Căn bệnh ung thư từng đoạt mạng 930.000 người/năm: 3 điều bác sĩ khuyên nên NGỪNG ngay trước khi quá muộn
Ung thư đại trực tràng – “kẻ giết người thầm lặng” – đang trở thành một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu thế giới. Điều đáng nói, căn bệnh này liên quan chặt chẽ đến lối sống và chế độ ăn hàng ngày, nghĩa là hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu thay đổi sớm.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2020 có hơn 930.000 người tử vong vì ung thư đại trực tràng, chiếm gần 10% tổng số ca tử vong do ung thư toàn cầu. Dự báo đến năm 2040, con số này có thể tăng lên tới 1,6 triệu ca mỗi năm – tương đương gần bằng dân số của một thành phố lớn.
Điều đáng nói, ung thư đại trực tràng không chỉ xảy ra ở người cao tuổi như trước, mà đang trẻ hóa nhanh chóng. Tại châu Á, ngày càng nhiều bệnh nhân dưới 40 tuổi được chẩn đoán mắc bệnh do lối sống tĩnh tại, ăn uống kém lành mạnh và căng thẳng kéo dài.
“Căn bệnh này phát triển âm thầm trong nhiều năm, chỉ biểu hiện rõ khi đã ở giai đoạn muộn,” bác sĩ nội soi tiêu hóa Nguyễn Minh Tân (Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM) cảnh báo trên Vietnamnet. “Vì vậy, phòng ngừa sớm và điều chỉnh lối sống chính là chìa khóa quan trọng nhất.”
Ba “không” để tránh xa ung thư đại trực tràng
1. Không ngồi quá lâu – thói quen nhỏ, hậu quả lớn
Nhiều người nghĩ ngồi lâu chỉ gây đau lưng hay béo bụng, nhưng thực tế, việc ít vận động kéo dài có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng. Theo nghiên cứu đăng trên Aboluowang, khi ngồi yên hơn một giờ, tốc độ nhu động ruột giảm tới 56%, khiến chất thải bị ứ đọng và các độc tố trong ruột không được đào thải kịp thời.
Các bác sĩ khuyến nghị: Cứ sau 45 phút làm việc, hãy đứng dậy vận động 3–5 phút. Không cần tập nặng – chỉ cần vươn vai, xoay khớp, đi lại lấy nước hoặc giãn cơ nhẹ. Những động tác đơn giản ấy giúp cải thiện lưu thông máu, giảm táo bón và bảo vệ niêm mạc ruột. “Ngồi lâu là kẻ thù của ruột già. Một cơ thể khỏe mạnh không thể tồn tại trong tư thế tĩnh,” bác sĩ Tân nhấn mạnh.
2. Không nấu ăn ở nhiệt độ cao – ‘món ngon’ có thể là mầm bệnh
Chiên, nướng, rán vàng giòn… những món ăn hấp dẫn này lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ ung thư. Các chuyên gia dinh dưỡng cho biết, nấu ăn ở nhiệt độ cao sinh ra các amin dị vòng (HCA) – hợp chất gây biến đổi DNA và hình thành tế bào ung thư.
Theo Viện Nghiên cứu Ung thư Mỹ, thịt được nấu ở trên 150°C trong thời gian dài làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư đại trực tràng và tuyến tụy. Ngoài ra, việc đốt cháy thực phẩm cũng tạo ra chất benzopyrene – cùng nhóm độc hại với khói thuốc lá.
Các bác sĩ khuyên:
Ưu tiên hấp, luộc hoặc hầm để giữ dinh dưỡng và giảm độc tố.
Khi nướng, nên ướp thịt với tỏi, gừng hoặc chanh, vì các chất chống oxy hóa trong đó giúp trung hòa bớt tác nhân gây ung thư.
Không dùng lại dầu chiên nhiều lần.
3. Không ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn – tiện lợi nhưng đầy rủi ro
Thịt nguội, xúc xích, thịt xông khói, khoai tây chiên – tất cả đều chứa nitrit và chất bảo quản. Khi vào cơ thể, nitrit có thể chuyển hóa thành nitrosamine, một trong những hợp chất gây ung thư mạnh nhất được biết đến. Một phân tích trên hơn 1,5 triệu người do tạp chí BMC Public Health công bố cho thấy: Người tiêu thụ nhiều thịt chế biến có nguy cơ ung thư đại trực tràng cao hơn 20–50% so với người ít dùng.
Các chuyên gia khuyên:
Giới hạn thịt đỏ dưới 500g/tuần, thay thế bằng cá, đậu và rau xanh.
Hạn chế đồ ăn nhanh, đồ chiên rán.
Ưu tiên thực phẩm tươi, tự nấu tại nhà để kiểm soát lượng muối, dầu mỡ và hóa chất.
Dinh dưỡng và thói quen giúp “lá chắn ruột” khỏe mạnh
Ăn đủ chất xơ – nuôi dưỡng lợi khuẩn đường ruột
Mỗi ngày, người trưởng thành cần 25–30g chất xơ, tương đương 300g rau xanh, 200g nấm và 100g ngũ cốc nguyên hạt. Theo BMC Gastroenterology, chỉ cần bổ sung thêm 10g chất xơ mỗi ngày có thể giảm 10% nguy cơ ung thư đại trực tràng. Chất xơ giúp “quét sạch” cặn bã, thúc đẩy nhu động ruột và nuôi dưỡng lợi khuẩn (probiotic) – “hàng rào” tự nhiên của hệ tiêu hóa.
Thực phẩm lên men – nguồn probiotic tự nhiên
Sữa chua, kim chi, dưa muối, miso… chứa nhiều lợi khuẩn giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm viêm và hỗ trợ tiêu hóa. Bác sĩ khuyên nên ăn 3–5 lần mỗi tuần, chọn loại ít đường, ít muối để giữ trọn giá trị dinh dưỡng. Khi kết hợp thực phẩm lên men cùng rau xanh, chất xơ và nước, cơ thể sẽ duy trì một môi trường ruột khỏe mạnh, sạch độc tố – điều kiện quan trọng nhất để ngăn ngừa ung thư.
Uống nước đúng cách
Uống 1,5–2 lít nước mỗi ngày giúp ruột hoạt động trơn tru. Một cốc nước ấm vào buổi sáng kích thích nhu động đại tràng, giúp “đánh thức” hệ tiêu hóa và đào thải độc tố sớm trong ngày.
Cảnh giác với những tín hiệu “SOS” từ đường ruột
Thay đổi thói quen đại tiện: táo bón – tiêu chảy xen kẽ, cảm giác “đi ngoài không hết” kéo dài trên 2 tuần.
Đi ngoài ra máu: nếu máu sẫm màu, hãy kiểm tra ngay vì có thể là dấu hiệu tổn thương đại tràng.
Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân: giảm hơn 5% cân nặng trong 6 tháng mà không ăn kiêng là tín hiệu cảnh báo đáng ngờ.
Theo bác sĩ Nguyễn Minh Tân, “Ung thư đại trực tràng hoàn toàn có thể phát hiện sớm. Người trên 40 tuổi nên nội soi đại tràng định kỳ 3–5 năm/lần, đặc biệt nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh.”
Ung thư đại trực tràng không chỉ là câu chuyện của y học mà còn là hệ quả của thói quen sống hiện đại – ăn nhanh, ít vận động, căng thẳng và lười kiểm tra sức khỏe. Điều chỉnh sớm, dù chỉ từ việc đứng dậy nhiều hơn, ăn chậm lại và chọn thực phẩm tự nhiên, có thể giúp kéo dài tuổi thọ và chất lượng sống.
