Tỷ lệ kinh tế ngầm của VN trên 30% GDP?

Đúng, con số này được các chuyên gia của WB nêu ra trong một cuộc hội thảo của Bộ Tài Chính và WB với chủ đề về cải cách hệ thống quản lý thuế. Hội thảo này diễn ra hồi tuần trước tại Hà Nội.

Các chuyên gia của WB đã trích dẫn một công trình mà các cán bộ nghiên cứu của họ đưa ra con số kinh tế ngầm (kinh tế phi hình thức) của Việt Nam vào khoảng trên 15%.

Tôi thấy đây là một công trình rất đặc biệt của WB vì không riêng gì Việt Nam, mà tỷ lệ kinh tế phi hình thức của các nền kinh tế khác cũng có tỷ lệ rất thấp. Chính vì vậy tôi đã vô cùng ngạc nhiên và rất hoài nghi.

Lý do gì khiến ông ngạc nhiên và hoài nghi?

Sở dĩ tôi ngạc nhiên và hoài nghi vì hiện nay việc giao dịch bằng tiền mặt tại Việt Nam vẫn rất phổ biến cho nên nhà nước vẫn chưa thể kiểm soát hết được các giao dịch.

Hơn nữa, việc sử dụng các hóa đơn, chứng từ tài chính, ngay cả việc thống kê của ta cũng còn rất lỏng lẻo ngay từ các cơ quan nhà nước, các doanh nghiệp cho tới các tiệm bán phở, dịch vụ xe ôm, trông xe, trông trẻ gia đình…. Vừa rồi người ta phát hiện hàng chục triệu tấn than đã bị xuất lậu chỉ trong một năm, ngân sách nhà nước không thu được một đồng xu nào.

Thêm vào đó, ở khu vực kinh tế nông nghiệp, nông thôn, nơi chiếm gần 26% GDP của Việt Nam hiện nay kỷ luật sử dụng hóa đơn, chứng từ gần như cũng không có. Có thể nói, kinh tế ngầm có mặt khắp ngóc ngách cuộc sống.

Xét hết tình hình thực tế, tôi thấy con số của WB đưa ra xa thực tế quá. Tôi đang rất tò mò muốn biết họ đã điều tra như thế nào mà lại có con số thấp thế.

Và ông cho rằng việc minh định lại tỷ lệ này là vô cùng quan trọng?

Tại hội thảo đó chúng tôi cũng đã hỏi, các chuyên gia WB tham dự có nói là trích dẫn một công trình của WB. Tiếc là những người tôi chất vấn cũng chỉ là những thành viên tham gia nên họ trả lời tôi cũng chưa thấy thuận. Rõ ràng với những công trình này chúng ta có quyền hoài nghi, chúng ta có quyền đặt vấn đề lại nhìn vào thực tế, và không nên thỏa mãn với những điều người ta nhìn nhận mình chưa chính xác.

Tôi đề nghị nên sớm có một cuộc điều tra độc lập để mà minh định lại con số này và quan trọng hơn cả là qua cuộc điều tra đó khẳng định lại các kênh và các phương thức để từng bước đưa lên công khai minh bạch các hoạt động kinh doanh theo nguyên tắc ai sống trên đất nước Việt Nam, ai được hưởng điều kiện hòa bình, ổn định, điều kiện kinh doanh ở Việt Nam thì cũng có lãi và đóng góp cho ngân sách nhà nước Việt Nam.

Là một nhà nghiên cứu, lại đi nhiều, theo ông, tình hình kinh tế ngầm các các quốc gia trên thế giới hiện nay như thế nào?

Ở nhiều nước tình trạng kinh tế ngầm cũng còn rất phổ biến, Tôi vừa ở Ý và Đức về, ở đó kinh tế ngầm cũng vào khoảng 51%, nó cũng muôn hình vạn trạng lắm.

Cuối cùng, theo ông tỷ lệ kinh tế ngầm ở Việt Nam là bao nhiêu?

Theo như những công trình nghiên cứu khác, tỷ lệ kinh tế phi hình thức của ta phải vào khoảng 30 - 50% GDP, tỷ lệ này phải cao gấp đôi so với con số mà WB đưa ra.

thaonp