2022 là năm bước ngoặt của ô tô điện

Doanh số bán ô tô chạy bằng pin đã tăng vọt ở Mỹ, châu Âu và Trung Quốc vào năm ngoái trong khi xe chạy nhiên liệu hoá thạch không tăng trưởng. Nhu cầu mua xe điện lớn đến nỗi các nhà sản xuất đều yêu cầu người mua phải đặt cọc trước nhiều tháng. Một số mẫu xe còn cháy hàng trong 2 năm tới.

"Cuộc diễu hành của những chiếc ô tô chạy bằng pin"

Theo NY Times, ô tô điện đang ở vào giai đoạn đột phá và sẽ trở thành xu hướng phổ biến trong năm nay – khi các nhà sản xuất bắt đầu bán phiên bản chạy điện của một số dòng xe được yêu thích nhất tại Mỹ: xe bán tải. Sự xuất hiện của các mẫu xe này có thể gây ra biến động lớn nhất trong ngành công nghiệp ô tô kể từ khi Henry Ford giới thiệu chiếc Model T vào năm 1908.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, mặc dù xe điện vẫn chiếm một phần nhỏ trên thị trường – khoảng 9% thị phần xe mới trong năm 2021, tốc độ tăng trưởng của xe điện có thể khiến năm 2022 trở thành "cuộc diễu hành của những chiếc ô tô chạy bằng pin". Điều này cũng củng cố thêm quan điểm cho rằng động cơ đốt trong đang dần lạc hậu.

Ngành công nghiệp ô tô đã sẵn sàng đầu tư 500 tỷ USD trong 5 năm tới để chuyển sang xe điện, theo ước tính của Wedbush Securities. Số tiền này chủ yếu được dùng để tái cấu trúc hoặc xây nhà máy mới, đào tạo công nhân, viết phần mềm, nâng cấp hệ thống đại lý vv… Các công ty đã lên kế hoạch xây mới hàng chục nhà máy sản xuất ô tô điện và pin tại Mỹ.

"Đó là một trong những chuyển đổi công nghiệp lớn nhất trong lịch sử", Scott Keogh – CEO của Volkswagen Mỹ cho biết. "Các khoản đầu tư rất lớn và sứ mệnh cũng rất lớn".

Vẽ lại bức tranh thị trường

Nhưng không phải ai cũng được hưởng lợi. Các nhà sản xuất bộ giảm thanh, hệ thống phun nhiên liệu và các bộ phận khác có thể ngừng hoạt động, khiến nhiều công nhân thất nghiệp. Gần 3 triệu người Mỹ sản xuất, bán và làm việc trong ngành dịch vụ và phụ tùng ô tô. Trong khi đó việc sản xuất ô tô điện cần ít nhân công hơn vì ô tô điện có ít linh kiện hơn.

Theo thời gian, các thành phần pin như lithium, nickel, cobalt có thể được săn lùng hơn dầu mỏ. Giá các loại vật liệu này hiện đang tăng chóng mặt, có thể gây ảnh hưởng đến doanh số bán hàng trong ngắn hạn, đồng thời làm tăng giá thành xe điện.

Quá trình chuyển đổi cũng có thể bị hạn chế do thiếu trạm sạc, cũng là nguyên nhân chính khiến loại phương tiện mới này trở nên kém hấp dẫn với những người lái xe đường dài hoặc người ở chung cư. Hiện toàn nước Mỹ mới có khoảng gần 50.000 trạm sạc. Dự luật cơ sở hạ tầng mà Quốc hội Mỹ thông qua vào tháng 11 có nhắc đến khoản chi 7,5 tỷ USD cho 50.000 trạm sạc mới, mặc dù các chuyên gia cho rằng con số đó quá nhỏ.

Sự bùng nổ xe điện đã và đang định hình lại ngành công nghiệp ô tô. Người hưởng lợi lớn nhất – cũng là mối đe doạ lớn nhất với trật tự đã được thiết lập – là Tesla. Dưới sự lãnh đạo của Elon Musk, công ty đã bàn giao gần 1 triệu ô tô điện vào năm 2021, tăng 90% so với năm 2020.

Tesla vẫn còn nhỏ so với những gã khổng lồ ô tô nhưng đang dẫn đầu phân khúc có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất. Phố Wall định giá công ty này khoảng 1 nghìn tỷ USD, gấp hơn 10 lần so với General Motors. "Với tốc độ này, Tesla sẽ lớn hơn GM trong 5 năm tới", John Casea – cựu CEO của Ford, hiện là Giám đốc quản lý cấp cao của Guggenheim Securities cho biết.

Hầu hết nhà phân tích đều đồng tình rằng xe điện sẽ không bùng nổ doanh số cho đến khi chúng rẻ ngang các mẫu xe xăng – một cột mốc quan trọng mà phải mất ít nhất vài năm nữa thế giới mới đạt được. Nhưng khi thời tiết khắc nghiệt làm cho tác động thảm khốc của biến đổi khí hậu ngày càng rõ rệt, đồng thời ưu thế của xe điện là dễ bảo trì, giá nhiên liệu rẻ và trải nghiệm lái thú vị được quảng bá mạnh mẽ, những người giàu có ngày càng chọn mua xe điện nhiều hơn.

Porsche Taycan, một chiếc sedan chạy điện có giá khởi điểm khoảng 83.000 USD bán chạy ở mẫu 911 huyền thoại của hãng vào năm ngoái. Mercedes-Benz đã bán được gần 100.000 xe điện và xe tải điện vào năm 2021, tăng 90% so với năm trước.

Ford cũng sẽ sớm bán chiếc Lightning, phiên bản chạy điện của mẫu bán tải F-150 – model đứng đầu bảng doanh số bán hàng tại Mỹ trong nhiều thập kỷ. Ban đầu, hãng có kế hoạch sản xuất 75.000 xe một năm nhưng nhu cầu quá mạnh khiến hãng phải đặt lại mục tiêu tăng gấp đôi sản lượng cho mẫu xe có giá 40.000-90.000 USD. Ford đã ngừng nhận đặt trước mẫu xe này sau khi lượng đặt hàng cán mốc 200.000 xe.

Doanh số xe điện có thể đã cao hơn nhiều nếu không gặp những khó khăn về chuỗi cung ứng. Volkswagen bán khoảng 17.000 chiếc SUV ID.4 tại Mỹ nhưng họ lẽ ra có thể bán gấp 4 lần con số đó. Mike Sullivan, chủ chuỗi đại lý LAcarGUY, đã bán hết số ID.4 nhận được trong vài tuần sau khi xe về. Nguồn cung sẽ tăng lên trong năm nay khi Volkswagen bắt đầu sản xuất xe ID.4 tại Mỹ thay vì nhập từ Đức.

Về tổng thể, xe điện đã bắt đầu có thể cạnh tranh về giá, chưa kể nó có thể giúp người mua tiết kiệm hàng nghìn USD tiền bảo trì và nhiên liệu. Tesla Model 3 và Jaguar XF P250 có giá khoảng 46.000 USD. Tuy nhiên, sở hữu một chiếc Tesla trong 5 năm chỉ tiêu tốn chưa đến 16.000 USD.

Xu hương không thể đảo ngược

Tại châu Âu và Trung Quốc, doanh số xe điện đã bắt đầu đạt điểm bùng nổ. Tháng 12, xe dùng pin đã lần đầu vượt doanh số xe chạy dầu diesel tại châu Âu. Ở 18 quốc gia, bao gồm Anh, hơn 20% xe mới bán ra đều là xe điện, theo thống kê của nhà phân tích độc lập Matthias Schimidt (Berlin, Đức).

Vài năm tới có thể là quãng thời gian khó khăn cho các nhà sản xuất chậm chân trong lĩnh vực xe điện. Toyota, công ty tiên phong trong lĩnh vực xe hybrid, sẽ chưa thể bán ra một chiếc xe chạy bằng pin cho đến cuối năm nay. Ram không có kế hoạch phát triển đối thủ cạnh tranh với Ford Lightning cho đến năm 2024.

Các công ty Trung Quốc như SAIC, công ty sở hữu thương hiệu MG của Anh, đang tận dụng làn sóng này để thâm nhập vào châu Âu và các thị trường khác. Các công ty startup như Lucid, Rivian hay Nio đều nhắm đến cách làm của Tesla.

Trong khi đó, các nhà sản xuất ô tô truyền thống lại đối mặt với hàng loạt khó khăn khi chuyển dịch. GM phải thu hồi mẫu hatchback chạy điện Bolt vào năm 2021 vì nguy cơ cháy pin.

Tham khảo: NY Times

Theo Đức Nam