49% cha mẹ Việt nghĩ con cái thiếu kỹ năng tài chính: Báo động cho quản lý tài sản gia đình
Người Việt đối diện nỗi lo kép: tài sản có thể mất qua thời gian, và thế hệ tiếp theo không đủ năng lực giữ gìn. Trong khi đó, mới chỉ 36% từng tìm đến cố vấn tài chính, phản ánh sự thiếu chuẩn bị trong bối cảnh tài sản và mô hình gia đình ngày càng phức tạp.
Từ tài sản hữu hình đến an toàn và hiểu biết tài chính
Một khảo sát mới của Sun Life châu Á thực hiện với hơn 3.000 người tại Hồng Kông, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore và Việt Nam, cho thấy khái niệm "di sản" trong các gia đình châu Á đang thay đổi rõ rệt. Tại Việt Nam, nơi gần 70% người tham gia xem bảo vệ tài chính là nền tảng của di sản, mối quan tâm nổi bật không còn dừng lại ở giá trị tài sản, mà chuyển sang việc làm sao để tài sản đó tiếp tục phát triển qua nhiều thế hệ.
Dữ liệu khảo sát phản ánh hai xu hướng song hành. Một mặt, người Việt ưu tiên sự an toàn: 69% coi việc bảo vệ tài chính cho gia đình là yếu tố quan trọng nhất; 56% muốn có kế hoạch phân chia minh bạch để tránh tranh chấp; và 51% tin cần tích lũy đủ tài sản trước khi nghĩ đến truyền lại. Mặt khác, kỳ vọng về một "di sản biết sinh lời" ngày càng mạnh: 64% muốn tài sản được đầu tư để tạo giá trị lâu dài, trong khi hai nhóm nhu cầu thiết yếu: nhà ở và chăm sóc sức khỏe (62%), giáo dục (62%), tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn.
Tuy vậy, đằng sau mong muốn tích cực đó là một loạt nỗi lo: 45% sợ tài sản không vượt qua nổi thế hệ con cái; 49% nghi ngại người thừa kế thiếu kiến thức quản lý; và chỉ 27% tin thế hệ sau sẽ duy trì truyền thống gia đình liên quan tới tài sản. Khoảng cách giữa mong muốn - hành động cũng hiện rõ: chỉ 18% cảm thấy đã chuẩn bị đầy đủ; 10% có kế hoạch di sản hoàn chỉnh; trong khi 34% thừa nhận chưa bắt đầu.
Ông David Broom, Giám đốc Khách hàng & Phân phối Sun Life
Ông David Broom, Giám đốc Khách hàng & Phân phối Sun Life, nhìn nhận sự dịch chuyển này như một tín hiệu văn hoá quan trọng: " Các gia đình không còn định nghĩa di sản đơn thuần là tài sản. Di sản ngày nay là sự kết hợp giữa an toàn tài chính, giáo dục và một cuộc sống có mục đích. Khoảng cách giữa ý định và hành động cho thấy sự cần thiết của lập kế hoạch chủ động, có tư vấn chuyên nghiệp và đối thoại rõ ràng trong gia đình".
Đáng chú ý, khảo sát cũng hé lộ một dạng di sản mới: hiểu biết tài chính. Phần lớn cha mẹ đã hoặc dự định dạy con về tiền bạc: 61% chia sẻ kinh nghiệm tài chính cá nhân; 53% dạy kiến thức tài chính cơ bản; 47% thảo luận về việc quản lý tiền một cách cởi mở. Dù nhận thức về cố vấn tài chính tăng, mức sử dụng vẫn thấp, chỉ 36% từng tìm đến chuyên gia, dù gần một nửa (47%) có kế hoạch làm trong tương lai. Gen Z đặc biệt chủ động: 53% cho biết họ muốn tiếp cận tư vấn chuyên nghiệp để chuẩn bị bài bản hơn.
Rào cản lớn nhất nằm trong chính gia đình: thiếu đối thoại, thiếu cấu trúc, thiếu hành động
Khi được hỏi về những di sản họ muốn truyền lại, người Việt cho thấy quan điểm đa dạng: 40% ưu tiên tài sản hữu hình (bất động sản, tiền, doanh nghiệp), nhưng cũng có 18% coi trọng truyền thống gia đình và 12% muốn để lại ảnh hưởng tích cực về tinh thần. Thế nhưng, chỉ 27% tin rằng thế hệ sau sẽ tiếp nối những giá trị này. Các lý do chính gồm: khác biệt ưu tiên giữa các thế hệ (67%), hiểu sai giá trị truyền thống (33%), thiếu gắn kết (27%) và quan hệ gia đình lỏng lẻo (30%).
Điều nghịch lý nằm ở chỗ: các gia đình có nói chuyện về di sản, nhưng lại không lập kế hoạch. 46% thảo luận theo kiểu không chính thức, trong khi chỉ 36% cho rằng cách này mang lại hiệu quả. Phần còn lại thiếu cấu trúc, thiếu hành động cụ thể và thiếu tài liệu hoá.
Bà Lay Hoon Tan, Tổng Giám đốc Sun Life Việt Nam, nhận xét khoảng trống này là rủi ro lớn: "Các gia đình đang nói chuyện nhưng chưa thực sự lập kế hoạch. Khi không có cấu trúc và hành động cụ thể, các quyết định quan trọng rất dễ bị bỏ sót hoặc hiểu sai. Những cuộc thảo luận chính thức với đầy đủ thành viên sẽ giúp mang lại sự rõ ràng, tránh xung đột và đảm bảo sự bền vững của di sản".
Về lâu dài, Sun Life nhận định rằng di sản bền vững phải đi kèm hai lớp: tài sản và năng lực quản lý tài sản. Ông David Broom kết luận: "Con người ngày nay muốn để lại nhiều hơn là tiền bạc, họ muốn trao cho thế hệ tiếp theo cả kiến thức, giá trị và sự tự tin để quản lý tài sản một cách khôn ngoan. Khi hiểu biết tài chính trở thành một phần của di sản, Sun Life cam kết hỗ trợ các gia đình lập kế hoạch bài bản và rút ngắn khoảng cách giữa mong muốn và sự chuẩn bị thực tế".
