Xuất 100 container hạt điều sang Ý qua môi giới, nhiều doanh nghiệp Việt kêu cứu lo mất trắng hàng trăm triệu đô: "Bộ chứng từ bị mất" một cách khó hiểu?
Một loạt các chuyến hàng hạt điều của thương nhân Việt Nam cập cảng hoặc chuẩn bị cập cảng tại Ý bị "mất quyền kiểm soát". Sự việc đang khiến các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam như "ngồi trên đống lửa" vì việc "biến mất khó hiểu" của bộ chứng từ dẫn đến nguy cơ mất trắng hàng triệu USD. Chiều tối 9/3, Hiệp hội điều Việt Nam đã có thông báo chính thức.
Tối 8-3, Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) có văn bản hỏa tốc gửi Đại sứ quán Việt Nam tại Ý, Thương vụ Việt Nam tại Ý đề nghị hỗ trợ trong tình huống "khẩn cấp".
Cụ thể, một số doanh nghiệp xuất khẩu điều nhân sang Ý thông qua một công ty môi giới tại Việt Nam với số lượng gần 100 container trị giá hàng trăm triệu USD nhưng không nhận được tiền thanh toán và có nguy cơ mất hàng.
Các lô hàng này được vận chuyển bởi các hãng: Cosco, Yangming, HMM, One,…đã và đang đến một số cảng của Ý. Tuy nhiên, khi doanh nghiệp gửi hồ sơ nhờ thu tiền từ ngân hàng Việt Nam đến ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ của bên mua theo hướng dẫn thì bị thay đổi số Swift (mã riêng của từng ngân hàng được sử dụng trong các giao dịch liên ngân hàng trên toàn cầu). Sau khi ngân hàng bên mua nhận chứng từ thì họ thông báo bên mua không phải khách hàng của họ và trả lại bộ chứng từ nhưng không ghi rõ trả theo hình thức nào dù phía ngân hàng Việt Nam đã nhiều lần liên hệ.
Một số khách hàng gửi hồ sơ đến ngân hàng Ý thì ngân hàng Ý trả lời hồ sơ họ nhận là bản photo, không phải bản gốc.
Điều đáng nói, thị trường xuất khẩu quen thuộc của mặt hàng hạt điều Việt Nam ngoài Mỹ, Trung Quốc thì là các nước châu Âu như Hà Lan, Đức, Canada… trong đó, Ý không phải là thị trường xuất khẩu quen thuộc.
Thị trường xuất khẩu hạt điều của Việt Nam trong 7 tháng đầu năm 2020 và 2021
Hiện tại, các doanh nghiệp rất lo lắng vì không biết hồ sơ gốc các lô hàng ở đâu trong khi bất kỳ ai có hồ sơ gốc cũng có thể đến hãng vận chuyển nhận hàng.
Do đó, Vinacas đề nghị Đại sứ quán Việt Nam tại Ý, Thương vụ Việt Nam tại Ý làm việc với các cơ quan thẩm quyền và hãng tàu tại Ý đề nghị các hãng tàu áp dụng biện pháp 'khẩn cấp" tạm thời giữ lại các lô hàng đang nằm tại cảng và sẽ tới cảng. Các hãng tàu không giải phóng hàng cho người nhận dù họ trình hồ sơ gốc mà chỉ cho phép giải phóng hàng khi có xác nhận từ công ty chủ hàng (người bán, tức các công ty Việt Nam). Mọi thông tin hãng tàu nhận được từ phía người nhận hàng phải thông báo ngay cho công ty chủ hàng.
Tuy nhiên việc này khó nhận được sự đồng thuận từ các hãng tàu. Hãng tàu Cosco cho biết, họ làm theo thông lệ quốc tế. Nghĩa là, ai có bộ chứng từ gốc thì nhận được hàng. Nếu Cosco không giao hàng, người có bộ chứng từ gốc đủ căn cứ thưa kiện hãng tàu. Vinacas đã gửi văn bản nhờ chủ hãng tàu ở Trung Quốc can thiệp.
Diễn biến mới nhất vào chiều tối ngày 9/3, tại buổi họp báo, Hiệp hội điều Việt Nam (Vinacas) chính thức thông báo chỉ có 36 container điều mất quyền kiểm soát.
Ông Bạch Khánh Nhựt - Phó Chủ tịch Vinacas cho biết, thông tin đính chính lại chỉ có 36 container điều mất quyền kiểm soát thay vì 100 container điều xuất khẩu sang Ý như thông tin ban đầu. Dựa vào hợp đồng, giá trị 36 container điều này là 7,025 triệu USD, tương đương 162 tỷ đồng.
Theo ông Nhựt, Vinacas đã nhận đơn cầu cứu của 5 doanh nghiệp. Các doanh nghiệp đề nghị hiệp hội hỗ trợ hướng giải quyết vì không còn khả năng giải quyết vụ việc.Tuy nhiên, chứng từ mất liên lạc từ các ngân hàng bên Ý, hoặc doanh nghiệp không nhận được câu trả lời rõ ràng về bộ chứng từ gốc.
Việc mất kiểm soát hàng loạt container điều đồng loạt xảy ra trong tháng 2. Sự cố này dấy lên nghi vấn có dấu hiệu lừa đảo.Tuy nhiên, Vinacas cho rằng, khó có thể tìm ra tổ chức nào đã can thiệp lừa đảo, và cũng khó có thể khẳng định việc phạm tội thời điểm nào.
"Và bộ chứng từ gốc mất kiểm soát từ khâu nào cũng khó biết", ông Nhựt nói. Hiện Vinacas đã có văn bản gửi các Bộ ngành Trung ương nhờ can thiệp hỗ trợ hoặc xử lý nếu có dấu hiệu lừa đảo.Vụ việc trở nên gấp rút vì đã có 2-3 container đã nằm tại cảng của Ý. Các container còn lại, trong vài ngày nữa sẽ cập cảng toàn bộ trong tháng 3 này.
Với các ngân hàng có liên quan, Vinacas cho biết, họ rất nhiệt tình tham gia giải quyết. Theo tìm hiểu của chúng tôi, các doanh nghiệp xuất khẩu điều tại Việt Nam đã ủy nhiệm thu cho 5 ngân hàng Việt Nam thông qua phương thức nhờ thu trả tiền trao chứng từ (Documents against Payment - D/P). Danh tính 5 ngân hàng này chưa được tiết lộ.
