Thiên kiến xác nhận - Confirmation Bias: Nguyên nhân cho những quyết định sai lầm bạn hay mắc phải trong cuộc sống
Thiên kiến xác nhận - Confirmation Bias (còn gọi là thiên kiến (thiên lệch) khẳng định) hay Confirmation Bias là xu hướng lý giải các bằng chứng mới như là lời xác nhận cho niềm tin hay giả thuyết trước đó.
Đây là một lối tư duy khá phổ biến hiện nay. Trước đây, những suy nghĩ trái chiều mang tính cực đoan như vậy chỉ chiếm ưu thế ở những người thuộc các giáo phái hay các nhóm ủng hộ thuyết âm mưu như là hội trái đất phẳng. Nhưng ngày này, điều này lý giải được những được hành vi vô lý đến mức khó lý giải của loài người và giải thích được làm cách nào mà con người có thể tự lừa chính bản thân họ để củng cố cho niềm tin trước đó. Đáng sợ hơn, thiên kiến xác nhận có thể trở thành cái cớ để tạo nên tội ác ở một số người cực đoan.
Thiên kiến xác nhận xuất hiện khi người ta cố gắng đóng khung các cơ sở và bằng chứng thực tế để chúng phù hợp với giả thuyết của họ. Về cơ bản, ngay cả khi được lựa chọn, những người mang theo thiên kiến xác nhận cũng chỉ lựa cái nào phù hợp với giả thuyết, niềm tin của họ mà thôi.
Về cơ bản thì cách tiếp cận của những người mắc phải thiên kiến xác nhận là đi ngược lại với cách tư duy lý trí. Nguyên tắc của tư duy hợp lí là phải sử dụng các giả thuyết sao cho phù hợp với các cơ sở, bằng chứng thực tế. Phải liên tục đưa ra các phương pháp tiếp cận, lý luận khác nhau để phản bác giả thuyết ấy một cách logic, hợp lý.
Các giả thuyết được nhào nặn bởi thiên kiến xác nhận thường thiếu cả 2 nguyên tắc trên vì vốn dĩ mục tiêu của những người “tìm" ra nó chưa bao giờ là đi tìm sự thật cả, mục tiêu của họ là tìm kiếm sự sung sướng khi niềm tin của mình được củng cố, tán thành.
Đây là một hiệu ứng tâm lý vô cùng nguy hiểm vì nó có thể che mờ đi lý trí của con người và gây ra sai lệch trong các nghiên cứu, nhìn nhận vấn đề. Tất cả chúng ta, ai cũng là nạn nhân của hiệu ứng tâm lý này và đặc biệt đáng sợ ở chỗ là đối với những người trẻ tuổi, hiệu ứng này còn có khả năng tẩy não nữa.
Bạn đã từng trong tình cảnh mà bạn một lòng một dạ tin vào thứ gì đó đến nổi mà bài trừ phản bác lại hết tất cả những gì chống lại nó phải không? Chúng ta có thể tránh được thiên kiến xác nhận bằng cách đơn giản nhất đó là hiểu rằng mình đang có thiên kiến. Tỉnh táo và tự vấn, nếu bạn nhận ra là mình đang có thiên kiến với bất cứ điều gì, bạn có thể ngưng việc đó lại và thực sự xem xét lại xem những gì mình đang tìm kiếm có đang dành riêng cho một lối tư duy đang sa vào lối mòn hay không.
