Những cuộc bầu cử kỳ lạ nhất lịch sử Mỹ
Có những cuộc đua hỗn loạn hoặc thậm chí kỳ quái.
Tổng thống Mỹ Barack Obama với đối thủ Mitt Romney có thể tạo nên cuộc bầu cử gay cấn nhất, nhưng trong lịch sử Mỹ, từng có những cuộc đua quan trọng hơn, hỗn loạn hơn hoặc thậm chí kỳ quái hơn nữa.
Hệ thống bầu chọn tổng thống dựa trên phiếu cử tri đoàn, hay còn gọi là đại cử tri, luôn gây tranh cãi kể từ khi nó được bắt đầu thực hiện từ năm 1800. Và ngay từ khi đó thì các nhà sáng lập nước Mỹ cũng đã sa vào những cuộc tranh luận quyết liệt. Một số cuộc bầu cử đối mặt với vô số lời tố cáo sai phạm, những sự cố hay thậm chí cả cái chết của chính ứng viên tổng thống.
Bầu cử lần đầu tiên, 1788-1789
Cuộc bầu cử tổng thống năm 1788 đưa ông George Washington lên ngôi là đầu tiên và duy nhất theo kiểu của nó. Khi ấy các đảng phái chính trị chưa được thành lập và Washington lên làm tổng thống không gặp bất cứ thách thức nào. Ông là người đầu tiên trong lịch sử Mỹ được bầu làm tổng thống với 100% phiếu của cử tri đoàn.
Vấn đề lớn nhất trong cuộc bầu cử 1788 là ai sẽ là phó tổng thống. Theo quy định lúc đó, ghế phó sẽ dành cho người về nhì trong cuộc bỏ phiếu của cử tri đoàn (mỗi đại cử tri bỏ hai phiếu để đảm bảo sẽ có người về nhì). Có 11 người ra ứng cử phó tổng thống, và ông John Adams được bầu.
Cùng về nhất, năm 1800
Hệ thống bầu cử trở nên nghiêm túc hơn vào năm 1800. Giờ vai trò độc tôn của George Washington không còn nữa, các đảng phái chính trị đã nở rộ như hoa mùa xuân, và tranh cãi kịch liệt về nhiều vấn đề quan trọng như thuế, quyền của nhà nước và chính sách đối ngoại. Ông Thomas Jefferson tranh cử với tư cách đại diện của liên đảng Dân chủ - Cộng hòa, trong khi John Adams là ứng cử viên của đảng Liên bang.
Thời đó, mỗi bang được quyền ấn định ngày bầu cử của mình, vì thế bỏ phiếu diễn ra lai rai từ tháng tư đến tháng 10. Do quy định chọn hai người trong hệ thống bỏ phiếu đại cử tri, kết quả cuối cùng của cuộc bầu cử này là hòa giữa Jefferson và người mà ông chọn làm phó, Aaron Burr. Một đại biểu của bang Nam Carolina đã được yêu cầu bỏ phiếu cho một ứng viên khác để thu xếp cho Jefferson thắng còn Burr làm phó tổng thống. Nhưng kế hoạch này không hiểu sao lại hỏng, và thế là cả hai đều được 73 phiếu đại cử tri.
Tình thế này khiến Hạ viện phải nhảy vào để gỡ bí. Tuy nhiên không phải mọi thành viên Hạ viện đều thích thú với ý tưởng Jefferson làm tổng thống và Burr phó tổng thống. Bảy ngày bỏ phiếu căng thẳng diễn ra ở Hạ viện, và sau cùng ông Jefferson vượt lên dẫn trước Burr. Kịch tính kéo dài này là tiền đề của sự ra đời điều luật sửa đổi thứ 12 của Hiến pháp Mỹ, quy định rằng Cử tri đoàn bầu tổng thống và phó tổng thống riêng rẽ, để loại bỏ những rắc rối như trường hợp trên.
Cuộc bầu cử hỗn loạn năm 1828
Hầu như việc gì dính đến chiến binh dày dạn Andrew Jackson đều rất khó xử, nhưng cuộc chiến ở cử tri đoàn năm 1828 giữa ông và John Quincy Adams quả thực là phức tạp. Năm 1824, Jackson đã thua Adams sau khi Chủ tịch Hạ viện Henry Clay tổ chức một cuộc bỏ phiếu gỡ thế hòa. Khi Adams chọn Clay làm Bộ trưởng Ngoại giao, Jackson tố cáo hai người đã có thỏa thuận mờ ám.
Trước khi cuộc bầu cử năm 1828 bắt đầu, Adams bị tố cáo đã môi giới để "cống nạp" một cô gái Mỹ cho Nga hoàng. Vợ của Jackson là bà Rachel, bị tố là "ngoại tình" bởi bà đã cưới Jackson từ nhiều năm trước khi chính thức ly hôn với chồng cũ. Rachel chết trước khi Jacson thắng cử, nhưng trước lễ nhậm chức, tại đám tang của vợ, Jackson phỉ nhổ những lời tố cáo của đối thủ về "chế độ lưỡng phu". "Chúa toàn năng tha thứ cho những kẻ giết hại nàng, bởi ta biết nàng cũng tha thứ cho chúng", Jackson nói. "Ta thì không bao giờ".
Như để tạo kết thúc hoàn hảo cho một cuộc bầu cử quá sóng gió, lễ nhậm chức của Jackson được mở cửa cho công chúng, và biến thành một cảnh tượng kinh khủng của sự hỗn loạn. Hàng nghìn người tập trung xô vào Nhà Trắng.
"Đàn bà ngất xỉu, đàn ông mặt mũi đầy máu me, cảnh tượng hỗn loạn không thể tưởng tượng được", Margaret Smith, một nhà xã hội học từng tham gia lễ nhậm chức, kể lại.
Tranh cử với xác chết
Năm 1872, tổng thống đương nhiệm Ulysses S. Grant giành được nhiệm kỳ hai quá dễ dàng, bởi đối thủ chính của ông đã chết trước khi các lá phiếu được bỏ.
Thực ra Grant đã thắng cuộc trước khi đối thủ Horace Greeley qua đời. Tổng thống đương nhiệm có 286 phiếu đại cử tri trong khi Greeley chỉ có 66 phiếu sau ngày bầu cử. Tuy nhiên, ngày 29/11/1872, trước khi cử tri đoàn bỏ phiếu, ông Greeley chết. Các đại cử tri từng ủng hộ ông bỏ phiếu phân tán cho các ứng viên khác. Cho đến nay, Greeley là ứng viên tổng thống duy nhất của Mỹ chết trước khi cuộc bầu cử hoàn tất.
Cuộc chiến tái kiểm phiếu năm 2000
Ứng cử viên của đảng Dân chr Al Gore đánh bại tổng thống đương nhiệm Cộng hòa George W Bush tính về số phiếu phổ thông trong cuộc bầu cử năm 2000, nhưng bỏ phiếu ở cử tri đoàn lại quá sít sao và gây tranh cãi. Cho đến đêm của ngày bầu cử, các bang New Mexico, Oregon và Florida vẫn chưa có kết quả ngã ngũ.
Đáng lẽ bang Florida sẽ quyết định ai là người thắng cử, nhưng Tòa án tối cao nhảy vào. Suốt một tháng ròng, kết quả bầu cử tổng thống vẫn chưa có, phụ thuộc vào việc kiểm phiếu lại. Đội tranh cử của ông Bush kiện về tiến trình kiểm phiếu, khiến tòa tối cao bị lôi vào một cuộc chiến bất phân thắng bại, phải quyết định tiếp tục kéo dài thời hạn kiểm phiếu, hay dừng. Một trong những thác thức lớn nhất khi đó là liệu có tính cả những phiếu gần như bị hỏng hay không.
Cuối cùng, ngày 12/12, Tòa án Tối cao, với tỷ lệ 7-2, quyết định rằng việc kiểm phiếu lại trên tòa bang và vi hiến, và các cuộc kiểm phiếu quy mô nhỏ hơn phải dừng lại. Điều đó có nghĩa là các kết quả kiểm đếm từ trước đó được công nhận, mang chiến thắng đến cho ông Bush.
Theo Ánh Dương
vnexpress/Live Science
