Tầm nhìn của Bill Gates: Sức khỏe toàn cầu sẽ phụ thuộc vào những vi khuẩn sống trong ruột
Trị liệu vi sinh sẽ là giải pháp bền vững cho vấn đề dinh dưỡng, ở cả những quốc gia phát triển và kém phát triển.
Bill Gates sẵn sàng thừa nhận ông luôn là "một kẻ lập dị". Đó cũng chính là góc tính cách khiến ông bị hấp dẫn bởi những chiếc máy tính và sau này sáng lập ra Microsoft. Nhưng đến bây giờ, sự kỳ quặc của Bill Gates có lẽ mới được thể hiện ra ngoài một cách rõ ràng nhất.
Tháng 11 năm ngoái, Bill Gates đã mang hẳn một lọ phân lên sân khấu thuyết trình của một sự kiện tại Bắc Kinh, chỉ để chứng minh rằng lọ phân đó có chứa hàng nghìn tỷ hạt virus, vi khuẩn và trứng ký sinh trùng bên trong.
Bill Gates thuyết trình về lọ phân mà ông mang lên sân khấu một sự kiện tại Bắc Kinh
Thế nhưng, mối quan tâm của vị tỷ phú đối với đường ruột đã vượt xa khỏi các loại vi khuẩn kinh tởm bên trong cơ thể chúng ta. Trong một buổi tọa đàm mới đây ở Trung tâm Văn hóa và Cộng đồng Thế giới, Bill Gates cho biết ông nghĩ rằng chúng ta có thể tân trang lại hoạt động bên trong ruột của mình, bằng cách gieo các vi khuẩn vào đó giống như những hạt giống.
Nghe thì đơn giản nhưng một khi điều đó xảy ra, nó sẽ đánh dấu một bước đột phá với thế giới. Những con vi khuẩn có thể giải quyết tất cả những bí ẩn dinh dưỡng, một lĩnh vực nghiên cứu cho đến nay vẫn còn là miền đất hoang dã của khoa học.
Hack những chiếc máy tính đã là chuyện quá đỗi bình thường. Hack vào trí não có thể mới, nhưng trong tương lai, Bill Gates nghĩ rằng chúng ta cũng nên hack cả vào hệ vi sinh vật đang sống trong cơ thể chúng ta.
Tất nhiên làm vậy có những lợi ích, những lợi ích to lớn mà một người bình thường khó tưởng tượng được.
Hệ vi sinh mạnh mẽ, đa dạng là thứ giúp con người phát triển khỏe mạnh
Dinh dưỡng hiện nay đang là một vấn đề cần được quan tâm cả ở các nước giàu và nước nghèo, phát triển và đang phát triển.
Thế giới đang có khoảng 150 triệu, tương đương 22,2% trẻ em dưới 5 tuổi bị còi cọc, suy dinh dưỡng - có nghĩa là chúng không tăng trưởng và phát triển một cách lành mạnh vì lí do dinh dưỡng hoặc vì bệnh tật liên quan đến nhiễm khuẩn.
Ở bên kia thái cực 5,6% trẻ em dưới 5 tuổi, tương đương với con số 38 triệu lại bị thừa cân, béo phì.
Hàng tỷ vi sinh vật trong ruột chúng ta đang nắm giữ những bí ẩn dinh dưỡng
Một phần lý do khiến trẻ em không phát triển khỏe mạnh là do bản thân hệ vi sinh của chúng không khỏe mạnh. Hệ vi sinh vật người là một hỗn hợp phức tạp bao gồm vi khuẩn, virus và nấm sống bên trong ruột chúng ta. Tập hợp của những sinh vật bé nhỏ ấy sở hữu tới hơn 2 triệu gen - nhiều hơn cả bộ gen của con người.
Hệ vi sinh đường ruột bắt đầu hình thành từ khi một đứa trẻ được sinh ra. Ban đầu, đường ruột của chúng vô trùng, nhưng sau tiếp xúc đầu tiên với quá trình vượt cạn của người mẹ, khoảng 300 đến 500 loài vi khuẩn sống trong ống âm đạo sẽ bắt đầu xâm chiếm đứa trẻ.
Những vi khuẩn này là một trong những thành phần quan trọng đầu tiên của hệ thống miễn dịch, thứ giữ cho đứa trẻ sống và khỏe mạnh. Qua quá trình nuôi dưỡng, hệ vi sinh của trẻ tiếp tục được củng cố thông qua sữa mẹ, những tiếp xúc da thịt của chúng và cả những đồ vật mà đứa trẻ đưa vào miệng.
Vì một lý do nào đó, nếu hệ vi sinh này phát triển không hoàn thiện, nó có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng về lâu về dài đối với quá trình tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng. Hậu quả là trẻ có thể bị suy dinh dưỡng hoặc ngược lại, béo phì.
Thông thường, hệ vi sinh của một đứa trẻ sơ sinh chỉ ổn định sau khoảng 1 năm. Nghĩa là những tháng đầu đời có yếu tố quyết định đến sự phát triển đa dạng và khỏe mạnh của hệ vi sinh.
Hệ vi sinh đóng vai trò quyết định đến lượng dinh dưỡng con người có thể hấp thụ được từ thức ăn
Madagascar, một quốc gia Đông Phi, hiện đang phải đối mặt với vấn nạn trẻ em thấp còi. Nó ảnh hưởng tới khoảng một nửa trẻ em dưới 5 tuổi ở nước này. Nhiều trẻ em ở Madagascar bị thiếu hụt những dưỡng chất quan trọng cho sự phát triển chẳng hạn như sắt, vitamin A, kẽm và iốt.
"Các em không phát triển được về mặt thể chất", Bill Gates nói. "Các em cũng không phát triển được về mặt tinh thần".
Tương tự ở Bangladesh, các nhà khoa học phát hiện những đứa trẻ suy dinh dưỡng nghiêm trọng thường là những đứa trẻ có hệ vi sinh chưa phát triển hoàn thiện so với những đứa trẻ khác. Điều này củng cố sự thật rằng những tháng đầu đời đóng vai trò rất quan trọng cho sự phát triển của trẻ, kéo dài suốt những năm tháng sau này của cuộc đời.
"Ngay cả khi các em có đủ thức ăn, vẫn có điều gì đó gây viêm trong ruột khiến cơ thể các em không thể phát triển đầy đủ", Bill Gates nói.
Những đứa trẻ ở Madagascar sau giờ ăn trưa
Những con vi khuẩn bé nhỏ sống trong ruột hóa ra có thể gây ảnh hưởng lên cả nền kinh tế. Ngân hàng Thế giới ước tính rằng tình trạng thiếu hụt vitamin và khoáng chất ở Madagascar khiến đất nước này đánh mất 720 triệu USD trong tổng sản phẩm quốc nội.
Ở phía bên kia của quang phổ, các quốc gia giàu có như Đức, Úc và Mỹ cũng đang bỏ lỡ hàng tỷ USD vì dinh dưỡng kém dẫn đến béo phì.
Một nghiên cứu đã xem xét ảnh hưởng của béo phì ở 3 tiểu bang của Hoa Kỳ bao gồm California, Bắc Carolina và Massachusetts. Trong đó, các nhà khoa học ước tính rằng những nền kinh tế đó đã bỏ lỡ tổng cộng 41 tỷ USD mỗi năm vì các chi phí gián tiếp liên quan đến béo phì như thời gian lao động nghỉ ốm, thanh toán bảo hiểm và tử vong sớm.
Trị liệu hệ vi sinh có thể giúp đường ruột phát triển mạnh mẽ
Bill Gates dự đoán rằng tương lai, chúng ta cần và sẽ có được một loại bột sinh học, thực phẩm hoặc một loại liệu pháp vi sinh khác có thể giải quyết các vấn đề dinh dưỡng này, bằng cách đưa một số vi khuẩn bị thiếu vào bên trong đường ruột của bệnh nhân.
"Chúng tôi thực sự đang cố gắng can thiệp vào đó, để đường ruột [của những đứa trẻ] không còn kêu nài, sau đó chúng có thể phát triển", Bill Gates nói.
Quỹ Bill và Melinda Gates của ông đang đặt niềm hy vọng vào các nhà khoa học, mong họ có thể sớm tìm ra một phương pháp trị liệu vi sinh giá rẻ nhưng phức hợp và hiệu quả hơn so với việc chỉ ăn sữa chua.
Khoảng 100.000 USD là khoản tài trợ mà họ sẵn sàng chi ra cho giai đoạn 1 của các dự án nhắm đến mục tiêu này. Sau giai đoạn 1 thành công, các nhà khoa học có thể nhận được tới 1 triệu USD trong vòng tài trợ thứ hai.
Hiện tại, Quỹ Bill và Melinda Gates đã đầu tư vào một loại bột sinh học dành cho trẻ sơ sinh có tên là Evivo. Bột này có thể được trộn vào sữa mẹ để giúp trẻ sơ sinh sửa chữa và cải thiện hệ vi sinh vật đường ruột.
Evivo được thiết kế để giúp trẻ suy dinh dưỡng tăng cường trao đổi chất và phát triển hệ thống miễn dịch mạnh mẽ hơn. Năm ngoái, các thử nghiệm của Evivo trên trẻ suy dinh dưỡng nghiêm trọng dưới 6 tháng tuổi đã bắt đầu được tiến hành ở Bangladesh.
Một dự án khác do Quỹ Bill và Melinda Gates tài trợ tại Trường Y thuộc Đại học Washington cũng đang cung cấp những loại "thực phẩm có định hướng vi sinh" đặc biệt cho những đứa trẻ suy dinh dưỡng ở Bangladesh.
Lý tưởng nhất, những liều thuốc được gọi là bản vá vi sinh này nên được bán rộng khắp trên toàn thế giới với giá dưới 0,1 USD mỗi liều. Đó là tầm nhìn mà Quỹ Bill và Melinda Gates đang nhắm tới.
Một đứa trẻ suy dinh dưỡng ở Madagascar đang được cho ăn cháo làm từ gạo, tủy xương, tôm, cà rốt, dầu và muối iốt trong một chương trình được tài trợ
Các liều thuốc trị liệu vi sinh có thể là giải pháp bền vững cho vấn đề dinh dưỡng ở cả những nước nghèo, nơi Quỹ Bill và Melinda Gates đang nhắm tới trước mắt và cả những nước giàu đang phải đối mặt với dịch bệnh béo phì.
Sự thật là vi khuẩn đường ruột cũng đóng một vai trò gây ra bệnh béo phì, vì chúng gửi tín hiệu đến não báo hiệu cho chúng ta biết khi nào chúng ta đã ăn đủ và no.
"Tại sao không nghĩ đến một cách tiếp cận dễ dàng hơn cho phép chúng ta kiểm soát sự thèm ăn của mình?", Bill Gates đặt câu hỏi. "Hệ vi sinh đường ruột đang muốn nói nó sẽ đem đến cho chúng ta một giải pháp như vậy".
Đó là xu hướng tất yếu, bởi ngày nay, các nhà khoa học biết rằng những biện pháp dinh dưỡng và ăn kiêng sẽ không làm việc hiệu quả với tất cả mọi người. Không có bất kể một quy tắc cứng nhắc và hiệu quả nào trong dinh dưỡng có thể áp dụng cho tất cả mọi người. Vì cơ thể mỗi chúng ta đều khác nhau và hệ vi sinh trong cơ thể chúng ta cũng vậy.
"Bây giờ chúng ta biết rằng không có chế độ ăn kiêng hay can thiệp chế độ ăn uống có thể phù hợp với tất cả mọi người, hoặc thậm chí cho một cá nhân trong suốt cuộc đời của họ", một nhóm các nhà nghiên cứu đã viết trong một bài báo đăng trên tạp chí The Lancet hồi tháng 1.
Nhưng với Bill Gates, ông tin chắc rằng chúng ta có thể trông chờ vào một biện pháp hiệu quả khi nói đến những vi sinh vật đường ruột: Giữ cho những con vi khuẩn trong ruột chúng ta vui vẻ, và đó sẽ là một khởi đầu tốt.
"Dinh dưỡng vốn là một bí ẩn lớn", ông nói. "Trong đó có rất nhiều điều huyễn hoặc - 'hãy thử làm thế này', 'thử làm thế kia'. Nhưng trong thập kỷ này, tôi nghĩ rằng chúng ta có thể giải mã được dinh dưỡng".
