Tuyệt chiêu "hất cẳng" Apple của ông chủ Oppo & Vivo: Là fan "cuồng" Tim Cook, dùng iPhone, mua cổ phiếu và sống ngay cạnh trụ sở Apple tại Mỹ

Duan Yongping tin rằng Tim Cook không hề biết anh là ai khi họ lần đầu tiên gặp mặt vào khoảng 2 năm trước. Còn giờ thì có lẽ vị lãnh đao cao cấp nhất của Apple đã biết rồi!

Duan là một tỷ phú bí ẩn – người thành lập nên hãng điện thoại thông minh Oppo và Vivo – độ đôi nhãn hiệu điện thoại thông minh đang cạnh tranh khốc liệt với Apple tại thị trường Trung Quốc vào năm ngoái. Từng bị cười nhạo là sao chép iPhone, Oppo và Vivo hiện dần nâng được vị thế trong bảng xếp hạng và thậm chí còn "hất cẳng" Apple ra khỏi top 3 nhà sản xuất điện thoại hàng đầu tại Trung Quốc vào năm 2016 khi doanh số bán iPhone tại thị trường này sụt giảm.

Oppo và Vivo có thể làm được kỳ tích này là bởi hãng điện thoại Mỹ dường như không thích nghi được với cuộc canh tranh tại thị trường địa phương, theo lời nhà sáng lập Duan Yongping - người lần đầu tiên trả lời phỏng vấn báo chí sau 10 năm. Oppo và Vivo sử dụng chiến thuật khiến Apple không thể thích nghi và theo kịp như sản xuất những thiết bị rẻ hơn với nhiều tính năng cao cấp.

“Apple không thể đánh bại được chúng tôi tại thị trường Trung Quốc bởi họ còn rất nhiều thiết sót”, ông trùm thiết bị điện tử 56 tuổi nói. “Họ đôi khi quá cứng nhắc. Tạo ra những thứ quá tuyệt vời, như hệ điều hành iOS chẳng hạn, nhưng chúng tôi lại vượt trội hơn ở những lĩnh vực khác”.

Nói như vậy không có nghĩa là Duan không ngưỡng mộ nhà sản xuất iPhone. Thực tế, vị tỷ phú này cực kỳ bị ám ảnh bởi Apple: Ông là nhà đầu tư vào Apple trong một thời gian dài và là một "fan bự" của CEO Tim Cook.

“Tôi từng có nhiều dịp gặp Tim Cook. Ông ấy thậm chí không biết tôi là ai nhưng chúng tôi có lần đã trò chuyện cùng nhau. Tôi rất thích ông ấy”.

Phía Apple không xác nhận cuộc gặp gỡ của Duan với Tim Cook khi tờ Bloomberg liên hệ phỏng vấn.

Ngoài ra, Duan liên tục đăng tải những bài viết về sản phẩm của Apple, giá và hệ điều hành kể từ năm 2013 khi công ty chỉ trị giá bằng một nửa bây giờ. Thông thường Duan phải cần “một chiếc túi rất lớn” bởi ông phải mang theo 4 thiết bị điện tử bao gồm cả cả 1 chiếc iPhone dùng khá thường xuyên.

Trong một bài viết vào năm 2015, Duan đã tranh luận rằng lợi nhuận của Apple nên đạt mức 100 tỷ USD trong vòng 5 năm. Hiện tại, dù không nói trực tiếp đã mua cổ phiếu Apple nhưng nhiều khả năng phần lớn khối tài sản ở nước ngoài của Duan có liên quan tới nhà sản xuất iPhone này. Duan thậm chí sống tại Palo Alto, một khu vực rất dễ dàng lái xe tới trụ sở mới của Apple tại Cupertino.

“Apple là một công ty tuyệt vời. Họ là hình mẫu cho chúng tôi học hỏi. Chúng tôi không có quan niệm vượt mặt bất kỳ ai mà thay vào đó tập trung để cải thiện chính bản thân”.

Hiện tại, mức lợi nhuận của Oppo đã đánh bại cả Apple ở thị trường Trung Quốc càng khiến tên tuổi của vị tỷ phú được mệnh danh là "Warren Buffett Trung Quốc" vang xa hơn. Sinh ra tại Giang Tây, Duan khởi nghiệp tại một nhà máy ản xuất đèn chân không thuộc sở hữu của nhà nước trước khi lấn sân sang lĩnh vực điện tử.

Duan rời nhà máy vào năm 1990 để tới tỉnh Quảng Đông điều hành một nhà máy điện tử đang gặp khó khăn. Sản phẩm đầu tiên của ông là máy chơi game Subor – một sản phẩm cạnh canh trực tiếp với Nintendo. Những chiếc Subor giá 100 – 400 NDT trở thành sản phẩm hot trên thị trường vốn thiếu vắng những đối thủ cạnh tranh trong nước. Duan thậm chí đã mời ngôi sao Jackie Chan để quảng bá cho thiết bị này. Đến năm 1995, doanh thu từ Subor đã vượt mức 1 tỷ NDT.

Duan rời khỏi nhà máy này để tạo lập doanh nghiệp mới khi hoạt động của công ty này vẫn đang rất hưng thịnh – một hình mẫu mà sau này ông nhiều lần nhắc lại. Ông đã tạo lập nên doanh nghiệp thứ 2 của mình là Bubugao mà theo tiếng Trung Quốc nghĩa là “Từng bước, từng bước vươn tới tầm cao mới”.

BBK là công ty nổi tiếng tạo ra những sản phẩm VCD và máy nghe nhạc MP3 nhưng sau đó họ còn làm cả đĩa DVD cho các thương hiệu toàn cầu. Chi nhánh Bubugao Communication Equipmenrt trở thành một trong những nhà sản xuất phụ kiện điện thoại lớn nhất Trung Quốc vào năm 200, sánh ngang với cả Nokia và Motorola.

Dòng điện thoại iPhone đầu tiên vào năm 2007 đã mở đường cho ý tưởng về Oppo và Vivo. Dù cùng là nhà sáng lập Duan nhưng 2 thương hiệu này đều là những đối thủ cạnh tranh sừng sỏ, chi mạnh tay cho các chiến dịch marketing từ Ấn Độ tới các thị trường Đông Nam Á. Chiết lý kinh doanh của họ là làm thật tốt, trở nên thật mạnh tại những thị trường mới nổi.

“Những công ty này hiểu rõ cách có thể tận dụng được tốt nhất tài năng của những người mà họ có – một phẩm chất được kế thừa từ ông chủ Duan”, theo Nicole Peng – một giám đốc tại Canalys. Quan trọng hơn, họ hiểu rõ những khách hàng trẻ tuổi. “Rất nhiều quản lý của họ còn trẻ và làm việc tại công ty kể từ khi vừa tốt nghiệp”.

Năm 2001, ở tuổi 40, Duan đã quyết định chuyển tới California để tập trung vào công việc đầu tư và làm từ thiện, ở tại dinh thự ông mua từ chủ tịch Cisco là John Chambers. Tuy nhiên, khó khăn của công ty không cho phép doanh nhân này nghỉ hưu.

Tính đến nửa cuối năm 2000, BBK chứng kiến doanh số các thiết bị cơ bản của hãng bị sụt giảm. Sự xuất hiện của Huawei và Coolpad kiến giá điện thoại thông minh ở mức 1.000 NDT. "Điều này gần đẩy công ty xuống vực thẳm", Duan nhớ lại.

“Đã có lúc chúng tôi phải nghiêm túc thảo luận về cách để công ty phá sản trong êm đẹp – làm sao để nhân viên có thể rời đi mà không bị tổn hại nhiều mà các nhà cung cấp thì không mất tiền”.

Khoảng thời gian khó khăn đó không ngờ sau này lại mang tới thành công vang dội cho Duan. Trong năm 2005, ông cùng người bạn là Tony Chen đã quyết định tạo lập một công ty mới. Oppo - đơn vị ban đầu bán đĩa chơi nhạc nhưng sau đó chuyển sang lĩnh vực điện thoại thông minh vào năm 2011. Trong năm 2009, BBK đã tạo ra Vivo – được sáng lập bởi một học trò của Duan là Shen Wei.

“Sản xuất điện thoại không phải ý tưởng của tôi. Tuy nhiên tôi tin công ty có thể làm tốt trong thị trường này”.

Đầu tiên, đừng bao giờ gây quá nhiều sự chú ý. iPhone có rất nhiều người dùng trung thành với những ứng dụng mang tính cách mạng và giao diện thân thiện, đẹp mắt, trong khi đó BlackBerry lại chiếm lĩnh trong thị trường khách hàng doanh nghiệp.

Chính vì vậy, Oppo và Vivo sau này đã tiếp cận cách "marketing chớp nhoáng" cùng sự xuất hiện của những người nổi tiếng và mạng lưới bán hàng trên khắp Trung Quốc. Họ đã quảng bá hình ảnh tới đám đông những người trẻ tuổi sau đó dần cải thiện thiết bị của họ với những tính năng cao cấp. Nhìn bề ngoài, Oppo và Vivo hiện gần vượt iPhone về những tính năng như tốc độ sạc, bộ nhớ và tuổi thọ pin.

Những chiến lược này đã mang lại hiệu quả. Bộ đôi sản phẩm này đã bán được 147 triệu chiếc riêng tại thị trường Trung Quốc trong năm 2016, vượt quả Huawei với 76,6 triệu chiếc, Apple 44,9 triệu chiếc và Xiaomi là 41,5 triệu chiếc. Oppo và Vivo đều đạt mức doanh số bán hàng cao gấp đôi so với các đối thủ cạnh tranh trong năm 2015.

Trong quý thứ 4, họ đứng vị trí thứ 1 và 3 trong khi đó Huawei đứng vị trí thứ 2. Chiến lược kinh doanh của họ đặc biệt tỏ ra hiệu quả tại những thành phố nhỏ - nơi những chiếc điện thoại tầm trung trở thành xu hướng chính – theo Tay Xiaohan – đến từ IDC.

Ngoài ra những dòng điện thoại thông minh như Oppo và Vivo cũng đang dành được tiếng vang bên ngoài thị trường quê nhà Trung Quốc. Trong quý 4, Oppo và Vivo đứng vị trí thứ 4 và 5 trên thế giới. Khoảng 1/4 doanh số bán Oppo tới từ những nơi như Ấn Độ - nơi họ kỳ vọng có thể bá chủ thị trường trước khi Apple tạo dựng được sự hiện diện tại đây.

“Điện thoại thông minh là một cơ hội lớn. Chúng tôi dự đoán ít nhất 10 – 20 năm tới, không có bất kỳ thứ gì có thể thay thế được”, Duan nói.

Còn trong một sự kiện được tổ chức vào tuần trước thì CEO Tim Cook nói rằng: “Sự cạnh tranh tại Trung Quốc đang ngày càng trở nên khốc liệt – không chỉ trong ngành này mà cả trong nhiều lĩnh vực khác. Tôi nghĩ rằng có một số lượng không nhỏ các công ty địa phương đang hăng hái tạo ra những sản phẩm tốt”.

Duan hiện tiếp tục giữ khoảng cách với các nhà sản xuất điện thoại thông minh ở Trung Quốc mặc dù ông vẫn là cổ đông chiến lược. Ông nói rằng thích tránh xa giới truyền thông và tận hưởng cuộc sống tại California với người vợ và các con của mình. Trên thực tế, ông vẫn tham dự các cuộc họp hội đồng quản trị nhưng lại có được hầu hết thông tin về Oppo và Vivo từ internet.

Tháng 10 vừa qua, đồng sáng lập Xiaomi là Lei Jun đã lên tiếng chỉ trích các đối thủ cạnh tranh – những đơn vị xây dựng các kênh bán hàng qua store tại các vùng nông thôn để theo đuổi mục tiêu doanh số. Trong một bài phỏng vấn vào tháng 10 năm ngoái, CEO Lei đã cho rằng việc làm này là "không công bằng" và nó khiến Xiaomi bị tổn hại.

Dù không trực tiếp đáp trả CEO Lei Jun, nhưng Duan đã bóng gió như sau: “Người nói như vậy là không bình thường, rõ ràng họ nghĩ khách hàng của mình là những kẻ ngốc”.

Hiện tại, mối quan tâm của tỷ phú Duan hướng tới là cổ phiếu – đó là lý do tại sao ông chịu chi 620.100 USD vào năm 2006 cho bữa ăn trưa với Warren Buffett.

Danh tiếng trong lĩnh vực tài chính của Duan là nhờ nhà sáng lập Netease William Ding. Công ty của Ding đã chứng kiến giá cổ phiếu giảm tới 13% sau thời kỳ bong bóng dotcom. Duan dã cứu Netease và mua lại 5% cổ phần với giá 2 triệu USD vào năm 2002 khi giá cổ phiếu ở mức trung bình 16 cents. Hồ sơ công ty cho thấy hiện ông vẫn giữ 4 triệu cổ phiếu công ty này tới tháng 3/2009 nhưng Duan nói đã bán đi phần lớn khi cổ phiếu Netease cán mốc 40 USD.

Những tài sản khác của ông tới từ cổ phiếu công ty Kweichow Moutai. Ông nói rằng mình mua với giá 180 NDT vào năm 2012 và tới năm 2014, cổ phiếu công ty này đang giao dịch ở mức 340 NDT.

Duan không ngại khi nói về những khoản đầu tư của mình tuy nhiên, nhìn lại hàng thập kỷ đầu tư của Duan từ khi mới khởi nghiệp đến lúc trở thành một nhà đầu tư, khoảnh khắc đáng tự hào nhất của ông vẫn là tại BBK. Mặc dù không còn trực tiếp điều hành nhưng ông vẫn lo ngại về người kế nghiệp và liệu văn hóa công ty sẽ có thể tồn tại cho tới những thế hệ lãnh đạo sau này hay không.

Và trong khi Vivo và Oppo vẫn đang làm rất tốt thì không chắc doanh nghiệp này có tiếp tục phát triển nhanh được nữa không. Cả hai đều đang nỗ lực xây dựng mọi thứ từ tính năng trên điện thoại cho tới việc chi cho các chiến dịch markeing: Oppo đáng chú ý còn tuyên bố tại Hội nghị điện thoại thế giới diễn ra tại Barcelona về việc ra mắt công nghệ camera cải tiến.

Tuy nhiên có một điều chắc chắn rằng Duan sẽ không quay lại trực tiếp điều hành công ty nữa và nhường lại cho các thế hệ sau. “Tôi đã nói rõ từ nhiều năm trước rằng không bao giờ quay lại. Nếu có vấn đề gì họ không thể giải quyết được thì tôi cũng không thể làm được”.

Vân Đàm