Thị trường hoa: Tại sao một sản phẩm bạn có thể nhổ ra khỏi mặt đất lại có giá cao đến như vậy?
Rất nhiều hoạt động diễn ra xảy ra ở hậu trường ngành công nghiệp hoa ảnh hưởng trực tiếp đến ví tiền của bạn.
Tại sao hoa lại có giá trị cao đến như vậy? Một số nguyên nhân có thể lí giải cho câu hỏi này: hoa rất mỏng manh, cần được chăm sóc cẩn thận, dễ hỏng, khó trồng, thường được nhập khẩu và có thể được vận chuyển xuyên lục địa từ các cánh đồng hoa đến tay những người bán hoa.
Vào các ngày lễ như 14/2, 8/3, nhiều người có thể cảm thấy giá một bó hoa thực sự đắt đỏ. Nhưng mức giá đó đã bao hàm tính chất của sản phẩm: thời gian và tiền bạc mà nông dân đã phải bỏ ra để những bông hoa trở nên đẹp nhất vào đúng các dịp lễ này, và rủi ro cân bằng giữa cung và cầu mà những người bán hoa phải chấp nhận.
Những đỉnh điểm với nguy cơ cao
Đảm bảo hoa nở vào đúng ngày lễ là vô cùng khó khăn cả vế quy luật tự nhiên và từ góc độ kinh doanh. Với những loại hoa được trồng để nở rộ vào đúng đỉnh điểm của ngày lễ, cả nông dân và người bán hoa đều phải đối mặt với chi phí lao động và rủi ro tài chính cao hơn. Một động lực lớn đằng sau hoạt động này là nhiều quốc gia sẽ nhập khẩu hoa của họ.
Theo nghiên cứu từ Comtrade, cơ sở dữ liệu thương mại quốc tế của UN, xuất khẩu hoa toàn cầu trị giá 8,48 tỷ USD trong năm 2017, tăng 46% so với năm 1995 (“Cut flowers” là những bông hoa được trình bày trong bó hoa như hoa hồng, hoa loa kèn, tulip và hoa păng-xê). Giá trị xuất khẩu hoa của Việt Nam năm 2017 là 37,7 triệu USD.
Hà Lan là quốc gia xuất khẩu hoa hàng đầu, tiếp theo là các nước đang phát triển như Colombia, Ecuador, Kenya và Ethiopia. Ecuador và Colombia đã xuất khẩu hoa hồng và hoa cẩm chướng nhất trong năm 2018. Cùng năm này, Thái Lan đứng đầu xuất khẩu hoa lan, và Colombia thống trị về hoa loa kèn và hoa cúc.
Giá trị xuất khẩu hoa trên thế giới năm 2017 (Nguồn: UN Comtrade)
Các quốc gia nhập khẩu hoa hàng đầu hầu hết là các nước phát triển như Mỹ, Đức, Anh, Hà Lan và Nga. Amy Stewward, tác giả của Flower Condidential, cho biết gần như tất cả những bông hoa được bán tại các quốc gia phát triển đều là sản phẩm nhập khẩu:
“Chúng di chuyển khắp các châu lục và vì chúng dễ tàn, nên họ phải làm lạnh chúng khi vận chuyển, điều này rất tốn kém. Đối với những người bán hoa, nó có thể chứa đựng rủi ro, vì họ có thể đặt 10.000 bông tulip với hi vọng bán chúng cho một sự kiện xảy ra một lần trong năm như Ngày của Mẹ. Nhưng nếu họ không thể bán tất cả chúng, những bông hoa thừa sẽ nhanh chóng héo tàn và trở nên vô giá trị. Một phần giá mà những người tiêu dùng đang trả chính là cho rủi ro đó.”
Giá trị nhập khẩu hoa trên thế giới trong măm 2017 (Nguồn: UN Comtrade)
Chi phí lao động tăng vọt
Để hoa nở được vào đúng các dịp đặc biệt đòi hỏi kĩ năng và sự chính xác. Những bông hoa phải được trồng theo cách khiến chúng không thể phát triển bệnh hoặc nấm, những dịch bệnh có khả năng lây lan cho toàn bộ cây trồng.
Sau đó, hoa phải nở đúng thời điểm. Ví dụ, đối với hoa tulip phục vụ cho Ngày của Mẹ, thì chúng cần được trồng vào tháng 1 hoặc tháng 2, và chúng phải nở vào đầu tháng 5 để được hái và vận chuyển.
Chi phí lao động vốn đã cao. Theo US Agricultural Census, vào năm 2012, hợp đồng và lao động làm thuê đã chiếm 10% tổng chi phí hoạt động nông nghiệp ở Mỹ, nhưng con số đó đã tăng vọt lên 40% cho sản xuất trong nhà kính, vườn ươm và trồng hoa vì thị trường lao động trang trại bị thu hẹp lại và tiền lương tăng. Ngoài ra, chi phí cũng tăng vào mùa cao điểm.
Jeanie McKewan, người đã trồng hoa 13 năm ở các bang Illinois và Wisconsin của Mỹ, thuê thêm người vào mùa cao điểm, nhưng chia sẻ rằng cắt hoa đòi hỏi kinh nghiệm và không phải bất kì nhân viên bán thời gian nào cũng có thể làm được.
Chris Drumond, một người bán hoa tại Philadelphia, cho biết mức lương trung bình cho người cắt hoa khoảng 13,25 USD/giờ ở Mỹ. Để tăng cường sản xuất nhằm đáp ứng nhu cầu ngày lễ, người trồng hoa cần phải trả cao hơn mức trung bình đó.
Theo Steward, tại các nước phát triển như Hà Lan hay Đức, các nhà kính được trang bị công nghệ tự động như máy tưới nước tinh vi hoặc robot cấy và máy gặt, do đó nhu cầu lao động ít hơn. Nhưng ở những quốc gia nghèo hơn với lao động rẻ hơn, công nghệ lại ít được sử dụng hơn.
Vận chuyển hoa cũng đòi hỏi những điều kiện đặc biệt. Khi hoa chờ ở đường băng hoặc phía sau xe tải, nhiệt độ không thể quá lạnh hoặc quá nóng. Khi chúng đến chỗ các nhà buôn, chúng phải trông thật hoàn hảo. Điều đó có nghĩa là không có vết bọ cắt, không có cánh hoa bị rơi mất, không có chồi chết. Nếu không, chúng sẽ bị vứt đi.
Logistics phức tạp
Drumond ước tính rằng số lượng hoa ngày lễ gấp gần 20 lần ngày thường. Nhiều nông dân trồng hoa quanh năm để đảm bảo đủ hoa cho một số ít ngày lễ trong năm. Vào mùa thấp điểm ở trang trại, hoa được bán với giá gốc, bán lỗ hoặc bị loại bỏ để biến thành mùn.
Drumond cho biết những người trong ngành phải thuê không gian tạm thời, trả phụ phí nhiên liệu, tìm chỗ trống của các hãng hàng không, thuê xe, tìm thêm xe tải có máy đông lạnh, trả tiền làm thêm giờ cho nhân viên.
Hoa hồng bay từ Bogota đến Miami bị đánh phí nhập khẩu 15 xu/bông để làm thủ tục hải quan và kiểm tra. Vận chuyển trong nước Mỹ có phí khác nhau, nhưng thường là 8 xu/bông hồng. Chi phí cũng phụ thuộc vào loại hoa được vận chuyển. 300 hoa cẩm chướng có thể nằm gọn trong cùng 1 hộp chỉ chưa 150 hoa hồng, do đó giá vận chuyển trên mỗi cành giảm một nửa. Thời gian vận chuyển từ đồng hoa đến người bán có thể lên tới 1 tuần (thay đổi rất nhiều tùy vào nơi trồng), và hoa phải được xử lí cẩn thận trong quá trình vận chuyển.
Bước cuối cùng là mua hoa. Nhưng một lần nữa, đây cũng là một bước có thể làm tăng giá của một bó hoa. Những người bán hoa có thể tạo ra phép màu với cách trình bày hoa chuyên nghiệp và riêng biệt khiến khách hàng muốn quay trở lại.
Stewart chia sẻ một mẹo khi mua hoa: Không nên yêu cầu cụ thể những gì bạn muốn cho bó hoa, mà hãy để người bán có cơ hội được thể hiện chuyên môn của họ, và bạn sẽ nhận được giá trị tốt hơn cho số tiền mà mình bỏ ra.
