Không sợ hãi, Trung Quốc biến tôm hùm đất thành ngành kinh doanh 40 tỷ USD ngay trên đồng ruộng

Vào mỗi cuối tuần, nhà hàng Huda tại Bắc Kinh lại có cả hàng dài thực khách đợi chờ để được thưởng thức món tôm hùm đất xào tỏi cay, món ăn được hầu hết người trong thành phố biết đến.

Mỗi suất ăn tại nhà hàng Huda-Bắc Kinh có khoảng 20-30 đầu tôm hùm đất. Người ăn sẽ dùng găng tay nilong mỏng để bóc vỏ và nhắm cùng bia. Giá bán lẻ tôm hùm đất tại Trung Quốc cũng khá mềm, chỉ vào khoảng 6 Nhân dân tệ, tương đương 0,9USSD/con và chúng nổi tiếng đến nỗi chuỗi nhà hàng Pizza Hut đã đưa món ăn này vào thực đơn.

Ngoài ra, tôm hùm đất cũng là món nhậu khoái khẩu của người Trung Quốc vào mùa hè, nhất là khi xem tivi hay bóng đá. Năm 2018, thậm chí các nhà hàng tại Nga đã nhập 100.000 con tôm hùm đất từ Trung Quốc để thu hút du khách nơi đây đến xem World Cup bóng đá, tạo nên cơn sốt tôm hùm tại Nga.

Người Trung Quốc thích món tôm hùm đất

Nga nhập tôm hùm đất về để thu hút du khách Trung Quốc mùa World Cup 2018

Mảng giao đồ ăn nhanh cũng góp phần làm nên cơn sốt tôm hùm đất khi chiếm tới gần 20% lượng tiêu thụ món ăn này tại Trung Quốc.

Tôm hùm đất vốn từng được nuôi cho làm cảnh hay làm thức ăn cho ếch nay lại được người Trung Quốc ưa chuộng trên các bàn ăn. Theo Nikkei, tổng sản lượng tôm hùm đất tại Trung Quốc đã tăng trưởng từ 265.000 tấn năm 2007 lên 1,1 triệu tấn năm 2018. Riêng trong năm 2018, tổng giá trị thị trường tôm hùm đất đã tăng 80% lên 268,5 tỷ Nhân dân tệ, tương đương 38,6 tỷ USD.

Hiện Trung Quốc là nước xuất khẩu tôm hùm đất lớn nhất thế giới. Dẫu vậy, khoảng 90% sản lượng tôm hùm đất toàn cầu là được người Trung Quốc tiêu thụ.

Từ loài đáng ghét nhất đến món ăn khoái khẩu

Điều trớ trêu là dù tiêu thụ cũng như xuất khẩu tôm hùm đất số 1 thế giới, Trung Quốc không phải quê hương của loài này dù có cả 1 thành phố được mệnh danh "Quê hương của tôm hùm đất".

Loài tôm hùm đất được người Nhật mang đến Trung Quốc từ thập niên 1920 nhưng trên thực tế, nguồn gốc ban đầu của chúng là từ miền Nam nước Mỹ, tại những bang như Lousiana. Ban đầu, loài tôm hùm đất này là kẻ thù của nông dân Mỹ khi chúng liên tục phá hoại đồng ruộng, khiến người nông dân không thể canh tác.

Trong khi những loài tôm hùm khác thích ăn cá tươi và động vật thân mềm thì tôm hùm đất ăn mọi thứ, từ rễ cây, thực vật mục nát cho đến cả cá chết hay sâu bọ nên chúng trở thành sinh vật đáng sợ hủy hoại môi trường sinh thái nếu không có sự quản lý hay 1 loài khắc chế.

Theo Giáo sư Sidney Cheung của trường đại học Hong Kong, người có 15 năm nghiên cứu nuôi trồng thủy sản ven biển, những con tôm hùm đất đầu tiên tại Trung Quốc được phát hiện tại hồ nước gần Nam Kinh, nơi 1 số gia đình Nhật nuôi chúng như thú cưng và thả chúng xuống hồ trước khi trốn chạy khỏi Trung Quốc trong Thế Chiến II.

Đối với người Nhật, tôm hùm đất chỉ được dùng như thú cưng hoặc làm thức ăn cho những loại thú khác như ếch Mỹ, vốn là 1 nguồn thức ăn dễ nuôi, giàu protein và chất béo.

"Ếch Mỹ ăn tôm hùm đất khi chúng lột xác và vỏ còn mềm", Giáo sư Cheung cười nói. Theo ông, người Nhật mang 2 loài này đến Trung Quốc với mong muốn hiện đại hóa nền nuôi trồng thủy sản cũng như cải thiện chế độ dinh dưỡng của binh lính Nhật trong Thế chiến II.

Đây là 1 trong những dự án nâng cao thể trạng người dân của Nhật Hoàng thời đó. Ngoài tôm hùm đất, rất nhiều loài động vật có dinh dưỡng cao được tiến hành chăn nuôi nhằm đề cao chất lượng thực phẩm và mặt bằng hình thể chung của người Nhật.

"Có lời đồn rằng những người Nhật đã mang tôm hùm đất sang Trung Quốc để phá hoại nông dân trồng lúa tại Giang Tô bởi chúng ăn rễ cây trồng. Trong khi có những lời đồn khác cho rằng người Nhật dùng tôm hùm đất để ăn xác chết người Trung Quốc. Tuy nhiên theo nghiên cứu của tôi, người Nhật không chủ ý mang tôm hùm đất vào Trung Quốc", Giáo sư Cheung nhận định.

Trước thập niên 1980, người dân tỉnh Giang Tô không thích tôm hùm đất mà người Nhật để lại bởi chúng liên quan đến vấn đề thù hận sau chiến tranh. Dẫu vậy những người nhập cư và người nghèo ven biển vẫn chăn nuôi và tiêu thụ chúng.

Thế rồi 1 nhà hàng ở Hồ Bắc phát triển ra món tôm hùm chua cay để rồi trở thành món đặc sản và lan ra nhiều tỉnh lân cận. Cuối cùng, hầu như mọi người Trung Quốc đều biết và thích món này.

Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Trung Quốc cho biết tôm hùm đất từ 1 loài phá hoại mùa màng đã trở thành ngành công nghiệp 268,5 tỷ Nhân dân tệ hàng năm (38,6 tỷ USD), riêng mảng tôm hùm đất tươi có tổng giá trị 48,5 tỷ Nhân dân tệ còn mảng chế biến chiếm khoảng 20 tỷ Nhân dân tệ. Những đơn hàng trực tuyến và khoảng 100.000 nhà hàng giúp tôm hùm đất thu về tầm 200 tỷ Nhân dân tệ còn lại.

Bên cạnh đó, tôm hùm đất còn tạo thu nhập cho khoảng 5.000 công ty cùng 5,2 triệu việc làm quanh các tỉnh Hồ Bắc, An Huy hay Giang Tô. Thay vì sợ hãi ăn mùa màng, tôm hùm đất được nuôi thả trong ao hoặc ruộng lúa vào mùa đông sau mỗi kỳ gặt. Nhờ đó chúng có thể làm sạch đất và thu hoạch trước mùa trồng lúa mới.

Giới trẻ Trung Quốc ngày nay khá chuộng tôm hùm đất

Những thực khách sinh vào thập niên 1980-1990 là những người dẫn đầu trong việc ăn tôm hùm đất đã nhanh chóng lan truyền món ăn này đi khắp thế giới thông qua các trang web ẩm thực cũng như mạng xã hội.

Gần đây, nhu cầu tôm hùm đất ngày càng tăng bởi sự phát triển mạnh của các dịch vụ giao đồ trực tuyến. Trong mùa World Cup 2018, ứng dụng giao hàng Ele.me của tập đoàn Alibaba đã nhận 3 triệu đơn hàng mỗi trận trong khi ứng dụng Meituan Dianping của Tencent bán khoảng 64,5 triệu tôm hùm đất trong suốt mùa lễ hội bóng đá.

Quê hương của tôm hùm đất

Chính quyền thành phố Tiềm Giang tại Hồ Bắc là nơi nổi tiếng nuôi tôm hùm đất với số lượng lớn, thậm chí họ còn dựng tượng tôm hùm khổng lồ nhằm tưởng nhớ việc đem loài này từ bên kia Thái Bình Dương đến các bếp ăn của Trung Quốc.

Hàng loạt những trang trại nuôi tôm, trung tâm dạy nấu tôm, lễ hội tôm đã biến Tiềm Giang trở thành quê hương của tôm hùm đất dù trên thực tế chúng đến từ Mỹ.

"Những bữa tối đã trở thành công cụ giao tiếp xã hội của giới trẻ Trung Quốc ngày nay. Họ thích nói chuyện với bạn bè bên những món tôm hùm cay", Chuyên gia Zhu Danpeng của China Brand Institute cho biết.

Trên thực tế, quê hương của tôm hùm đất là ở Mỹ. Hiện 90-95% số tôm hùm đất tiêu thụ tại Mỹ được nuôi tại bang Lousiana, nơi đã nhân giống loài này từ những năm 1880.

Trước đây, người Canada gốc Pháp nhập cư vào miền Nam nước Mỹ nghèo nàn đã lấy tôm hùm đất làm thực phẩm. Họ bỏ đầu tôm hùm đất, nấu chúng với bánh mì hoặc hương liệu để tạo nên những nồi súp truyền thống tại New Orleans.

Trái với nhiều lo ngại, Giáo sư Cheung cho biết người nông dân Lousiana đã biết sử dụng tôm hùm đất hợp lý để kết hợp canh tác. Sau khi thu hoạch mùa vụ xong, nông dân sẽ thả tôm hùm đất vào ruộng để chúng ăn rễ và dọn sạch đất.

Đối với người Mỹ, tôm hùm đất là 1 đặc sản của người miền Nam, cũng giống như nhạc Jazz vậy. Du khách có thể bắt gặp biểu tượng tôm hùm đất ở khắp nơi, được in trên quà lưu niệm hay các tour du lịch thăm quan nông trại nuôi tôm. Hiện 90% lượng tiêu thụ tôm hùm đất tại Mỹ là ở bang Lousiana. Hàng năm, bang này sản xuất được khoảng 64.000 tấn tôm hùm đất.

AB