"Ma trận" thực phẩm chức năng: Cần siết chặt khâu hậu kiểm

Theo ông Vương Trí Dũng, qua kiểm tra 20 doanh nghiệp kinh doanh thực phẩm chức năng trên địa bàn Hà Nội thì có 10 doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm.

Không những thế, ​nhiều sản phẩm có chỉ tiêu hàm lượng các chất không đạt như công bố, thậm chí không phát hiện hoạt chất chính được công bố trong sản phẩm​. Điều này cho thấy một thực trạng rất đáng lo ngại về ​​việc kinh doanh thực phẩm chức năng ​hiện nay.

Để làm rõ hơn về thị trường thực phẩm chức năng ​cũng như công tác kiểm tra, kiểm soát đối với mặt hàng này, ông Vương Trí Dũng, Phó Chi Cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội đã có cuộc trao đổi với VietnamPlus.

- ​Mặt hàng thực phẩm chức năng đã khá quen thuộc với người tiêu dùng, tuy nhiên thời gian qua đã có nhiều vụ việc nổi cộm liên quan đến chất lượng, vậy ông có thể đánh giá như thế nào về việc ​kiểm soát hiện nay?

Ông Vương Trí Dũng: Trong vòng 2 năm trở lại đây, hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng bùng nổ rất rõ nét, kể cả về quy mô, số lượng đến chủng loại.

Trên địa bàn Hà Nội có trên 90% doanh nghiệp, cửa hàng kinh doanh thực phẩm thì hầu hết cũng kinh doanh thêm thực phẩm chức năng, thậm chí nhiều đơn vị hoạt động kinh doanh thực phẩm nhưng sau một thời gian cũng chuyển sang buôn bán thực phẩm chức năng từ nhiều nguồn.

Qua các cuộc kiểm tra hơn 100 cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn thành phố Hà Nội, trong đó có lấy mẫu hơn 20 cơ sở. Kết quả lấy mẫu của các đơn vị nhập khẩu từ Úc, Mỹ... thì bước đầu phát hiện ​nhiều sản phẩm không có hoạt chất chính.

Còn đối với một số đơn vị sản xuất gia công trên địa bàn Hà Nội, đơn cử như tại Công ty KingPhar, qua kiểm tra 5 mẫu sản phẩm thì có tới 3 mẫu không đạt yêu cầu chất lượng. Đáng chú ý là có những loại sản phẩm còn không có cả hoạt chất chính​.

Như vậy, có thể nói vấn đề hậu kiểm, kiểm soát chất lượng trong khâu sản xuất thực phẩm chức năng là vấn đề lớn cần đặt ra cho các đơn vị chức năng để ​xử lý lĩnh vực này.

- Mức độ ​sai phạm hiện nay qua thực tế kiểm tra, kiểm soát thị trường đối với địa bàn Hà Nội như thế nào?

Ông Vương Trí Dũng: Trong 20 đơn vị mà lực lượng Quản lý thị trường kiểm tra, chúng tôi đánh giá có tới 10 đơn vị vi phạm ​(chiếm tới 50%). Trong đó khâu vi phạm chủ yếu là việc ghi nhãn hàng hóa không đúng so với công bố.

Bên cạnh đó, ​hoạt động quảng cáo nhiều sản phẩm cũng không đúng với công bố, ​ngoài ra nhiều sản phẩm đi lấy mẫu ​có chất lượng không đạt so với công bố mà họ đã đăng ký.

Đối với việc công bố chất lượng không đúng, thì phải làm rõ vấn đề này nằm ở khâu nào. Cụ thể là làm rõ do khâu kinh doanh, bảo quản không đúng hay do khâu sản xuất, hoặc do khâu cung ứng vật tư nguyên liệu không bảo đảm. ​

- Ông có thể nói rõ hơn về việc hậu kiểm các đơn vị đã được cấp phép để sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng được thực hiện như thế nào?

Ông Vương Trí Dũng: Về việc hậu kiểm đối với chất lượng hàng hóa khi lưu thông liên quan đến nhiều cơ quan chức năng nhưng vai trò chính là kiểm soát chất lượng chuyên ngành của lĩnh vực y tế. Lực lượng quản lý thị trường cũng là một đơn vị có chức năng kiểm tra chất lượng hàng hóa khi lưu thông.

Tuy nhiên, lực lượng Quản lý thị trường chỉ căn cứ vào các công bố chất lượng, các tiêu chuẩn công khai minh bạch của Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế).

Thực tế, một số đơn vị công bố chất lượng khi đưa vào lưu thông thì thiếu các thành phần cấu tạo hoặc không có hoạt chất chính như quảng cáo hoặc công bố. Chúng tôi cho rằng, vấn đề này có liên quan đến công tác kiểm soát chất lượng của chính doanh nghiệp, cũng như công tác hậu kiểm của các cơ quan chức năng.

Ngoài ra, việc hậu kiểm ​còn phải nằm cả ở đơn vị sản xuất ​​vì thế cần rất minh bạch, tiêu chuẩn ​đúng như đã đăng ký.​

Theo quy định của Cục An toàn thực phẩm, các quy định về công bố chất lượng sản phẩm thì khá thuận tiện, tuy nhiên hiện nay việc mới chỉ dừng lại khi các đơn vị đủ các giấy tờ có liên quan đến việc cấp công bố thì sẽ được công bố chất lượng.

Còn việc đánh giá thực sự các sản phẩm ấy cũng như kiểm tra lại chất lượng ​thì vẫn trông cậy vào công tác hậu kiểm.

Vì thế việc hậu kiểm sau cấp phép, hậu kiểm sau sản xuất hay ở khâu nhập khẩu ​cần phải chủ động chứ không phải đợi đến khi có các vấn đề của công luận hoặc có các hậu quả của pháp lý thì mới hậu kiểm.

- ​Đối với thực phẩm chức năng được nhập ​bằng hình thức xách tay sẽ được quản lý ra sao?

Ông Vương Trí Dũng: Trong các vấn đề kiểm soát hiện nay, khó khăn là thực phẩm được nhập khẩu xách tay đặc biệt là từ Úc, Mỹ, Nhật. Đây là vấn đề thực tiễn và khá nan giải trong công tác kiểm soát nhất là khi họ bán trên mạng và bán truyền tay, vì thế với những việc này có hai vấn đề, một là liên quan đến chất lượng, hai là liên quan đến kiểm soát để bảo đảm sự công bằng trong việc thực hiện nghĩa vụ với nhà nước.

Với trách nhiệm này có liên quan đến nhiều đơn vị nhưng trong đó có lực lượng Quản lý thị trường, chúng tôi đã có các chương trình báo cáo Ban 389 để xây dựng các kế hoạch kiểm tra đồng bộ đối với các đơn vị có liên quan đến lĩnh vực này.

Tuy nhiên việc kiểm tra với các mặt hàng xách tay thì điều cần nhất là có sự đồng tình ủng hộ của người tiêu dùng và không tiếp tay tiêu thụ các sản phẩm không rõ nguồn gốc và mua bán không có hóa đơn chứng từ quy định.

Như vậy khi có vấn đề xảy ra thì mới có cơ sở pháp lý để đấu tranh còn trách nhiệm của các cơ quan kiểm tra là thông tin công khai và xử lý với các đối tượng này...

- Trước thực tế hiện nay, ông có khuyến cáo gì đối với người tiêu dùng khi lựa chọn mặt hàng thực phẩm chức năng?

Ông Vương Trí Dũng: Thực phẩm chức năng đã được Bộ Y tế quy định và xếp vào nhóm là sản phẩm hỗ trợ, không thay thế thuốc, không có nội dung giống như một số quảng cáo.

Thứ 2 là người kinh doanh rất lưu ý khi mua bán phải đọc kỹ trên nhãn hàng hóa và nhất thiết lấy các chứng từ hóa đơn vì đây là khâu giúp cho lực lượng chức năng cũng như các đơn vị, nhận diện các đối tượng vi phạm.

Hiện nay Ban chỉ đạo 389 Trung ương đã có chỉ đạo về lập số máy nóng của các Ban chỉ đạo 389 của các địa phương để tiếp nhận và xử lý các vấn đề này, đây cũng là một kênh để đấu tranh, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

- Xin cảm ơn ông./.

Theo Đức Duy