Vì sao Apple hào phóng trả gấp đôi thu nhập cho Tim Cook năm 2014?
Năm 2005 những sếp tập đoàn lớn có thu nhập cao gấp 500 lần so với thu nhập của người lao động bình thường tại Mỹ trong khi mức này vào năm 1980 chỉ là 42 lần.
Nội dung nổi bật:
- 70% những người có thu nhập hơn 175.000 USD được chấp nhận tăng lương trong khi điều này chỉ đúng với 25% nhân viên có thu nhập từ 10.000-20.000 USD.
- 2 nguyên nhân lý giải gồm: Việc tăng tốc độ thay đổi công nghệ đã làm tăng ảnh hưởng của những cá nhân xuất sắc và nhìn dưới góc độ cung cầu thị trường hàng hóa, giá một sản phẩm phụ thuộc vào thuộc tính của sản phẩm đó.
Theo một khảo sát mới được công bố của PayScale về tiền lương và lao động năm 2014 cho biết, 57% người lao động không yêu cầu tăng lương trong lĩnh vực hiện tại của họ. Khảo sát này cũng chỉ ra một thực tế rằng những người có nhu nhập càng cao thì khả năng càng dễ được tăng lương.
PayScale cho biết, 70% những người có thu nhập hơn 175.000 USD được chấp nhận tăng lương trong khi điều này chỉ đúng với 25% nhân viên có thu nhập từ 10.000-20.000 USD. Điều này khá trùng hợp với hiện tượng nhà kinh tế học Robert H.Frank nhắc đến trong cuốn sách The Economic Naturalist. Ông chỉ ra rằng trong suốt 3 thập niên sau thế chiến II, mức tăng thu nhập hầu như không đổi: dưới 3%/năm cho mọi người. Tuy nhiên đa số thu nhập hầu như đều vào túi những người đứng ở những nấc trên cùng của thang thu nhập.
Vì thế, dù mức lương trung bình những năm 2005 tương đương với mức lương năm 1975 tại Mỹ xét trong tương quan về sức mua, nhưng số tiền kiếm được của 1% người có mức thu nhập cao nhất cao gấp 3 lần trước đây. Những người lương càng cao thì mức tăng lương thu nhập càng lớn. Ví dụ như mới đây hãng Apple công bố bảng lương, CEO Tim Cook nhận được mức thù lao 9,2 triệu USD. Mức thù lao này nhiều hơn gấp đôi con số ông nhận được năm 2013 (4,2 triệu USD).
Một ví dụ khác được Robert H.Frank đề cập đến là những giám đốc tập đoàn lớn tại Mỹ năm 2005 có thu nhập cao gấp 500 lần so với thu nhập của người lao động bình thường trong khi mức này vào năm 1980 chỉ là 42 lần. Tại Anh, lương cấp quản lý tăng 92% trong vòng 9 năm nhưng lương trung bình của công nhân chỉ tăng vừa đủ bù mức lạm phát. Vì sao lại có tình trạng này?
Trong số rất nhiều yếu tố tác động, một nguyên nhân quan trọng là việc tăng tốc độ thay đổi công nghệ đã làm tăng ảnh hưởng của những cá nhân xuất sắc.
Công nghệ thông tin hiện đại cùng với chi phí vận chuyển giảm, hàng rào thuế quan hạ thấp đã mở rộng quy mô thị trường. Nếu như trước đây, một công ty sản xuất lốp xe chỉ cần trở thành nhà sản xuất tốt nhất trong nước là đã có thể tồn tại, nhưng ngày nay, công ty đó phải cạnh tranh với hàng loạt đối thủ mạnh khác trên toàn thế giới. Trong một thị trường rộng lớn hơn và cạnh tranh nhiều hơn so với trước, chỉ một sai biệt nhỏ trong quyết định của cấp lãnh đạo cũng có tác động vô cùng lớn tới nguồn thu của công ty.
Tất nhiên, ảnh hưởng và sự cạnh tranh cao hơn không phải là lý do duy nhất giải thích sự gia tăng trong thu nhập của cấp lãnh đạo. Ví dụ như từ vụ bê bối Enron cho thấy một số lãnh đạo dã dựa vào gian lận trong kế toán để trục lợi. Các nghiên cứu cho rằng lương của cấp lãnh đạo tăng cao là do quyết định của cấp này đã đóng vai trò quan trọng hơn nhiều đối với lợi nhuận ròng của công ty.
Một nguyên nhân khác có thể lý giải cho hiện tượng này là dưới góc độ cung cầu thị trường.
Trên thị trường hàng hóa, giá một sản phẩm phụ thuộc vào thuộc tính của sản phẩm đó. Ví dụ như tivi có độ nét cao có giá cao hơn tivi thông thường. Trên thị trường lao động, tình hình cũng tương tự: Mức lương của một công việc nào đó phụ thuộc vào tính chất công việc. Điều mà các nhà kinh tế học ngày nay gọi là lý thuyết về sự bù đắp những khác biệt về lương (theory of compensating wage differentials) từng được nhà kinh tế học Adam Smith đề cập đến.
Theo Adam Smith, trong cùng một khu vực, lợi thế và bất lợi trong công việc và hàng hóa phải tuyệt đối ngang bằng nhau hoặc tiến tới sự ngang bằng. Nếu trong cùng một khu vực mà việc làm rõ ràng là thuận lợi hơn hay bất lợi hơn những nơi khác thì rất nhiều người sẽ dồn về một địa điểm hoặc bỏ một địa điểm mà đi, lợi thế này sẽ trở lại mức ngang bằng với những nơi khác… Tất cả mọi người đều bị thúc đẩy bởi lợi ích để tìm kiếm việc làm có đãi ngộ tốt và từ bỏ việc làm kém hơn. Lý thuyết này cũng lý giải vì sao trong trường hợp các yếu tố khác là tương đương, những công việc nguy hiể, khó khăn hơn hoặc có điều kiện làm việc kém hơn lai có mức lương cao hơn.
>> Samsung, hãy học cách Apple bán điện thoại tại Trung Quốc!
Thảo Nguyên
