công ty Trung Quốc nhưng CEO lại là người Mỹ.
Tháng 6/2020, ứng dụng này bị cấm ở Ấn Độ do căng thẳng Trung-Ấn tại biên giới. Thế rồi gần đây, chính phủ Mỹ cũng tuyên bố sẽ xem xét cấm Tiktok bởi chúng có khả năng đe dọa đến an ninh quốc gia. Mới đây, công ty cũng tuyên bố sẽ xem xét rời trụ sở khỏi Hong Kong do lo ngại về những bất ổn địa chính trị tại đây.
"Mọi thứ ngày càng trở nên khó khăn hơn cho sự tồn tại của các nền tảng công nghệ toàn cầu", Chuyên gia Dipayan Ghosh của Havard Kennedy School ngậm ngùi nói.
Trong số những xung đột về địa chính trị, cuộc chiến công nghệ Mỹ-Trung được coi là tâm điểm khiến hàng loạt công ty đa quốc gia phải lao đao. Hai cường quốc trên thế giới đang cạnh tranh nhau về trí thông minh nhân tạo, mạng 5G cùng nhiều kỹ thuật khác và hệ quả là hàng loạt những đòn trừng phạt hướng đến các công ty công nghệ của nhau.
Mặc dù mối liên kết kinh tế Mỹ-Trung đã kéo dài nhiều năm nhưng những căng thẳng gần đây về đã buộc chính phủ 2 nước cũng như nhiều doanh nghiệp phải xem xét lại mối hợp tác làm ăn này.
Không những vậy, hàng loạt quốc gia và công ty bị buộc lựa chọn phe nếu không muốn chịu ảnh hưởng lây từ cuộc xung đột này. Bằng chứng rõ nhất là việc Anh phải xem xét lại quyết định cho hãng Huawei của Trung Quốc góp phần xây dựng hệ thống 5G tại đây. Động thái trên diễn ra sau khi phía Mỹ liên tục nhắm các đòn trừng phạt vào Huawei, qua đó cấm hàng loạt hãng cung cấp chip điện tử cho công ty này với cáo buộc chính quyền Bắc Kinh đứng đằng sau những hoạt động của doanh nghiệp.
Đối thủ
Mỹ và Trung Quốc từ lâu đã có quan điểm khác nhau về công nghệ. Trong khi IBM và Microsoft đi đầu về cách mạng công nghệ Mỹ thập niên 1980 thì Trung Quốc lại xây dựng thành công hệ thống tường lửa, qua đó kiểm soát chặt chẽ những ứng dụng, nội dung hay công ty công nghệ nào được phép hoạt động trên thị trường này.
Nhờ sự bùng nổ về kinh tế cũng như kỹ thuật sau nhiều năm sản xuất, gia công cho Mỹ, nền công nghệ Trung Quốc bắt đầu cất cánh mạnh mẽ với bản kế hoạch "Made in China 2025". Chính quyền Bắc Kinh đặt tham vọng không phải phụ thuộc vào các hãng công nghệ nước ngoài nữa khi đầu tư hàng tỷ USD cho các lĩnh vực như viễn thông không dây, siêu chip điện tử hay tự động hóa. Năm 2019, Trung Quốc nhập khẩu tới 306 tỷ USD chip điện tử, chiếm 15% tổng giá trị nhập khẩu của nước này.
Đáp lại, chính phủ Mỹ cố gắng hạn chế sự trỗi dậy của Trung Quốc. Nhà Trắng đã cáo buộc Trung Quốc đánh cắp công nghệ của Mỹ, đồng thời kích động cuộc chiến thương mại khiến nền kinh tế thế giới đầy biến động kể từ năm 2018. Chính quyền Washington đã liên tục nhắm đến các tập đoàn công nghệ Trung Quốc cũng như giới hạn họ tiếp cận được với nguồn vốn Mỹ bất chấp việc Trung Quốc giải thích những công nghệ mà họ có được là do chuyển giao theo hợp đồng thỏa thuận giữa 2 bên.
Với sự căng thằng leo thang như trên, việc hợp tác công nghệ tầm quốc tế dường như sẽ ngày càng khó khăn hơn và có khả năng biến mất.
Theo tập đoàn Eurasia Group, bức tường ngăn cách giữa 2 nền kinh tế lớn trên sẽ buộc nhiều nước hay doanh nghiệp phải lựa chọn phe nếu không muốn nhận những hậu quả trừng phạt.
"Cả Mỹ và Trung Quốc đều thể hiện rõ họ sẵn sàng sử dụng thương mại và chuỗi cung ứng làm chiến trường để cạnh tranh lẫn nhau", báo cáo của Eurasia nhấn mạnh.
Chuyên gia Samm Sacks của Paul Tsai China Center nhận định các tập đoàn công nghệ hiện nay sẽ bị dán nhãn quốc gia và theo quan điểm nào trong cuộc chiến hiện nay thay vì được coi là một người chơi tự do trên thị trường toàn cầu như cách đây 10 năm.
Có lẽ, Huawei là doanh nghiệp hiểu rõ điều này nhất. Chính quyền Washington đã gây áp lực hơn 1 năm nay lên tập đoàn công nghệ Trung Quốc này. Tại Châu Âu, một số nước đã thỏa hiệp với Mỹ. Ví dụ như Anh đã nêu ở trên hay Italy loại bỏ Huawei khỏi dự án đấu thầu cung cấp thiết bị 5G.
Trong khi đó tại các điểm nóng khác trên thế giới, nhiều hãng công nghệ Trung Quốc cũng không dễ dàng. Tại Ấn Độ, việc Tiktok bị cấm đã khiến ứng dụng nội địa của nước này là Chingari nhanh chóng chiếm lĩnh thị phần.
Rút lui hoặc tái cơ cấu
Theo Giáo sư Michael Witt của INSEAD, các tập đoàn công nghệ hiện nay sẽ buộc phải từ bỏ nhiều thị trường hoặc chấp nhận tái cơ cấu đến một mức độ phù hợp tiêu chuẩn cho cả 2 bên.
Ví dụ trong khi Huawei chấp nhận mất một số thị trường để giữ quan điểm thì Tiktok lại đang cố gắng tái cơ cấu nhằm giữ thị phần. Dù được sở hữu bởi hãng ByteDance có trụ sở ở Bắc Kinh nhưng Tiktok đang cố gắng tách rời khỏi công ty mẹ nhằm tránh bị lây lan trong cuộc chiến công nghệ Mỹ-Trung.
Vào tháng 5/2020, Tiktok thuê cựu CEO của Disney là ông Kevin Mayer về làm giám đốc điều hành, đồng thời liên tục nhấn mạnh rằng trung tâm dữ liệu của hãng nằm ngoài biên giới Trung Quốc.
Thậm chí tờ Wall Street Journal dẫn nguồn tin thân cận cho biết ByteDance đang có kế hoạch chuyển trụ sở ra nước ngoài nhằm tránh phải chịu các chế tài từ cuộc xung đột. Phát ngôn viên của Tiktok thừa nhận với hãng tin CNN rằng công ty họ đang xem xét tái cấu trúc lại.
"Việc liên quan quá nhiều đến chính phủ Trung Quốc đã khiến Huawei bị loại khỏi nhiều thị trường. Tôi cho rằng Tiktok nhận thức được vấn đề và không muốn đi theo vết xe đổ", Giáo sư Witt nhận định.
