Mỹ, Nhật trả về vì chất lượng kém, Trung Quốc thắt chặt kiểm dịch, gạo Việt sẽ đi về đâu?

15/12/2016 09:37 AM | Xã hội

Điều tự hào nhất của người Việt là lúa gạo, nhưng niềm tin này đang lung lay?

Giảm mục tiêu 2 lần, ở mức thấp nhất trong 7 năm qua nhưng xuất khẩu gạo vẫn khó mà đạt được

Mục tiêu xuất khẩu gạo của Việt Nam 2016 là 5,65 triệu tấn. Con số này đã được Bộ NN&PTNT điều chỉnh giảm xuống từ 6,5 triệu tấn trước thực tế nhiều nông sản sụt giảm về khối lượng và giá trị hồi giữa năm. Đây là mức thấp nhất trong vòng 7 năm qua.

Thế nhưng, theo kết quả 11 tháng đầu năm với khối lượng gạo xuất khẩu chỉ ước đạt 4,54 triệu tấn thì mục tiêu đã giảm này cũng khó có thể đạt được khi chỉ còn nửa tháng nữa là hết năm.

Theo Hiệp hội Lương thực VN (VFA), gạo Việt không chỉ giảm về khối lượng mà giá trị cũng giảm đáng kể. 4,54 triệu tấn gạo xuất khẩu 11 tháng đầu năm 2016 chỉ thu về 2 tỷ USD, giảm 25% về khối lượng và giảm 20,3% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.

Cũng chính từ những con số trên, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) - Huỳnh Thế Năng buồn bã đề xuất: Những năm tới, Việt Nam chỉ cần xuất khẩu mỗi năm 2-3 triệu tấn gạo, thay vì 7-8 triệu tấn gạo/năm như hiện nay”.

Căn cứ đâu mà VFA lại đưa ra con số bi quan về lúa gạo Việt Nam đến vậy?

Ông Huỳnh Thế Năng đã chỉ ra những nguyên nhân sau:

Trung Quốc không còn là thị trường dễ tính nữa

Hiện khoảng 70% lượng gạo xuất khẩu mỗi năm của Việt Nam được bán tại thị trường châu Á. Trong đó, thị trường lớn nhất là Trung Quốc, tiếp đến là các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) như Philippines, Indonesia, Malaysia. Tuy nhiên, gạo xuất khẩu sang những thị trường này đang chậm lại.

Trung Quốc vốn là thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam. Tuy nhiên, với những chính sách về kiểm dịch mới được đưa ra thì đây không còn là thị trường dễ tính nữa.

“Lâu nay, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo cứ nói với nhau rằng, Trung Quốc là thị trường dễ tính, chất lượng gạo thế nào cũng bán được nhưng nếu các giám đốc DN cứ chủ quan như vậy, một ngày nào đó họ sẽ phải trả giá cho suy nghĩ này”, ông Năng nói.

3 thị trường lớn đột ngột thay đổi chính sách

Trong năm 2015, ba nước trong khu vực ASEAN nói trên đã nhập khoảng 2 triệu tấn gạo từ Việt Nam. Nhưng năm nay, lượng gạo xuất khẩu sang cả ba thị trường này chỉ có 200.000 tấn, giảm tới 90% so với năm trước.

Nguyên nhân là những quốc gia này đang có chiến lược tăng cường tự sản xuất lúa gạo để đáp ứng nhu cầu nội địa, giảm phụ thuộc vào gạo nhập khẩu vốn chủ yếu mua từ Việt Nam trong nhiều năm qua.

Ảnh hưởng của biến đối khí hậu: Việt Nam khó đủ nước để trồng lúa

Hiện 90% lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam là từ ĐBSCL. Tuy nhiên, vụ đông xuân 2015-2016 vừa qua, vựa lúa của cả nước bị một trận hạn hán lớn nhất trong vòng gần 100 năm là do không thể chủ động được nguồn nước.

Với sự biến đổi khí hậu, nước biển dâng kèm theo những đập thủy điện đang được xây ở thượng nguồn sông Mê Kông như hiện nay, không có gì đảm bảo để ĐBSCL có đủ nước để trồng lúa.

Thế nhưng gạo Việt vẫn liên tiếp “phạm luật” chất lượng

Theo Cục chế biến Thương mại nông lâm thủy sản và nghề muối (Bộ NN&PTNT) ước tính trong vòng 4 năm qua, khoảng 10.000 tấn gạo của 16 doanh nghiệp Việt Nam xuất sang đã bị Mỹ trả về. Nguyên nhân là do một số dư lượng hoạt chất thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) vượt mức giới hạn cho phép.

Cũng theo báo cáo của VFA, chỉ trong 6 tháng đầu năm nay, hơn 500 container gạo thơm của Việt Nam bị đối tác trả về do không đạt tiêu chuẩn chất lượng.

Ngoài thị trường Mỹ thì gạo Việt Nam cũng từng nhiều lần bị Nhật Bản trả về do không đảm bảo chất lượng theo quy định.

Giải pháp:

Việt Nam cần giảm lượng lúa xuất khẩu xuống bằng cách trồng các giống lúa chất lượng cao thay vì chỉ tập trung vào những giống lúa ngắn ngày năng suất cao nhưng chất lượng thấp.

Bên cạnh đó, chuyển đổi một số diện tích sang trồng hoa màu khác để giúp người nông dân nâng cao thu nhập thay vì chỉ trồng mỗi cây lúa như lâu nay.

Mỹ Lan

Cùng chuyên mục
XEM