Đã đến lúc loại bỏ tiền mặt?
Điều này liệu sẽ cứu vãn được và giải quyết các vấn đề nan giải của nền kinh tế thế giới?
Ngân hàng Trung ương các nước trên thế giới đang đối mặt với một vấn đề.
Khi điều kiện kinh tế bất lợi, họ chống chọi bằng cách giảm lãi suất nhằm kích thích nền kinh tế. Tuy nhiên, theo diễn biến đã xảy ra trên thế giới trong những năm gần đây, điều quan trọng là các ngân hàng nhà nước đã cạn kiệt khung để cắt giảm – lãi suất gần bằng không là điều có thể, nhưng việc giảm lãi suất thấp hơn sẽ đối mặt với nhiều khó khăn, vấn đề lớn nhất trong số đó là lượng tiền mặt của nền kinh tế.
Chuyên gia kinh tế Willem Buiter của Citibank nhìn nhận nhiều nước trên thế giới đang gặp phải vấn đề này, được biết đến với tên gọi hiệu quả thấp hơn giới hạn (ELB) của lãi suất danh nghĩa.
Về cơ bản, vấn đề ELB đang ngày càng nghiêm trọng hơn vì tiền mặt. Theo Buiter, ELB chỉ tồn tại khi có tiền mặt, nó là một công cụ vô danh chi trả cho lãi suất danh nghĩa. Tại sao tiền gửi ngân hàng của bạn phải gánh chịu lãi suất xấu khiến bạn giảm sự giàu có khi bạn đang nắm giữ tiền mặt và không phải gánh chịu thiệt hại nào?
Do đó, tiền mặt là cách dễ dàng và hiệu quả giúp con người tránh được lãi suất danh nghĩa tiêu cực.
Buiter đề xuất ba hướng giải quyết cho vấn đề này:
1. Bãi bỏ đồng tiền
2. Đánh thuế tiền lệ
3. Xóa bỏ tỷ giá hối đoái cố định giữa tiền với lượng dự trữ trong ngân hàng trung ương/ tiền ký gửi.
Vâng , giải pháp của Buiter cho phép mọi người tránh lãi suất huy động tiêu cực nhằm loại bỏ tiền mặt hoàn toàn .
Trước khi nhìn vào thực tiễn của việc bãi bỏ tiền, điều đầu tiên chúng ta nên xem xét liệu nó có thật sự cần thiết. Do các chi phí chi trả đang phụ thuộc vào một lượng lớn tiền mặt, Buiter đặt ra lãi suất danh nghĩa thực tế cách này khiến tiền mặt có ý nghĩa hơn -100bp. Vì vậy, để việc bãi bỏ tiền mặt trở nên thiết thực, các ngân hàng trung ương cần sẵn sàng vào vị trí thiết lập nhằm hạ thấp lãi suất danh nghĩa.
Buiter không cần đi xa để tìm một ví dụ cho một ngân hàng trung ương muốn thiết lập mức lãi suất thấp hơn -100bp. Ông sử dụng (một cách khá tích cực) Quy Luật Taylor cho thấy lãi suất của Cục Dự Trữ Liên Bang cần phải thiết lập ở mức âm 6% trong cuộc khủng hoảng tài chính.
Chú thích: Quy luật Taylor đã sử dụng hệ số 1,5 đối với chênh lệch lạm phát là 2 của chênh lệch thất nghiệp, và lãi suất danh nghĩa trung hòa ở mức 4,2%.
Có vẻ như Buiter đã đúng: Đôi khi lãi suất danh nghĩa tiêu cực được huy động mạnh mẽ.
Buiter nhận thức được ý tưởng của mình có thể gây tranh cãi, do đó ông đi đến nỗ lực khắc phục những nhược điểm của việc bãi bỏ tiền mặt.
- Bãi bỏ tiền tệ sẽ tạo ra một sự thay đổi đáng kể trong cuộc sống của nhiều người và thay đổi thường xuyên sẽ phản tác dụng.
- Việc sử dụng đồng tiền vẫn chênh lệch ở mức cao giữa những người nghèo và một số người già (Buiter đề xuất việc giữ mệnh giá thấp của hiện kim trong việc lưu thông – không vượt quá 5 USD - có thể giải quyết điều này.)
- Ngân hàng trung ương và chính phủ sẽ mất đi doanh thu từ thuế đúc tiền.
- Bãi bỏ tiền tệ chắc chắn sẽ liên quan tới sự mất mát quyền lợi cá nhân và tạo ra nguy cơ thâm nhập quá mức của chính phủ.
- Chuyển đổi độc quyền cho các khoản thanh toán điện tử có thể tạo ra sự bảo mật hoàn toàn mới và những rủi ro hoạt động.
Buiter lần lượt bác bỏ những quan ngại, và khẳng định:
Tóm lại, chúng tôi kết luận rằng những ý kiến chống lại việc bãi bỏ tiền là thiếu thuyết phục. Dù có bất kỳ những ý kiến mạnh mẽ nào thì những cơ hội để chính quyền đưa ra quyết định bãi bỏ tiền mặt dường như đang thấp dần.
